فهرست مطالب
مقدمه 11
پیشگفتار نویسنده 13
کلیات 15
قانون عملیات بانکی بدون ربا 15
علل ناکامی قانون عملیات بانکی بدون ربا 16
الف) علل ماهیتی 17
1- صوری بودن عقود تسهیلات بانکی 17
2- آشفتگی در اهداف قانون عملیات بانکی بدون ربا 17
3- ناهمخوانی کاربرد عقد قرض با نوسانات اقتصادی جامعه 18
ب) علل ساختاری 19
1- انحصارگرایی در استفاده از ابزارهای بانکی در جهت ارائه خدمات 19
2- ایجاد شکاف اقتصادی بین طبقات اجتماعی 21
ج) علل قانونی 21
1- تحولات متعدد قانونی و تضعیف ابزارهای نظام های بانکی 21
2- ارائه نشدن الگوهای مناسب با ماهیت بانک ها و موسسات اعتباری 23
3- ناهمخوانی میان قوانین بانکداری و عملیات بانکی 24
تعریف حقوق بانکی 25
رکن نخست: مجموعه قوانین و مقررات 25
رکن دوم: عملیات بانکی 26
رکن سوم: بازار پولی 26
ماهیت حقوق بانکی 27
اصول بانکداری 31
الف) اصل نقدینگی منابع بانکی 31
ب) اصل منفعت محوری بانکداری 31
ج) اصل امنیت محوری عملیات بانکی 32
د) اصل اعمال نظارت بر عملیات بانکی 32
محتوای قانون عملیات بانکی بدون ربا 32
گزیده آراء و نظریه های تاثیر گذار در حوزه حقوق بانکی: 35
1- در خصوص کارکنان بانک های خصوصی 35
2- مطالبه خسارت تاخیر تادیه از تاجر ورشکسته 35
3- مطالبه خسارت تاخیر تادیه از ضامن تاجر ورشکسته 35
4-مطالبه خسارت تاخیر تادیه از ضامن تاجر ورشکسته 35
5- مطالبه خسارت تاخیر تادیه از راهن تاجر ورشکسته 36
6- صلاحیت محاکم دادگستری در اسناد رهنی 36
7- صلاحیت محاکم دادگستری در قرارداد های بانکی 36
8- معاملات منافی با حقوق مرتهن 36
9- فروش عین مرهونه بدون اذن مرتهن 37
10- مطالبه وجه التزام قراردادی 37
11- مطالبه خسارت تاخیر در چک 37
12- شرط مندرج در قرارداد نسبت به مازاد بر مصوبات 37
13-اعتراض به احکام ورشکستگی تجار 38
14-ابطال اطلاق مصوبه هیات وزیران در خصوص جانشینی 38
فصل اول: اهداف و وظایف نظام بانکی 39
ماده 1: اهداف نظام بانکی 39
ماده 2: وظایف نظام بانکی 39
شرح ماده 40
بانک مرکزی 41
ساختار بانک مرکزی 43
مجمع عمومی 44
هیات عالی 44
هیات عامل 46
شورای فقهی 47
ساختار نظام بانکی 48
بازار متشکل پولی 48
الف) بانک های دولتی 48
رویه قضایی 51
ب) بانک های خصوصی 52
رویه قضایی 53
ج) بانک های تعاونی 54
بازار غیر متشکل پولی 55
صندوق قرض‌الحسنه 56
رویه قضایی 57
شرکت های تعاونی اعتبار 58
شرکت های صرافی 59
شرکت های لیزینگ 60
فصل دوم: تجهیز منابع 61
ماده 3: قبول سپرده 61
الف – سپرده قرض‌الحسنه 61
ب ـ سپرده های سرمایه گذاری مدت دار 61
شرح ماده: 62
ارکان حرفه بانکداری 62
تعریف سپرده‌گذاری و انواع آن 62
تفاوت سپرده‌گذاری عام و خاص 63
گونه‌های سپرده‌ گذاری 64
الف) سپرده‌ قرض‌الحسنه جاری 64
ب ) حساب سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز 65
ج ) سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار 67
انواع سپرده از نظر ماهیت بانکی 69
منشاء درآمد بانک ها 70
ماده 4: تکلیف بازپرداخت اصل سپرده ها 72
شرح ماده 72
ماده 5: تقسیم منافع سپرده ها 73
شرح ماده 73
ماده 6: روش‌های تشویقی برای سپرده گذاران 74
شرح ماده 74
فصل سوم: تسهیلات اعطایی بانکی 75
رویه قضایی 76
الف: عقود مندرج در قانون عملیات بانکی بدون ربا 77
ماده 7: مشارکت بانک ها 77
شرح ماده 77
واژه شناسی مشارکت 78
تعریف عقود مشارکتی 78
ویژگی‌های عقود مشارکتی 79
الف) تقسیم سود و زیان بین شرکاء 79
ب ) متغیر بودن نرخ سود 79
ج ) اذنی بودن عقود مشارکتی 79
د ) نظارت مستمر بانک برنحوه انجام موضوع مشارکت 80
مصادیق عقود مشارکتی 81
مبنای حقوقی مشارکت مدنی 83
شرایط تحقق مشارکت مدنی 84
میزان سهم الشرکه 84
مدت مشارکت 84
شرط عدم زیان برای بانک 85
ب)مشارکت حقوقی 90
ماده 8: سرمایه گذاری مستقیم بانک ها 92
الف) اختصاص داشتن به اشخاص حقوقی 92
ب) اختصاص داشتن به طرح های تولیدی 92
شرح ماده 92
ماده 9: مضاربه 95
شرح ماده: 95
تعریف مضاربه 95
ارکان مضاربه 97
انواع مضاربه 98
شرط پذیرش زیان در عقد مضاربه 98
انواع اقتضاء عقد 100
ویژگیهای مضاربه 101
مباشرت عامل درعقد مضاربه 102
مقایسه ربا و مضاربه 102
ماده 10: بیع اقساطی و اجاره به شرط تملیک واحد های مسکونی 104
ماده 11: بیع اقساطی اموال منقول 105
ماده 12: ا جاره به شرط تملیک اموال منقول و غیر منقول 105
شرح مواد 105
ماده 13: قرارداد سَلَف بانکی 113
شرح ماده 113
ماده 14: قرض‌الحسنه 115
شرح ماده 115
ماده‌ 15: ضمانت اجرای قراردادهای بانکی 118
شرح ماده 119
ماده 16: جعاله 131
شرح ماده 131
ماده 17: مزارعه و مساقات 133
شرح ماده 133
ب: عقود موضوع ماده 98 قانون برنامه پنجم توسعه مصوب سال 1389 135
الف) خرید دِین 135
ب) مرابحه 138
ج) استصناع 139
ج: عقود خارج از قانون عملیات بانکی بدون ربا 140
الف) اعتبارات اسنادی 140
ب) ضمانت نامه بانکی 146
ج) اوراق مشارکت 154
د)عقد رهن 157
فصل چهارم: بانک مرکزی ایران و سیاست‌های پولی 165
ماده 18: عملکرد بانک مرکزی در چهار چوب قانون عمیلات بانکی بدون ربا 165
ماده 19: سیاست های اعتباری بانک مرکزی 165
ماده 20: ابزارهای بانک مرکزی برای دخالت و نظارت بر نظام پولی و بانکی کشور 165
شرح ماده 166
فصل پنجم: مسائل متفرقه 171
ماده 21: مجاز نبودن عملیات ربوی بین بانک ها و بانک مرکزی 171
ماده 22: مجاز بودن عملیات بانکی بانک ها و بانک مرکزی 171
شرح مواد 171
ماده 23: کارمزد و حق الوکاله های بانکی 173
شرح ماده 173
ماده 24: معافیت سود بازرگانی و مالیاتی 173
ماده 25: شمول قواعد قانون تجارت بر مشارکت و سرمایه گذاری 173
ماده 26: لغو قوانین و مقررات مغایر با قانون عملیات بانکی بدون ربا 174
ماده 27: تهیه آیین نامه های اجرایی قانون عملیات بانکی بدون ربا 174
شرح ماده 174
پیوست‌ها 177
الف) آیین نامه های اجرایی قانون عملیات بانکی بدون ربا مصوبات هیات وزیران 177
1- آیین‌نامه فصل دوم قانون عملیات بانکی بدون ربا، تصویب نامه شماره 81962 177
2- آیین نامه فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا (تصویب نامه شماره ۸۸۶۲۰ هیئت وزیران) 179
3- آیین‌نامه فصل چهارم قانون عملیات بانکی بدون ربا “‌بهره” مصوب۱۷/۱۲/۱۳۶۲ 194
‌4- آیین‌نامه فصل پنجم قانون عملیات بانکی بدون ربا: 196
ب) دستور العمل های اجرایی قانون عملیات بانکی بدون ربا ، مصوبات شورای پول و اعتبار 197
منابع 231