فهرست مطالب
مقدمه 19
بخش اول: کلیات 21
فصل اول: تعاریف و اصول آیین دادرسی کیفری 23
گفتار اول: تعریف و مفهوم آیین دادرسی کیفری 23
گفتار دوم: انواع نظام های دادرسی کیفری 23
1- نظام اتهامی 24
2-نظام تفتیشی 24
3-نظام مختلط 25
گفتار سوم: اصول آیین دادرسی کیفری 25
1- اصل قانونی بودن دادرسی 26
2- اصل تساوی متهمان 26
3- اصل استقلال و بی طرفی 27
4- اصل برائت 27
5- اصل رعایت کرامت و حیثیت افراد 27
6-اصل تسریع اطلاع از اتهام و حقوق دفاعی 28
7- اصل تضمین حقوق کلیه افراد دخیل در پرونده 28
فصل دوم: انواع دعاوی کیفری 29
گفتار اول: دعوای عمومی 29
گفتار دوم: دعوای خصوصی 30
فصل سوم: دادسرا (مقام تعقیب) و انواع آن 31
گفتار اول: انواع دادسرا و صلاحیت آنها 31
1-دادسرای دیوانعالی کشور (دادستانی کل کشور) 32
2- دادسرای عمومی و انقلاب 33
3- دادسرای نظامی 34
4- دادسرای ویژه روحانیت 35
گفتار دوم:صلاحیت اضافی دادسرای مرکز استان 35
1-رسیدگی به اتهام مقامات استانی یا شهرستانی 36
2-شرکت در جلسات دادگاه تجدیدنظ استان 36
3- نظارت بر دادسرای شهرستان ها 36
گفتار سوم: صلاحیت اضافی دادسرای عمومی و انقلاب و نظامی تهران 37
1- اتهام مقامات 37
2- جرایم اتباع بیگانه در خارج از کشور 38
3- جرایم ارتکابی توسط نظامیان در خارج از کشور 38
4-موارد در صلاحیت دادسرای مرکز استان 38
گفتار چهارم: موقعیت قضات دادسرا نسبت به یکدیگر 39
1-موقعیت دادستان با معاون دادستان و دادیار 39
2- موقعیت دادستان با بازپرس 40
3- جانشینان بازپرس 41
فصل چهارم: تعقیب دعوا ی کیفری توسط دادستان 42
گفتار اول: اصل الزامی بودن و موقعیت داشتن تعقیب 42
گفتار دوم: آغاز تعقیب توسط دادستان 43
1-شكايت شاكي يا مدعي خصوصي 43
الف- چه کسی شاکی محسوب می شود؟ 44
ب- مشخصات شکلی شکایت شاکی 45
پ-نمایندگان شاکی 45
2- اعلام و اخبار ضابطان دادگستري 46
3- اعلام و اِخبار مقامات رسمي 47
4-اعلام و اِخبار اشخاص موثق و مطمئن 48
5- وقوع جرم مشهود، در برابر دادستان يا بازپرس 48
6- اظهار و اقرار متهم 49
7- اطلاع دادستان از وقوع جرم به طرق قانوني ديگر 49
فصل پنجم: اختیارات و وظایف ضابطان دادگستری در کشف جرم و تعقیب 51
گفتار اول: مفهوم ضابط دادگستری 51
گفتار دوم: انواع ضابط دادگستری 52
1-ضابطان عام دادگستری 52
2- ضابطان خاص دادگستری 52
گفتار سوم: وظایف و تکالیف ضابطان دادگستری 53
1-وظایف ضابط در جرایم مشهود 53
2- وظایف ضابط در جرایم غیرمشهود 54
گفتار چهارم: تکالیف ضابط برای بزه دیده 55
1-پذیرش شکایت شاکی 55
2- اطلاع دادن به شاکی برای حق جبران خسارت 55
3- عدم افشای اطلاعات کلیه اشخاص مرتبط 56
4- ممنوعیت دریافت هزینه از بزه دیده 56
گفتار پنجم: تکالیف ضابط برای متهم 56
1-عدم افشای اطلاعات متهم 56
2-اجازه ملاقات متهم تحت نظر به وکیل 57
3-اخذ مشخصات کامل متهم تحت نظر 57
4- الزام به مساعدت متهم تحت نظر برای ارتباط با خانواده یا آشنایان 59
5-الزام اعلام مشخصات متهم تحت نظر به مقام قضایی 59
6-الزام به مساعدت پزشکی به متهم تحت نظر 59
7-الزام به تفهیم حقوق مندرج در قانون آیین دادرسی کیفری به متهم تحت نظر 60
8-الزام به اخذ کتبی اظهارات متهم و علت تحت نظر، همراه با مدت بازجویی 60
9- ممنوعیت از ورود به منازل و اماکن بسته بدون مجوز قضایی 60
10- الزام به ارائه مدرک شناسایی در هنگام ورود به منازل، اماكن بسته و تعطيل 61
11- ممنوعیت به اجبار، اکراه، شکنجه و توهین به متهم 61
12- الزام به تنظیم گزارش ورود به منازل، اماكن بسته و تعطيل 61
گفتار ششم: نظارت قضایی بر ضابطان و تکالیف آنان 62
فصل ششم: موانع تعقیب 62
گفتار اول: موانع موقتی تعقیب 63
1-فقدان شکایت شاکی 63
2-جنون بعد از ارتکاب جرم 64
3- مصونیت 65
الف-مصونیت سیاسی یا دیپلماتیک 65
ب- مصونیت پارلمانی 66
پ- مصونیت قضایی 66
4- اناطه 67
گفتار دوم: موانع دائم تعقیب 68
1-جنون در حین ارتکاب جرم 68
2- نسخ قانون 69
3- عفو 70
4-فوت 71
5-مرورزمان 71
الف-مرورزمان شکایت 72
ب- مرورزمان تعقیب 73
پ-مرورزمان صدور حکم قطعی 74
ت- مرورزمان اجرای مجازات 75
6- توبه 75
7-اعتبار امر مختوم 76
گفتار سوم: موارد عدم ادامه تعقیب 77
1-قرار بایگانی کردن پرونده 78
2-تعلیق تعقیب 78
3-میانجی گری 80
4- توقف تحقیقات 81
بخش دوم: تحقیقات مقدماتی و قرارهای نهایی 83
فصل اول: تعریف، ویژگی ها و مقام تحقیقات مقدماتی 85
گفتار اول: تعریف تحقیقات مقدماتی 85
گفتار دوم: ویژگی های تحقیقات مقدماتی 86
1-محرمانه بودن و موارد استثناء آن 86
اول: دسترسی شاکی یا وکیل وی به پرونده 87
دوم: دسترسی متهم یا وکیل وی به پرونده: 87
سوم: انتشار تصویر و مشخصات متهم 88
2- موخر بر تعقیب 88
3-سرعت و استمرار 89
4- غیرترافعی و انفرادی بودن 89
5-غیرعلنی بودن 90
6- بیطرفی 90
7- کتبی بودن 91
گفتار سوم: مقامات صالح تحقیقات مقدماتی 91
1-بازپرس 91
2- دادستان 92
3- معاون دادستان یا دادیار 94
4- دادرس دادگاه 94
5- رئیس یا دادرس دادگاه عمومی بخش 95
6-قاضی دادگاه کیفری 95
7-رئیس یا دادرس دادگاه صلح 96
فصل دوم: فرایند تحقیقات مقدماتی 97
گفتار اول: نقطه آغازین تحقیق 97
گفتار دوم: تحقیق از بزه دیده 97
گفتار سوم: تحقیق از شاهد و مطلع 99
گفتار چهارم: معاینه و تحقیق محلی 100
گفتار پنجم: تفتیش و بازرسی از اماکن و اشیاء در تصرف متهم 101
گفتار ششم: تفتیش و بازرسی از مکاتبات و مراسلات متهم 102
گفتار هفتم: بررسی اسناد و مدارک نزد اشخاص ثالث 103
گفتار هشتم:کنترل ارتباطات تلفنی متهم 104
گفتار نهم: کنترل حساب بانکی اشخاص 104
گفتار دهم: ارجاع امر به کارشناس 105
گفتار یازدهم: احضار و جلب متهم 107
1-احضار متهم 107
2-جلب متهم و موارد آن 108
3-موارد عذر موجه برای حضور با وجود احضار متهم 111
4-دستور ممنوعیت خروج از کشور متهم 112
گفتار دوازدهم: تحقیق از متهم و حقوق وی 112
1- احراز هویت و اقامت متهم 113
2- تفهیم اتهام و ادله 113
3- سکوت متهم 115
4- مترجم برای متهم 115
5- حضور وکیل متهم و محدودیت انتخاب وکیل 116
6- تحت نظر قرار دادن متهم 117
7-قرار عدم دسترسی متهم به پرونده 119
8-پرونده شخصیت متهم 119
9-آخرین دفاع متهم 120
10-تحقیق از اشخاص حقوقی 120
گفتار سیزدهم: قرار های تامین کیفری 121
1- قرارهای التزام 122
الف ـ التزام به حضور با قول شرف 123
ب ـ التزام به حضور با تعيين وجه التزام 123
پ ـ التزام به عدم خروج از حوزه قضايي با قول شرف 124
ت.التزام به عدم خروج از حوزه قضايي با تعيين وجه التزام 124
ث ـ التزام به معرفي نوبه‏اي خود بهصورت هفتگي يا ماهانه به مرجع قضايي يا انتظامي با تعيين وجه التزام 125
ج ـ التزام مستخدمان رسمي كشوري يا نيروهاي مسلح به حضور با تعيين وجهالتزام، با موافقت متهم و پس از أخذ تعهد پرداخت از محل حقوق آنان از سوي سازمان مربوط 125
چ ـ التزام به عدم خروج از منزل يا محل اقامت تعيين شده با موافقت متهم با تعيين وجهالتزام از طريق نظارت با تجهيزات الكترونيكي يا بدون نظارت با اين تجهيزات 126
2- قرار کفالت 127
1-2-امتناع متهم از قرار التزام و تبدیل آن به قرار کفالت 127
2-2-موارد قرار کفالت منجر به بازداشت 128
2-3-تبدیل قرار کفالت به وثیقه 129
4-2-قرار قبولی کفالت 129
2-5-صدور قرار کفالت متعدد 129
6-2-رفع مسئولیت کفیل 130
7-2-موارد ضبط وجه الکفاله و نحوه اعتراض به آن 131
8-2-ابلاغ واقعی برای ضبط وجه الکفاله 132
9-2-اولویت تامین حق الناس از محل وجه الکفاله 133
10-2-فوت کفیل 133
11-2-کفالت اشخاص حقوقی 134
3- قرار وثیقه 135
4- قرار بازداشت موقت 137
الف-اصل ممنوعیت قرار بازداشت 138
ب-شرایط صدور قرار بازداشت موقت 138
پ-نکات مهم در مورد دلایل قرار بازداشت موقت 139
ت-اختلاف بین بازپرس و دادستان در مورد قرار بازداشت موقت 140
ث-اعتراض متهم به قرار بازداشت موقت و مرجع آن 140
ج-فک،تخفیف،تبدیل،ابقاء قرار بازداشت موقت و قرارهای منتهی به بازداشت 141
5-صدور قرار تامین برای اشخاص حقوقی 145
6- قرار نظارت قضایی 146
7- موارد الغاء قرار تامین و نظارت قضایی 148
8- سایر دستور ها و قرارهای تامینی 148
الف- قرارتامین خواسته 149
ب- قرار ممانعت از فعالیت اقتصادی 149
پ- دستور یا قرار ممنوع الخروجی متهم 151
9- جبران خسارت به جهت بازداشت غیرقانونی 152
الف- اشخاص مستحق جبران خسارت 152
ب- شرایط استحاق جبران خسارت 152
پ- تشریفات جبران خسارت 153
گفتار چهاردهم: تحقیقات مقدماتی جرائم اطفال و نوجوانان 154
گفتار پانزدهم: تحقیقات مقدماتی در دادسرای نظامی 156
گفتار شانزدهم: تحقیقات مقدماتی در دادسرا ی ویژه روحانیت 157
گفتار هفدهم: تحقیقات مقدماتی در دادگاه های کیفری 157
1-جرایم اطفال زیر 15 سال شمسی اعم از دختر یا پسر 157
2- جرائم منافي عفت 158
3- جرايم تعزيري درجه هفت و هشت 158
4-جرایم در صلاحیت دادگاه بخش 158
5-جرایم در صلاحیت دادگاه صلح 159
فصل سوم: خاتمه تحقیقات مقدماتی، قرارهای نهایی و کیفرخواست 161
گفتار اول: اخذ آخرین دفاع 161
گفتار دوم: صدور قرار نهایی 162
1-قرار منع تعقیب 162
2- قرارموقوفی تعقیب 165
3-قرار عدم صلاحیت 167
4-قرار جلب به دادرسی 169
5- اختلاف بین دادستان و بازپرس در صدور قرارهای نهایی 170
6-قرار امتناع از رسیدگی 171
گفتار سوم: کیفرخواست 173
الف- کیفرخواست کتبی 174
1- تعدد کیفرخواست 174
2- اصلاح و عدول از کیفرخواست 175
3-عدم التزام دادگاه به عنوان اتهام مندرج در کیفرخواست 175
ب- کیفرخواست شفاهی 176
 
بخش سوم: ساختار، صلاحیت و فرایند رسیدگی و صدور رای در دادگاه های کیفری 179
فصل اول: ساختار دادگاه های کیفری 181
گفتار اول: ساختار دادگاه کیفری با وحدت قاضی 181
گفتار دوم: ساختار دادگاه کیفری با تعدد قاضی 183
فصل دوم: صلاحیت دادگاه های کیفری با وحدت قاضی 185
گفتار اول: صلاحیت دادگاه کیفری 2 185
گفتار دوم: صلاحیت دادگاه صلح 186
گفتار سوم: صلاحیت دادگاه عمومی بخش 188
گفتار چهارم: صلاحیت اطفال و نوجوانان 188
گفتار پنجم: صلاحیت دادگاه انقلاب (با وحدت قاضی) 190
گفتار ششم: صلاحیت دادگاه نظامی2 191
گفتار هفتم: صلاحیت دادگاه ویژه روحانیت 192
فصل سوم: صلاحیت دادگاه های کیفری با تعدد قاضی 194
گفتار اول: صلاحیت دادگاه کیفری یک 194
گفتار دوم: صلاحیت دادگاه انقلاب با تعدد قاضی 196
گفتار سوم: دادگاه نظامی یک (زمان صلح یا جنگ) 199
فصل چهارم: اختلاف در صلاحیت و حل آن 201
گفتار اول: صلاحیت ذاتی 201
گفتار دوم: صلاحیت محلی و موارد عدول از آن 202
الف-صلاحیت محلی دادگاه 202
ب- موارد عدول از صلاحیت محلی 205
1-تعدد جرم 205
2- تعدد متهم 205
3- موقعیت شغلی متهم 207
4-احاله 208
گفتار چهارم: صلاحیت شخصی 209
1-صلاحیت شخصی به اعتبار موقعیت شغلی مرتکب 209
2- صلاحیت شخصی به اعتبار سن مرتکب 211
گفتار سوم: صلاحیت نسبی 211
گفتار پنجم: صلاحیت اضافی 213
گفتار ششم: اختلاف در صلاحیت 214
فصل پنجم: موجبات رسیدگی و صدور رای در دادگاه های کیفری 219
گفتار اول: موجبات رسیدگی در دادگاه کیفری با وحدت قاضی 219
1-كيفرخواست دادسرا 219
2- قرار جلب به دادرسي توسط دادگاه 228
3-کیفرخواست شفاهي 229
4- رسیدگی مستقیم 230
گفتار دوم: موجبات رسیدگی در دادگاه کیفری با تعدد قاضی 231
گفتار سوم: دادگاه اطفال و نوجوانان 235
گفتار چهارم: موارد اختلاف دادرسی در دادگاه کیفری با تعدد قاضی و وحدت قاضی 237
گفتار پنجم: رای غیابی و حضوری 239
1-رای حضوری 240
2- رای غیابی 240
بخش چهارم: اعتراض به رأی و فرایند رسیدگی به آن 243
فصل اول: اعتراض به رای و مراجع رسیدگی کننده 245
گفتار اول: آراء قابل اعتراض و جهات آن 245
1-آراء غیرقابل اعتراض 245
2- آراء قابل اعتراض 246
3-چه اشخاصی می توانند اعتراض کنند؟ 249
4-مهلت اعتراض 249
5-محل تسلیم اعتراض 250
6-جهات تجدیدنظرخواهی 250
7-جهات فرجامخواهی 251
8- تفاوت جهات تجدیدنظرخواهی و فرجامخواهی 252
9-هزینه اعتراض 252
10-تسلیم به رای 253
گفتار دوم: مراجع رسیدگی کننده به اعتراض 255
1-دادگاه تجدیدنظر استان 255
2- دیوانعالی کشور 256
فصل دوم: نحوه رسیدگی به تجدیدنظرخواهی و فرجامخواهی از آراء 259
گفتار اول: رسیدگی به اعتراض قبل از ارسال پرونده به مرجع تجدیدنظر 259
1- درخواست بدون نقص تجدیدنظر یا فرجام 259
2-درخواست ناقص تجدیدنظر یا فرجام 260
3-دادخواست بدون نقص تجدیدنظر یا فرجام 260
4-دادخواست ناقص تجدیدنظر یا فرجام 261
5-تکلیف درخواست یا دادخواست خارج از مهلت 261
6-استرداد درخواست و دادخواست 262
گفتار دوم: نحوه رسیدگی بعد از وصول پرونده به دادگاه تجدیدنظر 262
گفتار سوم: نحوه رسیدگی بعد از وصول پرونده به دیوانعالی کشور 267
گفتار چهارم: صدور رای وحدت رویه 271
فصل سوم: اعاده دادرسی 273
گفتار اول: اعاده دادرسی عادی 274
الف-شرایط اعاده دادرسی عادی 274
ب- جهات اعاده دادرسی 275
پ- چه اشخاصی می توانند اعاده دادرسی نمایند؟ 276
ت- تشریفات اعاده دادرسی 276
ث- تکلیف دادگاه مرجوع الیه پس از تجویز اعاده دادرسی 278
گفتار دوم: اعاده دادرسی (فوق العاده) توسط رییس قوه قضاییه 279
بخش پنجم: اجرای احکام کیفری 283
فصل اول: قواعد عمومی اجرای احکام کیفری 285
گفتار اول: ساختار اجرای احکام کیفری 285
گفتار دوم: وظايف قاضي اجراي احكام كيفري 286
گفتار سوم: شرایط حکم قابل اجرا 287
1- حکم قطعی 287
2- حکم قطعی لازم لاجراء 287
گفتار چهارم: مقام صالح و شرایط کلی اجرای حکم 288
گفتار پنجم: موانع اجرای حکم 291
1-موارد تعویق اجرای حکم 292
2- موارد توقف اجرای حکم 292
فصل دوم: اجرای مجازات حبس 297
گفتار اول: مجازات حبس 297
گفتار دوم: انواع زندان 299
گفتار سوم: اعطای مرخصی به زندانیان 301
فصل سوم: اجرای مجازات های مالی 305
گفتار اول: مجازات جزای نقدی 305
گفتار دوم: اجرای حکم دیه 308
گفتار سوم: مصادره و ضبط اموال 309
گفتار چهارم: استرداد و امحاء اموال 310
فصل چهارم: اجرای مجازات محدویت کننده آزادی 313
گفتار اول: نفی بلد 313
گفتار دوم: تبعید 314
گفتار سوم: اقامت یا منع اقامت اجباری 316
گفتار چهارم: اخراج و ممنوعیت خروج از کشور 318
فصل پنجم: اجرای مجازات های بدنی 320
گفتار اول: اجرای مجازات شلاق 320
گفتار دوم: اجرای مجازات تراشیدن موی سر 322
فصل پنجم: اجرای سایر مجازات ها 323
گفتار اول: مجازات انفصال از خدمات دولتی و عمومی 323
گفتار دوم: منع از اشتغال کار یا حرفه 323
گفتار سوم: انتشار حکم در رسانه ها 324
گفتار چهارم: سایر مجازات های اجتماعی 325
فصل ششم: اجرای اقدامات تامینی و تربیتی 326
گفتار اول: تسليم به والدين يا اولياء يا سرپرست قانوني 327
گفتار دوم: نصيحت به وسيله قاضي دادگاه 328
گفتار سوم: اخطار و تذکر و يا أخذ تعهد کتبي به عدم تکرار جرم 328
گفتار چهارم: نگهداري در کانون اصلاح و تربيت 328
گفتار پنجم: اقدامات تامینی برای مختلین روانی 328
1-اقدامات تامینی قبل از صدور حکم قطعی 329
2- اقدامات تامینی بعد از صدور حکم قطعی 330
بخش ششم: ادله اثبات دعوی کیفری 331
فصل اول: ادله کیفری و سیر تاریخی آنها 333
گفتار اول: تعریف ادله 333
گفتار دوم: سیر تاریخی ادله اثبات کیفری 333
1-دوره دلایل آزاد یا ماوراء الطبیعه 334
2-دوره دلايل قانوني 335
3-دوره دلایل معنوی یا اقناع وجدانی 336
4) دوره دلايل علمی 336
گفتار سوم: ادله اثبات کیفری در نظام کیفری اسلام 337
فصل دوم: ادله کیفری در حقوق ایران 338
گفتار اول:ادله اثبات دعوی کیفری قبل از انقلاب اسلامی 338
گفتار دوم: ادله اثبات دعوی کیفری بعد از انقلاب اسلامی 339
فصل سوم: ادله اثبات دعوی در قوانین کیفری 341
گفتار اول: اقرار و شرایط آن 342
1- تعریف اقرار 342
2- شرایط اقرار کننده 343
3- شرایط اقرار 345
4- تعارض اقرار با سایر ادله 348
1-4-تعارض اقرار با امارات قضایی 349
2-4- تعارض دو اقرار 350
3-4- تعارض اقرار با شهادت 351
گفتار دوم: شهادت 352
1- شرایط شاهد 354
2- شرایط شهادت 361
1-2-قطعیت شهادت 361
2-2- وحدت موضوع شهادت شهود 361
3-2- شهادت به امور حسی 362
4-2- شهادت نزد قاضی صادر کننده رای 363
5-2-اخذ اظهارات شاهد از طریق نیابت قضایی 363
3-نحوه ادای شهادت 365
4-عدم تعارض مفاد شهادت با علم قاضی 365
5-سوگند شاهد 366
6- شرایط شهادت بر شهادت 367
7- جرح و تعدیل شاهد 368
1-7-جرح شاهد 369
2-7-- موعد جرح شاهد 370
3-7-تعدیل شاهد 371
4-7-تعارض شهود جرح و تعدیل 372
8- تشریفات ادای شهادت 372
9- تعارض شهادت شرعی 373
10- تعارض شاهد اصلی با شاهد فرعی 374
11- رجوع از شهادت 375
12- مجازات شاهد 377
گفتار چهارم: قسامه 379
1- مفهوم قسامه 379
2- فلسفه تشریع قسامه 380
3- شرایط اجرای قسامه 381
4- شرایط اداکننده قسامه 385
5- نتیجه قسامه 386
6- مجازات قسامه دروغ 388
گفتار چهارم: سوگند 388
1-مفهوم سوگند 389
2- انواع سوگند 389
الف-سوگند یا قسم عهدی 389
ب-سوگند یا قسم استظهاری 389
پ-سوگند یا قسم اثباتی یا بتی یا قضایی 390
3- شرایط سوگند اثباتی، بتّی یا قضایی 390
1-3- درخواست سوگند 390
2-3- سوگند با الفاظ خاص 391
3-3- یقینی بودن سوگند 392
4-3-غیرقابل توکیل بودن اتیان سوگند 392
3- آثار سوگند 392
4- موارد سوگند شاکی یا مجنی علیه 394
5- موارد سوگند متهم 395
6- مجازات سوگند دروغ 397
گفتار پنجم: تعریف علم قاضی و شرایط آن 397
1- مفهوم علم قاضی 398
2- مفهوم بیّن 400
3- موضوعیت داشتن دلیل 401
4- برتری علم قاضی با سایر ادله 402
فهرست منابع 405