حقوق بین‌الملل بشردوستانه، به عنوان مجموعه‌ی اصل‌ها و قاعده‌های حاکم بر جنگ‌ها و درگیری‌های مسلحانه‌ی داخلی و بین‌المللی، در نتیجه‌ی 1) تغییر چهره‌ی جنگ‌ها و مخاصمه‌ها در شرایط و اوضاع و احوال مختلف (از جنگ‌های سنتی تا مدرن) که خود معلول عامل‌های بسیار است؛ و نیز 2) تغییر ترکیبِ بازیگران در مخاصمه‌های داخلی و بین‌المللی، به عنوان دو مؤلفه‌ی مهم و اثرگذار، از نظر 1) شمارِ سندهای بین‌المللی و میزانِ اصل‌ها و قاعده‌های حقوقی بین‌المللیِ گنجانده‌شده در آن‌ها (از نخستین سند در قرن 19 تا سندهایی که در قرن 21 پا به عرصه‌ی این حقوق گذارده‌اند)؛ 2) گستره‌ی هدف‌های موردحمایت، از کارکنان امدادی-پزشکی در نخستین سندها تا روزنامه‌نگاران و اموال فرهنگی و ...، در سندهای جدیدتر)؛ و 3) زمینه‌هایی که در آن‌ها قابلیت کاربرد می‌یابند (از جنگ‌های کلاسیک تا جنگ‌های سایبری)، به طور روزافزون، دچار توسعه و تحولی شِگَرف شده است.

نگاهی به نخستین کنوانسیون حقوق بشردوستانه در نیمه‌ی دوم قرن نوزدهم (1864)، که با ابتکار فردیِ هانری دونان و همراهان وی، پای به عرصه‌ی روابط میان دولت‌ها و حقوق بین‌الملل حاکم بر آن گذاشت و مقایسه‌ی آن با کنوانسیون‌های ژنو 1949،^[1] پروتکل‌های الحاقی 1977 و سندهای دیگر، که پس از آن‌ها به تصویب جامعه‌ی بین‌المللی رسید، می‌تواند روند توسعه‌ی کمی و کیفیِ حقوق بین‌الملل بشردوستانه را از جهت‌های یادشده در بالا نشان دهد.

مانند هر نظام حقوقی دیگر، حقوق بین‌الملل بشردوستانه نیز همواره با مسأله‌ها و چالش‌هایی روبرو است و همین به پویایی و توسعه و تحول آن در گذر زمان کمکی شایان کرده است؛ دگرگونیِ جنگ‌افزارها در نتیجه‌ی پیشرفت‌های فن‌آورانه از یک سو، و ضرورت دست‌یابی به هدف‌های حقوق بشردوستانه (حمایت و محدودیت) در سوی دیگر، زاینده‌ی چالش‌ها و مسأله‌هایی گوناگون است و نیک پیداست که هر چه این نظام حقوقی بهتر بتواند از عهده‌ی مسأله‌ها و چالش‌های فرواروی خود بربیاید و پاسخ‌هایی درخور و مناسب برای آنها بیابد، میزان دست‌یابی به هدف‌های پیش‌گفته، بیشتر خواهد بود و همین، خود به پویایی آن خواهد انجامید.    

نظر به اهمیتِ بررسی مسأله‌های نوپدید و چالش‌های فرارو، کمیته ملی حقوق بشردوستانه در سال 1396 تصمیم گرفت تا در راستای هدف‌های خود مبنی بر «ترويج و تكامل و زمينه‌سازي براي اجراي حقوق بشردوستانه در سطح ملي و مشاركت در تحكيم و رعايت حقوق بشردوستانه در سطح بين‌المللي» (ماده 2 آیین‌نامه) و عمل به وظیفه‌ها و اختیارهای کمیته، از جمله «آموزش و ترويج مفاهيم بشردوستانه در ميان نيروهاي مسلح، عموم مردم و در مقاطع تحصيلي مختلف و هماهنگي و تبادل اطلاعات علمي و تحقيقاتي با مراجع داخلي و خارجي در زمينه حقوق بشردوستانه» (ماده 3 (بندهای 10 و 3) آیین‌نامه)، همایشی را با عنوان «مسائل جاری و چالش‌های فراروی حقوق بین‌الملل بشردوستانه» به منظور فراهم کردن فرصتی برای ارائه‌ی یافته‌های پژوهش‎های استادان و پژوهشگران برگزار کند.

پس از رایزنی‌های صورت‌گرفته، همایش در اسفندماه سال 1397 با همکاری دانشگاه‌های شهید بهشتی، تربیت مدرس، قم، تهران، علامه طباطبایی، مازندران، بوعلی سینا، شهید باهنر کرمان، و نیز مرکز مطالعات عالی بین‎المللی دانشگاه تهران، انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد و مرکز امور حقوقی بین‎المللی ریاست جمهوری، و پس از فراخوان مقاله در محورهای زیر، برگزار شد: 1. رویکردهای روش‌شناسانه به حقوق بین‌‌الملل بشردوستانه؛ 2. ضمانت اجرای حقوق بین‌الملل بشردوستانه؛ 3. سازمان‌های بشردوستانه و حقوق بین‌الملل بشردوستانه؛ 4. تسلیحات، فناوری‌های نوین و حقوق بین‎الملل بشردوستانه؛ رعایت و تضمین رعایت؛ 5. تروریسم، گروه‎های مسلح غیردولت و حقوق بین‌الملل بشردوستانه؛ 6. سلامت و حقوق بین‌الملل بشردوستانه؛ 7. حقوق بشر و حقوق بشردوستانه: عملیات نظامی فراسرزمینی؛ مداخله، اشغال؛ 8. میراث فرهنگی و حقوق بین‌الملل بشردوستانه؛ 9. تغییرات آب‌وهوایی و حقوق بین‌الملل بشردوستانه؛ 10. شرکت‌های خصوصیِ نظامی و امنیتی؛ رعایت و تضمین رعایت حقوق بشردوستانه؛ 11. ایران و حقوق بشردوستانه.

پس از دریافت مقاله‌ها و ارزیابی و داوری آنها از سوی کمیته‌ی داوری، از نویسندگان مقاله‌های برگزیده، دعوت شد تا به ارائه‌ی مقاله‌ی خود در روز همایش، بپردازند، و سرانجام، همایش در دو بخش برگزار شد: یکی، مراسم گشایش با حضور خانم زهرا فلاحت، سرپرست معاونت امور بین‌الملل و حقوق بشردوستانه جمعیت هلال احمر؛ دکتر سید عبدالصالح جعفری، مشاور رئیس جمعیت هلال احمر در امور بین‌الملل؛ سید علی موسوی، رئیس اداره‌ی معاهدات و حقوق بین‌الملل بشردوستانه و کیفری وزارت امور خارجه و نماینده‌ی وزارت در کمیته ملی حقوق بشردوستانه؛ دکتر اکرم قدیمی، معاون پژوهشی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور (وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) و رئیس انجمن ترویج علم ایران؛ و سرهنگ مسلم یعقوبی، رئیس اداره کل حقوقی ارتش جمهوری اسلامی ایران؛ دو دیگر، میزهای تخصصی که به خاطر شمار زیاد مقاله‌ها، در دو سالن و به صورت همزمان برگزار شدند و استادان و پژوهشگران دعوت‌شده به ارائه‌ی مقاله‌های خود، به شرح زیر، پرداختند:

میز اصول، رعایت و تضمین رعایت حقوق بشردوستانه، به مدیریت دکتر کتایون حسین‌نژاد و با حضور دکتر پوریا عسکری، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی؛ دکتر محسن عبداللهی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی؛ و دکتر رضوان باقرزاده، عضو هیأت علمی دانشگاه بوعلی سینا (همدان).

میز تغییرات اقلیمی و حقوق بشردوستانه، به مدیریت دکتر اعظم امینی، عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد و با حضور ناصر کلهر، دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق نفت و گاز دانشگاه تهران)؛ و دکتر حسن سواری، عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس.

میز حمایت از افراد و اموال در حقوق بشردوستانه، به مدیریت دکتر صفی ناز جدلی، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی و با حضور دکتر علی اکبر سیاپوش، دانش‌آموخته‌ی حقوق بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی؛ دکتر شهرام زرنشان، عضو هیأت علمی و مدیر گروه حقوق بین‌الملل دانشگاه بوعلی سینا (همدان)؛ ریحانه زندی، کارشناس ارشد حقوق بین‌الملل؛ خانم دکتر کتایون حسین‌نژاد، مدرس دانشگاه؛ دکتر فاطمه کیهانلو، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی (واحد کرج)؛ نگین شفیعی بافتی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان؛ و مرجان قنبری، دانش‌آموخته‌ی حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران.

میز گروه‌های مسلح غیردولت و حقوق بشردوستانه، به مدیریت سید محمد عبداللهی، دانشجوی دکتری حقوق بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی و با حضور سیده مهرناز هاشمی کوچکسرایی، کارشناسی ارشد حقوق بشر دانشگاه شهید بهشتی؛ مهران طرحی دانش‌آموخته‌ی حقوق بین‎الملل عمومی از دانشگاه شهید بهشتی تهران؛ موسی کرمی، دانشجوی دکتری حقوق بین‌الملل عمومی، دانشکده‌ی حقوق، دانشگاه قم؛ احسان امیربیک، دانشجوی دکتری حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران و مدرس دانشگاه، و مهسا مُخَیَّران، دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد حقوق بین‎الملل دانشگاه تهران.

میز ایران و میز ضمانت اجرای حقوق بشردوستانه، به مدیریتِ دکتر نگین شفیعی بافتی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان و با حضور دکتر غزاله نظیف‌کار، معاون اداره کل اصول، قوانین نهضت جمعیت هلال احمر؛ مسلم یعقوبی، رئیس اداره کل حقوقی ارتش جمهوری اسلامی ایران و دانشجوی دکتری حقوق بین‌الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات؛ هدایت فرخانی، دانشجوی دکتری دانشگاه تهران؛ دکتر صفی ناز جدلی، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی؛ محمد سجاد لطفی، دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل؛ و دکتر امیرساعد وکیل، عضو هیات علمی دانشگاه تهران.

میز جنگ‌افزارها و فناوری‌های نوین و میز چالش‌های حقوق بشردوستانه، به مدیریتِ خانم مریم آقایی، کارشناس حقوقی دفتر کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در ایران و با حضور دکتر افشین جعفری، عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور؛ فرشچی اندیسی، کارشناس ارشد حقوق بشر و وکیل پایه یک دادگستری؛ دکتر سید قاسم  زمانی، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی؛ دکتر هیبت‌الله نژندی‌منش، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی؛ فاطمه سلامت، کارشناس ارشد روابط بین‌الملل از دانشگاه شهید بهشتی قطعی؛ فاطمه میثمی، دانشجوی دکتری دانشگاه قم؛ آیدا آقاجانی رونقی، دانشجوی دکتری دانشگاه علامه طباطبایی، و ساناز اسدپور، دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل دانشگاه تربیت مدرس.

پس از برگزاری نشست‌های تخصصی، در پایان، از دو تیم راه‌یافته به مسابقات منطقه‌ای هانری دونان و ژان پیکته، تقدیر به عمل آمد و پس از آن، دکتر ابراهیم بیگ‌زاده، رئیس وقت دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی و دکتر نسرین مصفا، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و رئیس انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد در مراسم اختتامیه، سخنرانی کردند.