نشانه‌هاى اختصارى 14
چكيده 15
مقدمه 16

بخش اول: اعتبار توافق طرفين در تعيين زمان انتقال مالكيت

فصل اول: توافق طرفين بر انتقال فورى مالكيت 26
مبحث اول: مفهوم و مبانى قاعده انتقال فورى مالكيت 27
گفتار اول: مفهوم قاعده 27
گفتار دوم: مبانى حقوقى قاعده انتقال فورى مالكيت 29
اول ـ قانون مدنى 29
دوم ـ فقه 31
سوم ـ نتيجه 33
مبحث دوم: شرايط انتقال فورى مالكيت 34
گفتار اول: شرط مربوط به اراده طرفين 34
گفتار دوم: شرايط مربوط به مورد معامله 36
اول ـ عين معين بودن مبيع 36
دوم ـ قابل تسليم بودن مبيع 38
فصل دوم: توافق طرفين بر انتقال مؤخر يا مقدم مالكيت 42
مبحث اول: امكان جداسازى زمانى انتقال مالكيت از عقد 42
گفتار اول: توافق طرفين و قواعد عمومى قراردادها 43

اول ـ ديدگاه نفى اختيار طرفين 45
الف ـ شرعى بودن آثار عقد 45
ب ـ بطلان عقد معلق 45
1 ـ عدم امكان انفكاك سبب از مسبب 45
2 ـ تعارض جزم با تعليق 46
3 ـ غيرمتعارف بودن تعليق 47
4 ـ اجماع 47
دوم ـ نقد وبررسى اين ديدگاه 47
الف ـ ارادى بودن ماهيت آثار عقود 48
ب ـ صحت عقد معلق 50
1 ـ انفكاك سبب از مسبب 50
1 ـ 1 ـ چگونگى ترتب آثار عقد 51
2 ـ 1 ـ مصاديق تقديم مسبب بر سبب در دكترين فقهى ـ حقوقى 53
1 ـ 2 ـ 1 ـ تحليل قاعده تلف مبيع قبل از قبض 53
2 ـ 2 ـ 1 ـ نحوه تأثير اجازه در عقد فضولى 54
3 ـ 1 ـ تفكيك اعتباريات از واقعيات 55
2 ـ شرطيت يا عدم شرطيت جزم 58
3 ـ عقلايى و متعارف بودن تعليق 59
4 ـ اجماع 60
سوم ـ نتيجه‌گيرى 61
گفتار دوم: توافق طرفين و مقتضاى عقد بيع 63
مبحث دوم: تأخير يا تقديم انتقال مالكيت 71
گفتار اول: توافق طرفين بر تقديم انتقال مالكيت 71
اول: اعتبار تقديم 71
دوم: آثار تقديم 73
گفتار دوم: توافق طرفين به تأخير انتقال مالكيت 74
اول: اقسام توافق 74
الف ـ شرط تأجيل انتقال مالكيت (اجل تعليقى) 74

ب ـ شرط تعليق انتقال مالكيت 76
1 ـ تعليق نسبت به يك طرف 78
2 ـ تعليق نسبت به هردو طرف ـ عقد معلق 79
1 ـ 2 ـ تعريف 79
2 ـ 2 ـ تفاوت عقد معلق با عقد منجز 80
3 ـ 2 ـ تفاوت عقد معلق با عقد مشروط 80
دوم: وجود توافق و شرايط صحت آن 81
الف ـ لزوم وجود توافق طرفين 81
1 ـ شيوه توافق 81
2 ـ زمان توافق 82
ب ـ شرايط صحت توافق 84
1 ـ رعايت شرايط مربوط به مطلق توافق 85
1 ـ 1 ـ معلوم بودن شيوه انتقال مالكيت 85
2 ـ 1 ـ تعيين اجل 85
3 ـ 1 ـ رعايت شرايط مربوط به معلق عليه 87
1 ـ 3 ـ 1 ـ معلوم و معين بودن معلق عليه 87
2 ـ 3 ـ 1 ـ مشروعيت يا عدم مشروعيت معلق عليه 88
3 ـ 3 ـ 1 ـ ارادى نبودن معلق عليه 88
4 ـ 3 ـ 1 ـ ممكن بودن تحقق معلق عليه 90
2 ـ رعايت شرايط و تشريفات خاص 90
1 ـ 2 ـ تشريفات تنظيم سند رسمى 90
2 ـ 2 ـ قبض يا قابليت قبض 93
3 ـ 2 ـ تعيين 93
سوم: آثار توافق طرفين 96
الف ـ آثار شرط تأجيلى 96
1 ـ انتقال مالكيت عين 98
1 ـ 1 ـ حق فروشنده 98
2 ـ 1 ـ حق خريدار 98

2 ـ انتقال منافع مبيع 99
1 ـ 2 ـ حق فروشنده 99
2 ـ 2 ـ حق خريدار 99
3 ـ اقدامات تأمينى 99
ب ـ آثار شرط تعليقى 100
1 ـ حقوق ايران 100
1 ـ 1 ـ تعليق عقد نسبت به يكى از طرفين 100
2 ـ 1 ـ تعليق عقد نسبت به هر دو طرف 103
1 ـ 2 ـ 1 ـ قبل از حلول اجل 103
2 ـ 2 ـ 1 ـ بعد از حلول اجل 106
1 ـ 2 ـ 2 ـ 1 ـ عدم تحقق معلق عليه 106
2 ـ 2 ـ 2 ـ 1 ـ تحقق معلق عليه 107
2 ـ حقوق انگليس 107
2 ـ 1 ـ معلق بودن تعهد يكى از طرفين 107
2 ـ 2ـ معلق بودن عقد نسبت به هردو طرف 108

بخش دوم: مصاديق شايع توافق طرفين بر تعيين زمان انتقال مالكيت

فصل اول: منوط كردن انتقال مالكيت به پرداخت ثمن «شرط حفظ مالكيت» 116
مبحث اول: تعريف، ماهيت و ويژگيهاى شرط 120
گفتار اول: ماهيت حقوقى شرط حفظ مالكيت 121
اول: حقوق انگليس 121
الف ـ ديدگاه وثيقه‌اى 121
1 ـ نوع وثيقه 121
2 ـ وضعيت اين ديدگاه در ميان آراء 123
1 ـ 2 ـ دعوى In Re Bond(1979) 124
2 ـ 2 ـ دعوى Re Peachdart ltd 124
ب ـ ديدگاه آزادى اراده طرفين 125

1 ـ دعوى Romalpa 127
2 ـ دعوىClough mill ltd 128
ج ـ نقد و تحليل ديدگاه‌ها 129
دوم: حقوق ايران 133
الف ـ وثيقه‌اى نبودن شرط حفظ مالكيت 133
1 ـ خلط متعلق «قصد» و متعلق «جهت» : 134
2 ـ اعتبار تصرف 134
ب ـ تعليقى بودن شرط حفظ مالكيت 136
1 ـ تعليق در خود عقد 136
2 ـ تعليق در انتقال مالكيت 137
گفتار دوم: تعريف مختار و ويژگى‌هاى شرط حفظ مالكيت 139
اول: تعريف 139
دوم: ويژگى‌هاى شرط حفظ مالكيت 140
الف ـ موضوع اين شرط زمان انتقال مالكيت كالاهاست 140
ب ـ اثر اين شرط تعليق انتقال مالكيت به يك شرط اساسى است 140
گفتار سوم: شرايط اختصاصى شرط حفظ مالكيت 145
اول: وجود شرط بر حسب نوع شرط 145
دوم: وجود شرط بر حسب نوع كالاها 147
الف ـ مبيع معين 147
ب ـ مبيع كلى 148
مبحث دوم: انواع شرط حفظ مالكيت 151
گفتار اول: شرط ساده حفظ مالكيت 151
گفتار دوم: شرط پرداخت تمام بدهى 153
گفتار سوم: شروط تعميم يافته 155
اول: تعميم شرط به عوائد ناشى از فروش مبيع توسط خريدار 155
دوم: تعميم شرط به محصولات ساخته شده از مبيع 157
مبحث سوم: آثار شرط حفظ مالكيت 158
گفتار اول: قبل از حلول اجل 158

اول: پرداخت ثمن 158
دوم: عدم پرداخت ثمن 161
الف ـ عدم انتقال مالكيت 161
1 ـ حقوق انگليس 161
2 ـ حقوق ايران 164
ب ـ حقوق و تكاليف طرفين 165
1 ـ حقوق انگليس 165
2 ـ حقوق ايران 167
1 ـ 2 ـ حقوق طرفين نسبت به عين و منافع مبيع 167
1 ـ 1 ـ 2 ـ عين مبيع 167
1 ـ 1 ـ 1 ـ 2 ـ مالكيت فروشنده 167
2 ـ 1 ـ 1 ـ 2 ـ حق عينى خريدار 168
2 ـ 1 ـ 2 ـ منافع مبيع 169
2 ـ 2 ـ لزوم يا عدم لزوم تسليم مبيع 169
3 ـ 2 ـ بررسى وضعيت يد خريدار نسبت به مبيع 170
1 ـ 3 ـ 2 ـ يد مالكانه 170
3 ـ 3 ـ 2 ـ يد ضمانى 172
4 ـ 3 ـ 2 ـ نتيجه 172
4 ـ 2 ـ بررسى اختيار طرفين براى دخل و تصرف در مبيع 174
1 ـ 4 ـ 2 ـ فروشنده 174
2 ـ 4 ـ 2 ـ خريدار 174
3 ـ 4 ـ 2 ـ توافق طرفين 175
گفتار دوم: بعد از حلول اجل 176
اول: ضمانت اجرايى عدم پرداخت ثمن در حقوق انگليس 176
الف ـ حقوق فروشنده به طور كلى در مورد عدم تأديه ثمن : 176
دوم: ضمانت اجرايى عدم پرداخت ثمن در حقوق ايران 179
الف ـ حق فروشنده نسبت به عقد 179
1 ـ بطلان 179

2 ـ انفساخ 180
3 ـ حق فسخ 181
ب ـ حق فروشنده نسبت به ثمن 186
گفتار سوم: اعسار يا ورشكستگى يكى از طرفين 187
اول: اعسار يا ورشكستگى فروشنده 187
دوم: اعسار يا ورشكستگى خريدار 188
الف ـ استرداد عين مبيع 188
1 ـ حقوق انگليس 188
2 ـ حقوق ايران 190
ب ـ تأثير تصرف خريدار نسبت به مورد معامله بر حقوق طرفين و اشخاص ثالث 192
1 ـ حقوق انگليس 192
1 ـ 1 ـ فروش مبيع به اشخاص ثالث 193
1 ـ 1 ـ 1 ـ وضعيت حقوقى بيع ثانوى 193
2 ـ 1 ـ 1 ـ وضعيت حق فروشنده در صورت فروش مبيع توسط خريدار 196
3 ـ 1 ـ 1 ـ برخورد دادگاه‌ها با خواسته خواهانها نسبت به عوائد 196
1 ـ 3 ـ 1 ـ 1 ـ مفهوم عوائد 197
2 ـ 3 ـ 1 ـ 1 ـ انتقال دعوى 198
2 ـ 1 ـ تصرف مادى خريدار در مورد معامله 199
1 ـ 2 ـ 1 ـ شرط ساده حفظ مالكيت كالاها 200
2 ـ 2 ـ 1 ـ شرط تعميم يافته 201
3 ـ 1 ـ تأثير پرداخت قسمتى از ثمن بر روابط طرفين 204
2 ـ حقوق ايران 206
1 ـ 2 ـ تصرف حقوقى در مبيع 206
1 ـ 1 ـ 2 ـ فرض وجود اذن 207
1 ـ 1 ـ 1 ـ 2 ـ انصراف از حق 207
2 ـ 1 ـ 1 ـ 2 ـ وكالت در فروش 208
2 ـ 1 ـ 2 ـ فرض فقدان اذن 211
2 ـ 2 ـ تصرف مادى 213

2 ـ 2 ـ 1 ـ توليد محصول جديد 213
2 ـ 2 ـ 2 ـ تلف مبيع توسط خريدار 216
1 ـ 2 ـ 2 ـ 2 ـ فرض بقاء عقد 216
2 ـ 2 ـ 2 ـ 2 ـ فرض فسخ عقد 217
ج ـ مطالبه ثمن توسط فروشنده 218
1 ـ حقوق انگليس 218
2 ـ حقوق ايران 219
فصل دوم: منوط كردن انتقال مالكيت به ساير عوامل 220
مبحث اول: تعليق انتقال مالكيت به آماده كردن مبيع 220
گفتار اول: تعليق انتقال مالكيت به ساخت و تكميل مبيع 221
اول: حقوق انگليس 221
دوم: حقوق ايران 222
گفتار دوم: تعليق انتقال مالكيت به آماده تسليم كردن مبيع 224
اول: حقوق انگليس 224
دوم: حقوق ايران 226
مبحث دوم: تعليق انتقال مالكيت به تعيين ثمن 227
گفتار اول: حقوق انگليس 227
اول: عناصر تعليق 227
الف ـ تعيين ثمن با انجام برخى امور 227
ب ـ تعهد فروشنده 228
دوم: زمان انتقال مالكيت 229
گفتار دوم: حقوق ايران 229
اول: بيان موضع حقوق ايران 229
دوم: نقد موضع حقوق ايران 230
مبحث سوم: تعليق انتقال مالكيت به آزمون مبيع ـ بيع آزمون 232
گفتار اول: تحليل بيع آزمون 232
اول: تعريف 232
دوم: تفاوت بيع آزمون با عرضه و تسليم كالا براى فروش 233

الف ـ حقوق انگليس 233
ب ـ حقوق ايران 235
سوم: ماهيت حقوقى شرط آزمون 238
الف ـ تعليقى بودن شرط آزمون 238
ب ـ فاسخ بودن شرط آزمون 239
گفتار دوم: آثار بيع آزمون 239
اول: تحقق معلق عليه 239
دوم: عدم تحقق معلق عليه 240

نتيجه‌گيرى 241
فهرست منابع 247