مقدمه 11

فصل اول: كليات در هزينه دادرسي و مباني آن 15
2-1. واژه شناسي هزينه دادرسي 15
2-1-1. مفاد هزينه در آيين دادرسي مدني 15
2-1-1-1. مفهوم هزينه در آيين دادرسي مدني 15
2-1-2. انواع هزينه مربوط به دادرسي 16
2-1-2-1. هزينه اجراي حكم و قرار 16
2-1-2-2. هزينه تحقيقات محلي و معاينه محل 17
2-1-2-3. هزينه كارشناس 18
2-1-2-4. حق الوكاله ي وكيل 19
2-1-3. مفاد دادرسي 20
2-1-3-1. مفهوم دادرسي 21
2-1-3-2. معني اعم 21
2-1-3-3. معني اخص 21
2-1-4. انواع دادرسي 21
2-1-4-1. دادرسي عادي 22
2-1-4-2. دادرسي استثنايي 25
2-1-4-3. دادرسي اختصاري 25
2-1-4-4. دادرسي فوري 26
2-1-5. شناخت هزينه دادرسي 28
2-1-5-1. مفهوم هزينه دادرسي 29
2-1-6. اقسام هزينه دادرسي به مفهوم اعم 29
2-1-7. اقسام هزينه دادرسي به معني اخص 30
2-1-7-1. هزينه دادرسي در دعاوي غيرمالي 30
2-1-7-2. هزينه دادرسي در دعاوي مالي 31
2-1-7-3. هزينه دادرسي دعاوي مالي در مرحله نخست 31
2-1-7-4. در مرحله واخواهي و تجديدنظر از حكم 32
2-1-7-5. فرجام خواهي و اعاده دادرسي اعتراض ثالث نسبت به حكم 32
2-1-7-6. هزينه دادرسي شكايت نسبت به قرار 32
2-1-7-7. هزينه ساير اقدامات 33
2-2. ماده3 قانون وصول برخي از درآمدهاي دولت 33
2-2-1. تحليل اول: ابهام در هزينه دادرسي 33
2-2-2. تحليل دوم: بررسي هزينه دادرسي جلب ثالث 34
2-2-3. تحليل سوم: بررسي تبديل حبس به جزاي نقدي 35
2-2-4. تحليل چهارم: بررسي ماده 503 قانون آيين دادرسي مدني در باب توضيح هزينه دادخواست كتبي يا شفاهي 36
2-2-5. تحليل پنجم: بررسي بند22از ماده3 قانون وصول برخي از درآمدهاي دولت 37
2-3. بررسي مباني هزينه دادرسي در آئين دادرسي مدني 38
2-3-1. بررسي رابطه ي هزينه دادرسي با ماليات 39
2-3-2. هدف از اخذ هزينه دادرسي در دادگاه‌ها 39
2-3-2-1. بررسي مزاياي اخذ هزينه دادرسي 39
2-3-2-2. بررسي معايب اخذ هزينه دادرسي 40
2-4. ميزان و مبلغ هزينه دادرسي و نحوه اخذ آن در دعاوي حقوقي 40
2-5. محاسبه هزينه دادرسي در صورت تعدد محكوم عليهم 41
2-5-1. تعيين هزينه دادرسي در صورت افزايش هزينه در زمان نقص 41
2-5-2. نحوه تعلق گرفتن هزينه دادرسي به خسارت تأخير تأديه 42
2-6. نحوه اخذ هزينه دادرسي در پرونده اجرت المثل 42
2-7. نحوه اخذ هزينه دادرسي در صورت تعدد شكات 43
2-8. بررسي خلاء‌هاي قانوني در تعيين هزينه دادرسي در دعاوي حقوقي 44
2-9. بررسي پرداخت هزينه دادرسي بيش از مبلغ مقرر شده توسط شاكي 44
2-10. استثنائات عدم پرداخت مجدد هزينه دادرسي 45
2-10-1. رد دادخواست توسط مدير دفتر 45
2-10-2. پرونده‌هاي مفقود شده در محاكم 45
2-10-3. اعتراض به قرارهاي نهايي دادسرا 46
2-10-4. اعتراض شخص ثالث نسبت به مال منقول و غير منقول يا وجه نقد توقيف شده 46
2-11.چگونگي مطالبه ي هزينه دادرسي توسط محكومله 47
2-12. نظريات مشورتي در باب هزينه دادرسي 48

فصل دوم: بررسي پرداخت هزينه دادرسي توسط افراد عامه جامعه 51
3-1. پرداخت هزينه دادرسي توسط افراد عامه جامعه 51
3-2. بررسي حكم اعسار 52
3-2-1. مفهوم لغوي اعسار 52
3-2-2. مفهوم حقوقي اعسار 52
3-2-3. تعريف اعسار در فقه 53
3-2-4. مقايسه اعسار در فقه با اعسار در قانون 54
3-3. انواع اعسار در دعاوي حقوقي 55
3-3-1. اعسار از هزينه دادرسي به طرفيت خوانده 55
3-3-2. اعسار از محكوم به 55
3-3-3. اعسار از پرداخت دين يا انجام تعهد 56
3-4. بررسي شرايط اعسار و نحوه اثبات اعسار 56
3-5. بررسي در خواست اعسار از لحاظ شكلي 57
3-5-1. ضمن دادخواست تجديد نظر يا نخستين 57
3-5-2. ضمن دادخواست فرجام 58
3-5-3. ضمن دادخواست جداگانه 58
3-6. نحوه اثبات اعسار 59
3-6-1 شهادت در اعسار از هزينه دادرسي 60
3-6-2. شرايط شهود از اعسار محكوم به 60
3-6-3. موارد مندرج در شهادت نامه اعسار 61
3-7. علم قاضي 62
3-8. حدود اعتبار حكم اعسار 62
3-8-1. حكم اعسار براي يك دعوي 62
3-8-2. اعتبار حكم اعسار در تمام مراحل دعوي 63
3-8-3. قائم به شخص بودن حكم اعسار 64
3-9. بررسي آثار حكم قبول اعسار 65
3-9-1. معافيت موقت از هزينه دادرسي 66
3-9-2. حق داشتن وكيل معاضدتي 67
3-10. حكم رد اعسار از تاديه ي هزينه دادرسي 67
3-11. حكم رد اعسار از محكوم به 68
3-12. بررسي شرايط معاف شدن از هزينه دادرسي و ويژگي جلسه رسيدگي دادگاه به حكم اعسار 69
3-12-1. بررسي جلسه رسيدگي به حكم اعسار 69
3-13. شرايط معافيت موقت از هزينه دادرسي 71
3-13-1. تقديم دادخواست اعسار 71
3-13-2. تاجر نبودن شخص 72
3-13-3. حقيقي بودن شخص 73
3-13-4. اثبات اعسار از تاديه ي هزينه دادرسي 73
3-13-5. ايراني بودن خواهان 73
3-14. تفاوت اعسار و ورشكستگي 74
3-15. وضعيت خاص دولت 76
3-16. مرجع صالح رسيدگي به دادخواست اعسار از پرداخت هزينه دادرسي مرحله ديوان عالي كشور 76
3-17. ويژگي دعواي اعسار 79
3-18. خصائص حكم اعسار 80
3-19. خاتمه اعسار از هزينه دادرسي 82
3-19-1. متمكن شدن معسر به پرداخت هزينه دادرسي 82
3-19-2. فوت معسر 84

فصل سوم: بررسي معافيت دستگاه‌هاي دولتي از پرداخت هزينه دادرسي 85
4-1. مفهوم لغوي معافيت 85
4-1-1. معافيت از شرط سن 85
4-1-2. معافيت گمركي 86
4-1-3. معافيت مالياتي 86
4-2. مفهوم حقوقي معافيت 86
4-3. تفاوت حكم اعسار و معافيت دستگاههاي دولتي در آيين دادرسي مدني 87
4-4. بررسي معافيت دولت از پرداخت هزينه دادرسي 89
4-4-1. بررسي پيشينه معافيت يا عدم معافيت دولت از پرداخت هزينه دادرسي 89
4-4-2. بررسي پرداخت هزينه دادرسي توسط شهرداري 92
4-5 بررسي اسامي قوانين خاص معاف كننده 93
4-6. بررسي نظرات مخالفان و موافقان در باب معافيت دولت از پرداخت هزينه دادرسي 95
4-6-1. بررسي استدلال موافقان 95
4-6-2. بررسي استدلال مخالفان 96
4-7. بررسي ديدگاه‌هاي متفاوت نسبت به ابقا و نسخ قوانين خاص 98
4-8. انواع سازمان‌هاي معاف شده از هزينه دادرسي 100
4-8-1. تبصره ذيل ماده 9 قانون تشكيلات و اختيارات سازمان حج و اوقاف امور خيريه 100
4-8-2. وزارت جهاد كشاورزي 103
4-8-3. دعاوي موضوع ماده 10 قانون ساماندهي و حمايت از توليد و عرضه مسكن مصوب 25/02/1387 105
4-8-4. صندوق تامين خسارت‌هاي بدني 107
4- 8-5. وزارت علوم و تحقيقات و فناوري و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي 107
4-8-6. جمعيت هلال احمر جمهوري اسلامي ايران 108

نتيجه گيري و پيشنهادها 109
منابع و ماخذ 113