عرفی کلی کتاب

"The Boundaries of Blame: Domination and Accountability" (مرزهای سرزنش: سلطه و مسئولیت) یک کتاب تخصصی در حوزه فلسفه اخلاق و فلسفه حقوق است که در سال ۲۰۲۴ منتشر شد. این کتاب به بررسی یکی از پیچیده‌ترین مفاهیم اخلاقی و اجتماعی یعنی "سرزنش" (Blame) می‌پردازد و استدلال می‌کند که در شرایط ناعادلانه اجتماعی، مفهوم سرزنش نیاز به بازتعریف اساسی دارد.

لوئیس
کنفیک، فیلسوف و وکیل، با تلفیق بینش‌های فلسفه تحلیلی، نظریه انتقادی (به
ویژه نظریه فمینیستی و ضد نژادپرستی) و حقوق، کتابی پیشگامانه نوشته است
که بحث‌های زیادی را در محافل آکادمیک برانگیخته است.

پرسش محوری کتاب

پرسش
اصلی کتاب این است: آیا در جامعه‌ای که به طور سیستماتیک برخی از گروه‌ها
(مانند زنان، اقلیت‌های نژادی، افراد فقیر) را تحت سلطه و ستم قرار می‌دهد،
آیا اخلاقی و عادلانه است که این افراد را به خاطر خطاها یا جرائمشان به
طور کامل سرزنش کنیم؟

کنفیک معتقد است که پاسخ به این سوال ساده نیست و رویکردهای سنتی به سرزنش، ناتوان هستند.

استدلال اصلی و ایده‌های کلیدی

کنفیک استدلال می‌کند که "سرزنش" در بستر یک جامعه ناعادلانه، خود می‌تواند به ابزاری برای تداوم "سلطه" (Domination) تبدیل شود. او مرزهای کنونی سرزنش را به چالش می‌کشد و پیشنهاد می‌دهد که این مرزها باید بازتعریف شوند.

1. تمایز بین "سرزنش پاسخگوکننده" (Accountability Blame) و "سرزنش سلطه‌گر" (Dominating Blame):

   سرزنش
پاسخگوکننده: هدفش احترام به فرد خطاکار به عنوان یک عامل اخلاقی است. این
نوع سرزنش می‌خواهد فرد را نسبت به عملش آگاه کند و امکان جبران و ترمیم
رابطه را فراهم آورد.

   سرزنش
سلطه‌گر: این نوع سرزنش، فرد را تحقیر می‌کند، او را در نقش یک "مجرم" یا
"فردی پست" قفل می‌کند و اغلب برای تثبیت قدرت و برتری سرزنش‌کننده استفاده
می‌شود. این شکل از سرزنش، فردیت و زمینه عمل فرد را نادیده می‌گیرد.

2. نقش "زمینه اجتماعی" (Social Context):

کنفیک
تاکید می‌کند که نمی‌توان عمل یک فرد را بدون در نظر گرفتن زمینه
اجتماعی‌اش قضاوت کرد. وقتی ساختارهای اجتماعی (مانند فقر سیستماتیک،
نژادپرستی، تبعیض جنسیتی) انتخاب‌های فرد را به شدت محدود می‌کنند، مفهوم
"انتخاب آزاد" که پایه بسیاری از نظریه‌های سرزنش است، زیر سوال می‌رود.

مثال: سرزنش یک فرد بی‌خانمان به خاطر دزدی غذا، بدون در نظر گرفتن شرایطی که او را به این عمل وادار کرده، یک "سرزنش سلطه‌گر" است.

3. تمرکز بر "مسئولیت" (Accountability) به جای "سرزنش سخت‌گیرانه" (Harsh Blame):

کنفیک
پیشنهاد نمی‌کند که افراد از هرگونه مسئولیتی مبرا باشند. بلکه او خواهان
تغییر کانون توجه از "سرزنش کیفردهنده" به سمت "مسئولیت‌پذیری ترمیمی" (Restorative Accountability) است. این مدل بیشتر بر پذیرش عمل، درک پیامدهای آن و مشارکت در فرآیند ترمیم آسیب‌ها تاکید دارد.

4. نقد سیستم‌های کیفری:

کنفیک
استدلال‌های خود را به سیستم عدالت کیفری نیز تعمیم می‌دهد. او نشان
می‌دهد که چگونه زندان‌ها و مجازات‌های خشن، نمونه‌ای بارز از "سرزنش
سلطه‌گر" هستند که به جای حل ریشه‌های جرم، به چرخه سلطه و خشونت دامن
می‌زنند.

برای چه کسانی مفید است؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به حوزه‌های زیر بسیار جذاب و آموزنده خواهد بود:

   فلسفه اخلاق و سیاسی

   حقوق کیفری و جرم‌شناسی

   جامعه‌شناسی و مطالعات عدالت اجتماعی

   روانشناسی اخلاق

   فمینیسم و نظریه انتقادی نژاد

   مدافعان اصلاحات در سیستم قضایی و زندان‌ها

جمع‌بندی نهایی

"The Boundaries of Blame" کتابی
جسورانه و عمیق است که ما را وادار می‌کند تا از خود بپرسیم: "سرزنش کردن
چه هدفی دارد؟" کنفیک به ما هشدار می‌دهد که اگر مراقب نباشیم، ابزار
اخلاقی سرزنش می‌تواند به سلاحی برای تداوم ناعدالتی تبدیل شود. راه حل او
نه نادیده گرفتن خطا، بلکه بازتعریف سرزنش به گونه‌ای است که هم به کرامت
انسانی فرد خطاکار احترام بگذارد و هم به دنبال ترمیم آسیب‌های وارده باشد.