مقدمه چاپ اول 11
مقدمه چاپ دوم 13
مقدمه چاپ سوم 14
فصل اول: مفهوم، كاركرد و ويژگي‌ه‍‍اي اسناد تجاري به معناي خاص و اصول حاكم بر آنها 17
مقدمه و طرح بحث 19
گفتار اول: مفهوم سند تجاري و مصاديق آن 20
الف) مفهوم سند و اقسام آن 20
1. تعريف سند 20
2. اقسام سند 21
ب) مفهوم «سند تجاري» و اقسام آن 22
1. سند تجاري در ادبيات قانوني 22
2. سند تجاري در مفهوم عام 23
3. سند تجاري در مفهوم خاص 25
4. مصاديق سند تجاري در مفهوم خاص 26
4ـ1. تعريف برات 27
4ـ2. تعريف سفته 29
4ـ3. تعريف چك 30
گفتار دوم: فوايد و كاركردهاي اقتصادي اسناد تجاري به معناي خاص و مقايسه آن با پول 33
الف) فوايد و كاركردهاي اقتصادي اسناد تجاري 33
ب) مقايسه سند تجاري به معناي خاص با پول (تمايز كاركردي و ماهوي آن دو) 34
گفتار سوم: ويژگي‌هاي حقوقي اسناد تجاري (به معناي خاص) 39
الف) موضوع سند تجاري 39
ب) وصف شكلي سند تجاري و تشريفاتي بودن اعمال حقوقي مندرج در آن 39
ج) مرور زمان خاص اسناد تجاري 40
د) قابليت نقل وانتقال اسناد تجاري 40
ه‍) برخورداري از برخي مزاياي قانوني خاص 44
گفتار چهارم: اصول حاكم بر اسناد تجاري 53
الف) اصل استقلال امضاها 53
ب) وصف تجريدي اسناد تجاري يا «استقلال تعهد ناشي از سند تجاري» 54
ج) اصل يا قاعدۀ قابل استناد نبودن ايرادات و دفاعيات مربوط به روابط پيشين در برابر دارندۀ با حسن نيت سند تجاري 57
1. بيان قاعده 57
2. مواردِ خارج از شمولِ اصل يا قاعدۀ قابل استناد نبودن ايرادات و دفاعيات مربوط به روابط پيشين 60
2ـ1. سوء نيت دارنده 60
2ـ2. عيوب شكلي و ماهوي سند تجاري 61
2ـ3. دفاعيات مربوط به روابط شخصي و مستقيم 63
د) اصل بقاي رابطۀ حقوقي اصلي ( منشاء صدور سند) 63
فصل دوم: برات 67
مقدمه و طرح بحث 69
گفتار اول: صدور برات 70
الف) ماهيت حقوقي صدور 70
ب) شرايط صدور برات 73
1. شرايط ماهوي 73
1ـ1. صدور سند تجاري به نمايندگي از شخص حقيقي يا حقوقي 74
1ـ2. اختيارات مديران شركت تجاري در صدور سند تجاري 75
1ـ3. عدم تصريح به نمايندگي در صدور سند تجاري 77
2ـ شرايط شكلي صدور برات 79
2ـ1. امضاء يا مهر برات دهنده 80
2ـ2. قيد كلمه برات 82
2ـ3. تاريخ تحرير برات 83
2ـ4. اسم شخص تأديه كننده 85
2ـ5. تعيين مبلغ برات 86
2ـ6. ذكر تاريخ تأديه وجه برات 89
2ـ7. تعيين مكان تأديه وجه برات 89
2ـ8. اسم شخصي كه برات در وجه يا حواله كرد او پرداخت مي‌شود 90
2ـ9. تصريح به اين كه نسخه اول يا دوم يا سوم يا چهارم الي آخر است 90
3ـ شروط اختياري برات 95
3ـ1. قاعدۀ كلي 95
3ـ2. شرط عدم مسئوليت امضا كننده برات 96
3ـ3. شروطي كه پرداخت سند تجاري را مشروط مي‌سازد 96
ج) ضمانت اجراي عدم رعايت شرايط اساسي برات 100
گفتار دوم : قبول و نكول برات 102
الف) قبول برات 102
1. تعريف و ماهيت حقوقي قبول 102
1ـ1. تعريف قبول 102
1ـ2. ماهيت حقوقي قبول 102
2. آثار قبولي برات 103
3. ارائه به منظور قبول برات 105
3ـ1. لزوم يا عدم لزوم ارائه برات براي اخذ قبولي براتگير 105
3ـ2. زمان و مهلت ارائه برات براي أخذ قبولي 106
4. شرايط قبولي 107
ب) نكول برات 110
1. مفهوم نكول 110
2. مصاديق نكول 110
3. آثار نكول 112
4. مهلت اعتراض نكول 113
5. اثر عدم تأديه يك برات بر برات ديگري كه همان براتگير قبول كرده است (فرض ماده 238) 114
ج) قبولي شخص ثالث 114
1. مفهوم و آثار قبولي ثالث 114
2. شرايط قبولي ثالث 115
3. اثر قبولي ثالث بر حق رجوع دارنده برات نكول شده (نقد و بررسي ماده 240ق.ت) 116
4. قبول برات نكول شده توسط براتگير 116
گفتار سوم: ظهرنويسي برات 118
الف) مفهوم و اقسام ظهرنويسي 118
ب) شرايط ظهرنويسي 118
ج) اقسام ظهرنويسي وآثار آن 121
1. ظهرنويسي به منظور انتقال 121
2. ظهرنويسي به منظور وكالت 123
3. ظهرنويسي به عنوان وثيقه 125
گفتار چهارم: ضمانت در برات و ساير اسناد تجاري 128
الف) مفهوم يا ماهيت ضمانت در اسناد تجاري 128
ب) شرايط ضمانت در اسناد تجاري 130
ج) آثار ضمانت در سند تجاري 131
1. تعهد و مسئوليت ضامن 131
2. حق رجوع ضامن 133
د) توصيف حقوقي امضايِ ظهرِ سند تجاري 134
گفتار پنجم: مسئولين برات و حدود مسئوليت آنها 137
الف) قاعدۀ كلي 137
ب) مسئوليت برات دهنده 137
ج) مسئوليت ظهرنويس 138
د) مسئوليت براتگير 139
ه‍ ) مسئوليت ضامن 140
و) ساير قواعد ناظر بر مسئوليت در برات 140
1. لزوم تسليم برات و ساير مدارك مرتبط به پرداخت كننده 140
2. حدود مسئوليت امضاكنندگان سند تجاري 141
3. ورشكستگي چند نفر از مسئولين برات 142
4. فرض دارنده شدن يكي از مسئولين سند تجاري 145
گفتار ششم: پرداخت برات 147
الف) پرداخت كنندۀ برات 147
ب) زمان پرداخت برات 147
ج) اعطاي مهلت پرداخت 148
د) پرداخت در برابر ارائه و تسليم برات 149
ه‍ ) آثار پرداخت برات 149
و) پرداخت جزئي 151
ز) پول مورد پرداخت 152
ح) پرداخت برات توسط شخص ثالث 153
1. مفهوم پرداخت كننده ثالث 153
2. زمان مداخلۀ ثالث 153
3. شرايط يا تشريفات قانوني پرداخت برات توسط شخص ثالث 154
4. آثار پرداخت برات توسط ثالث 154
ط) پرداخت برات گم‌شده 156
گفتار هفتم: حقوق و وظايف دارندۀ برات 161
الف) ارائه برات به براتگير جهت أخذ قبولي و انجام تشريفات قانوني در صورت عدم قبولي برات 161
ب) ارائه سند و مطالبه وجه آن در روز وعده 162
ج) اعتراض عدم تأديه و انجام تشريفات قانوني واخواست 165
1. ترتيبات قانوني اعتراض 165
2. مهلت اعتراض 166
3. عدم تأثير فوت و ورشكستگي براتگير 166
4. موارد معافيت دارنده از واخواست 167
5. ضمانت اجراي عدم واخواست 167
6. ارسال اطلاعنامه عدم تأديه برات براي ظهرنويس(ها) 168
د) اقامۀ دعوي عليه مسئولين برات ظرف مهلت‌هاي مقرر 168
1. شرايط و مواعد اقامه دعوي عليه ظهرنويس‌هاي برات 169
2. شرايط و مواعد اقامۀ دعوي عليه برات دهنده 171
3. شرايط و مهلت اقامۀ دعوي عليه براتگير يا قبول‌كننده برات 172
4. شرايط اقامۀ دعوي عليه ضامن(ها) 173
گفتار هشتم: برات رجوعي 174
الف) تعريف برات رجوعي 174
ب) شرايط برات رجوعي 174
گفتار نهم: قانون حاكم بر اسناد تجاري 176
الف) قانون حاكم بر صدور برات 176
ب) قانون حاكم بر آثار برات (تعهدات بعد از صدور) 177
ج) قانون حاكم بر طُرُق إعمال حقوق ناشي از برات 177
فصل سوم: سفته 179
مقدمه و طرح بحث 181
گفتار اول: شرايط سفته 182
الف) امضاء يا مهر صادركننده 182
ب) تاريخ سفته (تاريخ صدور سفته) 183
ج) مبلغي كه بايد تأديه شود 184
د) گيرنده وجه 185
ه‍‌ ) تاريخ پرداخت 185
و) ساير مندرجات سفته 185
ز) ضمانت اجراي شرايط اساسي سفته 186
گفتار دوم: خصيصه تجاري سفته 187
الف) اختلاف ديدگاهها 187
ب) ثمرۀ عملي بحث 188
گفتار سوم: حقوق و وظايف دارندۀ سفته 190
الف) ارائه سفته و مطالبه وجه آن در سر وعده 191
1. مطالبه سفتۀ وعده‌دار 191
2. مطالبۀ سفته عندالمطالبه 192
ب) اعتراض عدم تأديه يا واخواست در صورت عدم پرداخت سفته 194
ج) رجوع به مسئولين سفته و اقامۀ دعوي عليه آنها 195
1. شرايط اقامه دعوي دارندۀ سفته عليه ظهرنويسان 196
2. شرايط اقامۀ دعوي ظهرنويس بر يد سابق خود 197
3. شرايط اقامه دعوي عليه متعهد و صادركننده سفته 198
4. شرايط اقامۀ دعوي عليه ضامن سفته 198
فصل چهارم: چك 201
مقدمه و طرح بحث 203
گفتار اول: انواع چك 204
الف) چك عادي 204
ب) چك تاييد شده 206
1.ماهيت تاييد بانك 206
2.آثار تاييد بانك 207
ج) چك تضمين شده 208
د) چك مسافرتي 208
ه‍) ساير اقسام چك 209
1.چك تضمين شده بانك ملي 209
2.ايران چك 209
3.چك بسته 210
4. چك تهاتري يا واريز به حساب 211
گفتار دوم: صدور چك 212
الف) تعيين مبلغ 212
ب) تعيين محال عليه 212
ج) قيد محلّ صدور چك و فوايد آن 213
1. تعيين قانون حاكم بر صدور چك 213
2. تعيين مواعد مطالبه چك 213
3. تعيين دادگاه صلاحيت دار 214
د) قيد تاريخ صدور چك 215
ه‍) امضاي صادركننده 217
و) نام گيرنده 220
ز) پرداخت وجه چك نبايد وعده داشته باشد 221
ك‍) ساير شرايط چك 232
ل) محلّ چك 234
1. ضرورت وجود محل چك 234
2. حقوق دارندۀ چك نسبت به محل آن 235
گفتار سوم: جريان قواعد برات در مورد چك 240
الف) جريان قاعده مسئوليت تضامني در چك 240
ب) اعتراض عدم تأديه و گواهي عدم پرداخت چك 243
ج) مفقود شدن چك 244
گفتار چهارم: مطالبه و پرداخت چك 246
الف) مطالبه چك 246
1. زمان ارائه و مطالبه چك 246
2. مطالبه پيش از موعد وجه چك 254
2ـ1. فوت صادركننده 254
2ـ2. ورشكستگي صادركننده 256
ب) پرداخت چك 257
1. تكليف يا عدم تكليف بانك محال عليه در پرداخت وجه چك 257
1ـ1. فرض ناكافي بودن موجودي حساب صادركننده 258
1ـ2. فرض كافي بودن موجودي حساب صادركننده 259
2. ضوابط پرداخت چك 260
2ـ1. مطابقت امضاي صادركننده 260
2ـ2. احراز و شناسايي هويت دارندۀ چك 261
2ـ3. دريافت اصل چك و دريافت رسيد از گيرنده چك 262
2ـ4. تكليف بانك در مورد جعل و تقلّب در چك 262
2ـ5. عدم ترتيب اثر به شروط پرداخت چك 263
2ـ6. دستور عدم پرداخت چك 263
2ـ7. مواردي كه بانك بايد از پرداخت وجه چك خودداري و گواهي عدم پرداخت صادر كند 264
گفتار پنجم: ضمانت اجراهاي قانوني صدور چك پرداخت نشدني 265
الف) ضمانت اجراهاي حقوقي صدور چك پرداخت نشدني 265
1. درخواست صدور اجرائيه ثبتي و توقيف و فروش اموال صادركننده چك 265
2. درخواست صدور اجراييه از دادگاه صالح و توقيف و فروش اموال صادركننده و صاحب حساب 267
3. اقامۀ دعوي حقوقي عليه هر يك از مسئولين چك 267
3ـ1. شرايط و مهلت‌هاي اقامه دعوي عليه ظهرنويس چك 268
3ـ2. اقامه دعوي عليه صادركننده چك 271
3ـ3. اقامه دعوي عليه ضامن(ها) 272
3ـ4. اقامه دعوي عليه صاحب حساب و صادركننده‌اي كه چك را به نمايندگي صادر كرده است 273
3ـ5. اقامه دعوي عليه صادركنندگان متعدد 274
ب) ضمانت اجراي كيفري صدور چك پرداخت نشدني 276
1. مواردي كه چك جنبۀ كيفري دارد 276
2. مجازات صدور چك پرداخت نشدني 277
3. مواردي كه چك قابل تعقيب كيفري نيست 278
4. شاكي و مشتكي عنه جرم صدور چك پرداخت نشدني 279
5. موارد موقوفي تعقيب كيفري صادركننده چك 280
ج) ضمانت اجراهاي انضباطي (محدوديت‌ها و محروميت هاي قانوني صدور چك پرداخت نشدني) 280
گفتار ششم: تبعات حقوقي جعل امضا در چك و ساير اسناد تجاري 283
الف) جعل امضاي صادركننده 284
ب) جعل امضاي انتقال دهنده يا ظهرنويس سند تجاري 284
1. رويكرد رومي- ژرمني 285
2. رويكرد كامن‌لايي 286
3. حقوق موضوعه ايران 288
فصل پنجم: اسناد در وجه حامل و قبض انبار عمومي 291
مقدمه و طرح بحث 293
گفتار اول: اسناد در وجه حامل 294
الف) تعريف اسناد در وجه حامل 294
ب) مصاديق اسناد در وجه حامل 295
ج) رژيم حقوقي اسناد در وجه حامل 296
د) گم شدن اسناد در وجه حامل 297
1. گم شدن اسناد در وجه حامل داراي كوپن يا ضميمه يا مستلزم پرداخت سود مستمر 297
2. گم شدن ساير اسناد در وجه حامل 299
گفتار دوم: قبض انبار عمومي 301
الف) پيشينه 301
ب) مفهوم و ماهيت قبض انبار عمومي 302
ج) ظهرنويسي و انتقال قبض انبار عمومي 304
د) گم شدن قبض انبار عمومي 307
ضمايم 309
منابع و مآخذ 317