پيشگفتار 9
مقدمه 11
فصل اول: مقررات ملي و بين المللي در خصوص حفاظت از محيط زيست 21
1. هوا 21
1.1. مقررات ملي 22
1.2. مقررات بين‌المللي 24
2. آب 26
2.1. مقررات ملي 28
2.2. مقررات بين‌المللي 30
3. خاك 34
3.1. مقررات ملي 36
3.2. مقررات بين‌المللي 37
4. گياهان و حيوانات 37
4.1. مقررات ملي 40
4.2. مقررات بين‌المللي 41
5. بهداشت انساني 42
5.1. مقررات ملي 44
5.2. مقررات بين‌المللي 45
6. ايمني انساني 46
6.1. مقررات ملي 50
6.2. مقررات بين‌المللي 53
فصل دوم: ارزيابي پيامدهاي محيط زيستي 57
1. ابعاد فني 57
1.1. توصيف شرايط محيط زيستي موجود ناحيه پيش از اجراي پروژه 58
1.2. پيش بيني پيامدها و پيشنهاد راهكار مديريت آن‌ها 58
1.2.1. تفكيك يا غربال‌سازي 59
1.2.2. تعيين قلمرو 59
1.2.3. گزارش يا اظهارنامۀ ارزيابي 59
1.2.4. تصميم گيري 63
1.2.5. اجرا، پيگيري و پايش 63
2. الزام به انجام ارزيابي پيامدهاي محيط زيستي پيش از اجراي يك پروژه از ديدگاه اسناد و آراي بين المللي 64
2.1. بيانيه‌ها 64
2.1.1. بيانيۀ استكهلم 1972م 65
2.1.2. بيانيۀ سازمان توسعه و همكاري اقتصادي 1974م 65
2.1.3. منشور جهاني طبيعت 1982م 66
2.1.4. اصول برنامۀ محيط زيست سازمان ملل متحد1987 م 66
2.1.5. بيانيه ريو 1992م 67
2.1.6. بيانيه اصول جنگل‌ها و دستور كار بيست و يك 1992م 68
2.2. كنوانسيون‌ها 68
2.2.1. كنوانسيون مربوط به تالاب‌هاي مهم بين‌المللي به‌ويژه تالاب‌هاي زيستگاه پرندگان آبزي 1971م 69
2.2.2. كنوانسيون كويت براي همكاري در خصوص حفاظت از محيط زيست دريايي در برابر آلودگي 1978م و پروتكل‌هاي آن 69
2.2.3. كنوانسيون حقوق درياها 1982م 71
2.2.4. كنوانسيون نوميا 1986م 72
2.2.5. كنوانسيون لومه در خصوص چارچوب همكاري ميان جامعۀ اروپايي و كشورهاي حاشيۀ اقيانوس آرام 1989م 73
2.2.6. پروتكل مادريد در خصوص حفاظت از محيط زيست قطب جنوب 1991م، الحاقي به كنوانسيون قطب جنوب 1959م 73
2.2.7. كنوانسيون تنوع زيستي 1992م 74
2.2.8. كنوانسيون حفاظت از درياي سياه در برابر آلودگي (كنوانسيون بخارست 1992م) 74
2.2.9. كنوانسيون هلسينكي در خصوص حفاظت از محيط زيست درياي بالتيك 1992م 75
2.2.10. كنوانسيون اسپار 1992م 76
2.2.11. كنوانسيون سازمان ملل متحد در خصوص تغييرات آب و هوا 1992م 77
2.2.12. كنوانسيون ارزيابي پيامدهاي محيط زيستي در چارچوب فرامرزي 1991م، اصلاحي سال 2001م (كنوانسيون اسپو) 78
2.2.13. كنوانسيون حفاظت از محيط زيست درياي خزر 2003م 78
2.3. آراي مراجع قضايي بين‌المللي 79
2.3.1. قضيۀ پروژۀ ناگيمارس-گابسيكو 1997م 80
2.3.2. قضيه نيروگاه اتمي ماكس 2001م 80
2.3.3. قضيۀ كارخانۀ توليد خمير كاغذ 2006م 81
3. الزام به انجام ارزيابي پيامدهاي محيط زيستي پيش از اجراي يك پروژه از ديدگاه مقررات ملي 82
3.1. نروژ 83
3.2. انگليس 84
3.3. كانادا 86
3.4. عراق 87
3.5. آذربايجان 88
3.6. ايران 89
فصل سوم: مسئوليت بين المللي دولت‌ها در خصوص آلودگي‌هاي فرامرزي ناشي از حمل و نقل دريايي نفت 101
1. تكليف به جلوگيري از آلودگي محيط زيستي فرامرزي 102
1.1.اصل استفاده غير زيانبار از قلمروي سرزميني 103
1.2. اصل پيشگيري 105
1.3. اصل استفاده صيانتي از منابع طبيعي به عنوان ميراث مشترك بشريت 107
1.4. اصل احتياط 107
2. تكليف به جبران خسارت در برابر آلودگي دريايي ناشي از حمل و نقل مواد نفتي 108
2.1. خسارت 109
2.2. وجود رابطه مستقيم بين آلودگي و خسارت وارده به اشخاص 112
2.3. انتساب آلودگي به فعل يا ترك فعل دولت 113
2.4. عدم نياز به تحقق تقصير مالك كشتي در ايجاد آلودگي (مسئوليت محض) 114
3. محدوده حقوق و تكاليف دولت‌هاي ساحلي 116
3.1. حقوق دولتهاي ساحلي در خصوص مناطق خارج از حيطه صلاحيت يا نظارت آنها 116
3.2. تكليف دولتهاي ساحلي به تدوين قانون ملي در راستاي جبران خسارت ناشي از آلودگي نفتكش 118
فصل چهارم: سازكار توسعه پاك 121
1. مراحل اجراي پروژه سازكار توسعه پاك 124
1.1. تهيه سند طراحي پروژه 124
1.2. مرجع ملي صلاحيتدار و الزامات قانوني كشور ميزبان در مرحله پذيرش پروژه 125
1.3. الزامات قانوني بين‌المللي در مرحله ثبت پروژه در سازمان ملل متحد 126
1.4. مرحله تكميل پروژه و صدور گواهي كاهش انتشار 127
2. شرايط كيفي پروژه سازكار توسعه پاك 128
2.1. افزونگي 130
2.2. توسعه پايدار 131
فصل پنجم: شروط حفاظت از بهداشت، ايمني و محيط زيست در قراردادهاي صنعت نفت و گاز 135
1. درج شرط تفصيلي حفاظت از بهداشت، ايمني و محيط زيست 139
1.1. قرارداد بيع متقابل 139
1.2. قرارداد جديد بالادستي صنعت نفت و گاز 142
1.3. قرارداد طراحي، تامين كالا و ساخت 144
1.4. قرارداد ساخت، بهره برداري و واگذاري 145
2. درج شرط ارجاع كننده به استانداردهاي بهداشتي، ايمني و محيط زيستي 147
2.1. انواع استانداردها 147
2.2. نحوه استفاده از استانداردها در قراردادهاي نفت و گاز 152
فصل ششم: مسئوليت اجتماعي شركت نفت و گاز 157
1. شركت‌هاي بين المللي و ملي نفت و گاز 157
1.1. شركت‌هاي بين المللي 157
1.2. شركت‌هاي ملي 159
2. مفهوم شناسي مسئوليت اجتماعي شركت 160
2.1. پيامدهاي اجتماعي-اقتصادي 162
2.2. پيامدهاي اجتماعي-فرهنگي 164
3. شكل گيري رويه مسئوليت اجتماعي شركت‌هاي بين المللي و ملي نفت و گاز 164
3.1. معاهدات دوجانبه سرمايه گذاري 165
3.2. دعاوي عليه شركت‌هاي نفت و گاز 167
3.3. مقررات ملي و بين المللي 169
نتيجه‌گيري 175