مقدمه 15

فصل اول: مفهوم، مباني و سير تحول تاريخي حق بر محيط زيست سالم 19
گفتار اول: حقوق بشر و محيط زيست 21
مبحث اول: حقوق بشر نوين 24
مبحث دوم: نسل سوم حقوق بشر، حقوق همبستگي 26
مبحث سوم: مفهوم حق بر محيط زيست سالم 32
گفتار دوم: مباني و سير تحول تاريخي حق بر محيط زيست سالم 37
مبحث اول: اسناد بين‏المللي ناظر بر حق بر محيط زيست سالم 37
بند اول: كنفرانس استكهلم 37
بند دوم: منشور جهاني طبيعت 39
بند سوم: پيش‏نويس ميثاق بين‏المللي حقوق همبستگي 41
بند چهارم: كنفرانس ريو 41
بند پنجم: ساير اسناد 44
مبحث دوم: حق بر محيط زيست در نظام حقوق بشري ملل متحد 45
مبحث سوم: حق بر محيط زيست در نظام‏هاي منطقه‏اي حقوق بشر 46
مبحث چهارم: حق بر محيط زيست در حقوق داخلي كشورها 48
مبحث پنجم: رويه قضايي 49
بند اول: قضيه بارسلونا تراكشن 5 فوريه 1970 50
بند دوم: قضيه ذوب آهن تراي، اختلاف ميان امريكا و كانادا، مارس 1941 50
بند سوم: قضيه قلمرو ماهيگيري انگلستان و آلمان عليه ايسلند 1974 52
بند چهارم: قضيه آزمايشهاي هسته‏اي 1974 52
بند پنجم: قضيه خليج مين 1984 53
بند ششم: قضيه اختلاف بين دانمارك و نروژ در خصوص تحديد حدود دريايي در منطقه ميان گرينلند و يان ماين (14 ژوئن 1993) 53
بند هفتم: قضيه مشروعيت كاربرد سلاحهاي هسته‏اي 1996 53
مبحث ششم: اصول كلي حقوقي ناظر بر حمايت از محيط زيست 54
بند اول: اصل حاكميت دولت‏ها 55
بند دوم: اصل همكاري 56
بند سوم: اصل مسئوليت مشترك ولي متفاوت 56
بند چهارم: اصل حفاظت از محيط زيست 56
بند پنجم: اصل احتياطي 57
بند ششم: اصل اطلاع‏ رساني و كمك در حوادث اضطراري و اصل ارزيابي آثار زيست محيطي و مشاوره با كشورها در اين خصوص 57
بند هفتم: اصل جلوگيري از آلودگي و اصل پرداخت توسط آلوده‏كننده 58
گفتار سوم: حفاظت از محيط زيست تكليف مشترك بشريت 59
مبحث اول: حفاظت از محيط زيست مبناي اصل توسعه پايدار 60
مبحث دوم: حفاظت از محيط زيست نگراني مشترك بشريت 63
مبحث سوم: محيط زيست، ميراث مشترك بشريت 65
مبحث چهارم: حفاظت از محيط زيست و حقوق نسل‏هاي آينده 68
مبحث پنجم: امنيت زيست محيطي 71
مبحث ششم: حفاظت از محيط زيست، اصل مسئوليت مشترك اما متمايز 72

فصل دوم: تاريخچه تحولات انرژي هسته‌اي و انواع آلودگي هاي ناشي از آن در پرتو حقوق بين‌الملل 75
گفتار اول: تعريف و سير تاريخي انرژي هسته‌اي 77
مبحث اول: تعريف انرژي هسته‌اي 77
مبحث دوم: سير تاريخي انرژي هسته‌اي 78
گفتار دوم: نقش رخددادهاي هسته‌اي در تحول حقوق بين‌الملل محيط زيست 81
مبحث اول: فاجعه هيروشيما و ناكازاكي 81
مبحث دوم: حادثه رآكتور چرنوبيل و آثار زيست محيطي آن 84
بند اول: كنوانسيون اطلاع رساني فوري 87
بند دوم: كنوانسيون كمك رساني فوري 90
مبحث سوم: تهاجم اسرائيل به راكتور هسته‌اي عراق 91
مبحث چهارم: آزمايشهاي هسته‌اي آمريكا در جزاير مارشال 92
مبحث پنجم: اختلاف ميان كره شمالي و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي 94
مبحث ششم: نشت مواد راديواكتيو بر اثر زلزله در بزرگترين پايگاه هسته‌اي دنيا در ژاپن 96
مبحث هفتم: ساير رخدادهاي هسته‌اي 98
گفتار سوم: انواع آلاينده‌هاي هسته‌اي و تاثيرات آن بر محيط زيست و قواعد حقوق بين‌الملل حاكم بر آنها 101
مبحث اول: تعريف آلودگي‌هاي هسته‌اي و آثار آنها 101
بند اول: اثرات نسلي 103
بند دوم: اثرات شخصي 103
مبحث دوم: آزمايشهاي هسته‌اي 104
بند اول: آثار آزمايشهاي هسته‌اي بر محيط زيست 106
بند دوم: كنوانسيونهاي مربوط به آزمايشهاي هسته‌اي 108
الف. معاهده آنتاركتيك (قاره جنوبگان) 1959 109
ب. معاهده منع آزمايش سلاح‌هاي هسته‌اي در جو، ماوراء جو و زير آب 1963 110
ج. معاهده راجع به اصول حاكم بر فعاليتهاي دولت در اكتشاف و استفاده از جو خارجي شامل ماه و ساير اجرام آسماني 1967 111
د. معاهده محدوديت آزمايشهاي سلاحهاي هسته‌اي زير زميني(1974) 112
و. معاهده انفجارهاي هسته‌اي با اهداف صلح آميز (1976) 113
ه. معاهده منع جامع آزمايشهاي هسته‌اي (1996) 114
بند سوم. رأي ديوان درخصوص آزمايشهاي هسته‌اي فرانسه و شكايت استراليا و زلاندنو (1974) 115
مبحث سوم: زباله ها و فضولات هسته‌اي 119
بند اول: دفن زايدات هسته‌اي در سطح بين‌المللي و آثار آن بر محيط زيست 121
بند دوم: اقدامات بين‌المللي در خصوص مديريت فضولات راديواكتيو 123
الف. كنوانسيون ژنو راجع به درياي آزاد (1958) 124
اولين كنوانسيون قابل اشاره در اين خصوص كنوانسيون 1958 ژنو راجع به درياي آزاد است كه در ماده 25 خود مقرر مي‌كند: 124
ب. كنوانسيون جلوگيري از آلودگي دريايي از طريق تخليه مواد زايد و ساير مواد (كنوانسيون لندن، 1972) 125
ج. كنوانسيون حقوق درياها (1982) 130
د. ساير اقدامات بين‌المللي و منطقه‌اي در زمينه دفن زباله‌هاي هسته‌اي 131
مبحث چهارم: سلاحهاي هسته‌اي و آثار آن بر محيط زيست 133
بند اول: تعريف و انواع سلاحهاي هسته‌اي 134
بند دوم: آثار كاربرد سلاحهاي هسته‌اي 135
الف. اثرات گرمايي 136
ب. پيامدهاي مستقيم بر سلامت انسان 137
ج. باران اتمي 137
د. تغييرات زيست محيطي 138
بند سوم: اقدامات بين‌المللي در خصوص نظام تسليحات هسته‌اي 139
الف. كنوانسيونهاي مربوط به نظام تسليحات هسته‌اي 139
1. معاهده ممنوعيت سلاح‌هاي هسته‌اي در آمريكاي لاتين (معاهده تلاتلولكو، 1967) 139
2. معاهده منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي (NPT) ( 1968) 140
3. معاهده ايجاد منطقه عاري از سلاح هسته‌اي در جنوب اقيانوس آرام (معاهده راروتونگا، 1985) 142
4. معاهده ايجاد منطقه عاري از سلاح‌هاي هسته‌اي (معاهده پليندابا، 1996) 143
5. معاهده منطقه آزاد سلاح هسته‌اي جنوب شرقي آسيا (بانكوك، 1995) 144
6. كنوانسيون ايمني هسته‌اي، (وين 1994) 145
ب. قطعنامه‌هاي سازمان ملل متحد 145
1. قطعنامه‌هاي مجمع عمومي سازمان ملل متحد 146
2. قطعنامه‌هاي شوراي امنيت 156
ج. رأي مشورتي ديوان بين‌المللي دادگستري در خصوص تهديد به استفاده يا استفاده از سلاح هسته‌اي (1996) 162

فصل سوم: تزاحم و همزيستي ميان فن‌آوري هسته‌اي و محيط زيست سالم 167
گفتار اول: مشروعيت يا عدم مشروعيت كاربرد سلاحهاي هسته‌اي در پرتو راي مشورتي ديوان بين‌المللي دادگستري (1996) 171
مبحث اول: كاربرد سلاحهاي هسته‌اي در پرتو اصول و قواعد بشردوستانه بين‌المللي 172
بند اول: اصل تمايز يا ممنوعيت كاربرد سلاحهاي غيرهدفمند 173
بند دوم: اصل ممنوعيت كاربرد سلاحهاي داراي صدمه غيرضروري يا درد و رنج بيش از حد 175
بند سوم: شرط مارتنس 177
بند چهارم: اصل تناسب 178
بند پنجم: اصل بي‌طرفي 180
مبحث دوم: توسل به سلاح‌هاي هسته‌اي و حمايت از حقوق بشر 180
مبحث سوم: ممنوعيت يا محدوديت كاربرد سلاح‌هاي هسته‌اي در پرتو دلايل و ملاحظات زيست‌محيطي 181
بند اول: حمايت از محيط زيست در جريان مخاصمات مسلحانه 184
الف. تعهد عام دولتها در حمايت از محيط زيست 185
ب. اصول ضرورت و تناسب در حمايت از محيط زيست 188
ج. حفاظت از محيط زيست در پروتكل اول الحاقي به كنوانسيون 1949 ژنو 191
بند دوم: انصاف بين نسلي و حقوق نسلهاي آينده 197
بند سوم: ضعف ديوان در اعلام عدم مشروعيت كليه موارد توسل به سلاح‌هاي هسته‌اي 203
گفتار دوم: فن‌آوري هسته‌اي در مسير صلح درحقوق بين‌الملل 208
مبحث اول: معاهده منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي محور اساسي تعيين كننده وضعيت حقوقي فن‌آوري هسته‌اي 209
بند اول: محدوديت‌هاي ناظر بر حق استفاده صلح‌آميز از انرژي هسته‌اي 212
بند دوم: تقدم منافع عمومي جامعه بين‌المللي بر منافع فردي دولت‌ها 214
بند سوم: عدم توزيع فوايد بالقوه كاربردهاي صلح‌آميز آزمايش هسته‌اي 215
مبحث دوم: آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و نقش آن در گسترش استفاده از فن‌آوري هسته‌اي براي مقاصد صلح‌آميز 217
گفتار سوم: كاربردهاي صلح‌‌آميز فن‌آوري هسته‌اي و تأثيرات آن بر محيط زيست 223
مبحث اول: نقش ملاحظات زيست محيطي در ضرورت بهره‌برداري از انرژي هسته‌اي 224
مبحث دوم: استفاده‌هاي صلح‌آميز از انرژي هسته‌اي 226
بند اول: كاربرد انرژي هسته‌اي درعرصه پزشكي 226
بند دوم: كاربرد انرژي هسته‌اي در توليد نيروي برق 228
بند سوم: كاربرد انرژي هسته‌اي در عرصه كشاورزي 230
بند چهارم: كاربرد انرژي هسته‌اي در عرصه صنايع 231
بند پنجم: كاربرد انرژي هسته‌اي در ساير موارد 232
الف. در مديريت منابع آب 232
ب. در شناسايي مين‌هاي ضد نفر 232
مبحث سوم: پيامدهاي زيست محيطي استفاده صلح‌آميز از انرژي اتمي 233
بند اول: حوادث هسته‌اي در راكتورهاي اتمي 233
بند دوم: زباله‌ها و فضولات هسته‌اي راكتورهاي اتمي 234
بند سوم: دلايل دوستداران محيط زيست براي مخالفت با گسترش راكتورهاي اتمي 236
بند چهارم: اقدامات سازمانهاي بين‌المللي در خصوص مراقبت از راكتورهاي اتمي و استفاده صلح‌آميز 237
الف. سند حفاظت‌ها: 239
ب. حفاظتهاي موضوع معاهده عدم تكثير 240
ج. جامعه اروپايي انرژي هسته‌اي 241

فصل چهارم: سازمان‌هاي بين‌المللي مرتبط با مسائل هسته‌اي و مسئوليت بين‌المللي دولت‌ها در آلودگي‌هاي هسته‌اي فرامرزي 245
گفتار اول: نقش سازمان‌هاي بين‌المللي مرتبط با مسائل هسته‌اي 247
مبحث اول: سازمان‌هاي بين‌المللي دولتي 249
بند اول: سازمان‌هاي بين‌المللي دولتي با صلاحيت جهاني 250
الف. يونپ (UNEP) 250
ب. آژانس بين‌المللي انرژي اتمي (IAEA) 250
ج. سازمان بهداشت جهاني (WHO) 254
د. شبكه‌ جهاني نظارت تشعشعات زيست محيطي (GERMON) 255
و. كميته علمي ملل متحد در مورد آثار تشعشعات هسته‌اي (UNSCEAR) 256
ي. آژانس انرژي هسته‌اي (NEA) 258
بند دوم: سازمانهاي بين‌المللي دولتي با صلاحيت منطقه‌اي 259
الف. اوراتوم (EURATOM) 259
ب. آژانس منع استقرار سلاح‌هاي هسته‌اي در امريكاي لاتين (OPANAL) 259
ج. سازمان منطقه‌اي براي حمايت از محيط زيست دريايي (ROPME) 261
د. سازمان اروپايي براي تحقيقات هسته‏اي (CERN) 263
مبحث دوم: سازمان‏هاي غيردولتي NGO 263
بند اول: كميته زانگر 263
بند دوم: كلوپ لندن 264
بند سوم: جنبش حزب سبز 265
بند چهارم: دوستان بين‏المللي زمين 267
بند پنجم: جنبش حفظ زرادخانه‏هاي هسته‏اي در سطح كنوني آنها (انجماد هسته‏اي) 268
گفتار دوم: مسئوليت بين‏المللي دولت‏ها در ارتباط با آلودگي‏هاي هسته‏اي 270
مبحث اول: رژيم حقوقي مسئوليت مدني در معاهدات بين‏المللي 271
بند اول: محدوده سرزميني معاهدات بين‏المللي 273
بند دوم: مسئول پرداخت غرامت و نوع مسئوليت 274
بند سوم: مفهوم و حدود خسارت 276
بند چهارم: دادگاه‏هاي صالح 278
مبحث دوم: مقررات داخلي كشورها 279
بند اول: ايالات متحده امريكا 279
بند دوم: انگلستان 280
بند سوم: ژاپن 281
بند چهارم: روسيه 282
بند پنجم: چين 282
بند ششم: اوكراين 283
بند هفتم: اتريش 284
بند هشتم: كره 286
بند نهم: لهستان 287
بند دهم: ساير كشورها 288
مبحث سوم: آلودگي محيط زيست و مسئوليت بين‌المللي كيفري 289
مبحث چهارم: حق بر محيط زيست سالم و مسئوليت دولت در حفاظت از محيط زيست كشور خود 292

نتيجه‌گيري 297
فهرست منابع 301