پيش‌گفتار چاپ دوم 15
پيش‌گفتار چاپ سوم 16
علايم اختصارى 17
مقدمه 18

بخش اول : قرار بازداشت موقت؛ ملاحظات ماهوى،پيشينه و آيين دادرسى 23

فصل اول: ملاحظات ماهوى و پيشينه قرار بازداشت موقت 26
مبحث اول: واكاوى مفهومى و مبنايى 26
گفتار اول: پيشينه و تحولات 27
بند اول: حقوق اسلام 27
الف ـ حبس شهود 28
ب ـ حبس متهم به قتل 29
پ ـ حبس كفيل 31
ت ـ سكوت نزد حاكم 31
ث ـ حبس متهم به سرقت و ساير موارد حبس 32
بند دوم: حقوق فرانسه 33
بند سوم: حقوق ايران 36
گفتار دوم: مفهوم شناسى و تبيين جايگاه قرار بازداشت موقت در ميان قرارها 38
بند اول: مفهوم شناسى لغوى 39
بند دوم: مفهوم شناسى حقوقى 39
بند سوم: تبيين جايگاه قرار بازداشت موقت در ميان قرارها 41
گفتار سوم: مبانى قرار بازداشت موقت 44
بند اول: مبناى فلسفى 44
بند دوم: مبناى جامعه شناختى 46
بند سوم: مبناى جرم شناختى 48
گفتار چهارم: هدف‌ها 49
بند اول: حمايت اجتماعى و فردى 51
الف ـ حمايت از جامعه (جلوگيرى از وقوع جرم يا جرايم ديگر) 51
ب ـ حمايت از متهم (جلوگيرى از تهديد وى و خويشاوندانش) 53
پ ـ حمايت از بزه ديده 54
بند دوم: پيشگيرى از ايجاد ممانعت در اجراى عدالت 55
الف ـ جلوگيرى از فرار يا پنهان شدن متهم 55
ب ـ جلوگيرى از امحاى آثار جرم و حفظ دلايل و امارات 56
پ ـ جلوگيرى از تبانى متهم با ساير اشخاص 57
ت ـ جلوگيرى از اعمال فشار بر شهود و مطلعين و ساير اشخاص 59
گفتار پنجم: پيامدهاى قرار بازداشت موقت 60
بند اول: پيامدهاى مثبت 60
الف ـ پيشگيرى از وقوع مجدد جرم 60
1 ـ پيشگيرى از بزه ديدگى دوباره‌ى قربانى 61
2 ـ پيشگيرى از بزه ديدگى وابستگان قربانى 62
ب ـ ممانعت از جريحه دار شدن احساسات عمومى 62
پ ـ تسهيل اجراى عدالت از رهگذر حفاظت از آثار و ادله جرم 63
بند دوم: پيامدهاى منفى 63
الف ـ مغايرت با اصل برائت 63
ب ـ تعارض با پاره‌اى نهادهاى سودمند كيفرى 66
پ ـ تأثير بر سرنوشت دعوا 67
ت ـ تضييع احتمالى حقوق دفاعى متهم از رهگذر عدم تساوى سلاح‌ها 69
ث ـ پيامدهاى جرم شناختى 69
1 ـ برچسب زنى؛ تضعيف جايگاه اجتماعى 69
2 ـ عدم امكان بهره مندى از امتيازات ناشى از حبس 70
3 ـ تخديش بازدارندگى و ارعاب‌انگيزى كيفر حبس در صورت صدور حكم 70
4 ـ ايجاد حس بى اعتمادى به دستگاه عدالت كيفرى 70
5 ـ مخرب بودن از رهگذر آموزش احتمالى بزهكارى در مدرسه تبهكارى 70
6 ـ تشويش ذهنى و اضطراب روانى در اثر بلاتكليفى 71
7 ـ تحميل هزينه بر دستگاه قضايى 71
8 ـ عدم برخوردارى مناسب از حق بر سلامت و بهداشت 71
9 ـ اطاله احتمالى طول مدت بازداشت 72
مبحث دوم: گونه شناسى (انواع قرارها) 72
گفتار اول: بررسى بازداشت موقت از نظر سازگارى يا ناسازگارى با قواعد حقوق بين‌الملل بشر 73
گفتار دوم: از نظر الزام يا اختيار مقام قضايى 76
بند اول: قرار بازداشت موقت الزامى 77
بند دوم: موارد بازداشت موقت اختيارى 78
الف ـ نوع مجازات 81
ب ـ ميزان مجازات 82
پ ـ نوع جرم 82
ت ـ سوابق محكوميت كيفرى 84
ث ـ قوانين خاص 87
1 ـ ايراد قتل يا جرح با چاقو 87
2 ـ كشف داروى تقلبى از متهم 88
3 ـ تعدد متهمان در جرم تصرف عدوانى 88
4 ـ جرايم مواد مخدر 89
5 ـ ترك فعل تاجر ورشكسته (موضوع مواد 414 و 413 ق.ت) 89
6 ـ ممانعت از اجراى حكم ورشكستگى از سوى تاجر 90
7 ـ عدم حضور تاجر ورشكسته در زمان تصفيه (موضوع ماده 21 قانون
اداره تصفيه امور ورشكستگى) 90
8 ـ اختلاس و ارتشا 90
ج ـ مخدوش شدن ادله ارتكاب جرم 91
فصل دوم: آيين دادرسى قرار بازداشت موقت 92
مبحث اول: صدور و طول مدت قرار بازداشت موقت 96
گفتار اول: صدور قرار بازداشت موقت 97
بند اول: شرايط ماهوى 97
الف ـ شرايط مربوط به شدت جرم ارتكابى 97
ب ـ شرايط مربوط به ضرورت بازداشت 100
1 ـ ضرورت بازداشت براى نيل به يكى از اهداف قانونى 100
2 ـ عدم كفايت قرارهاى نظارت قضايى يا ساير قرارهاى تأمين 103
بند دوم: شرايط شكلى 104
الف ـ مقام‌هاى قضايى صالح در صدور قرار بازداشت 104
1 ـ قاضى تحقيق 104
2 ـ قاضى آزادى‌ها و بازداشت 113
3 ـ قضات دادگاه‌ها 115
ب ـ لحاظ وضعيت اجتماعى و خانوادگى متهم 125
پ ـ الزام قاضى آزادى‌ها و بازداشت به مذاكره با طرفين دعوا 126
1 ـ ضرورت مذاكره 127
2 ـ ابلاغ حقوق اوليه شخص متهم 127
3 ـ تعويق مذاكره 130
4 ـ علنى بودن مذاكره ترافعى 131
5 ـ دستور توقيف يا حبس 133
بند سوم: قرار بازداشت موقت ويژه اطفال 136
الف ـ شرايط ماهوى 141
1 ـ شرايط ناظر بر سن و مجازات احتمالى 141
2 ـ شرايط مربوط به ضرورت بازداشت و مشورت با خدمات حمايت قضايى جوانان 142
ب ـ شرايط شكلى 143
1 ـ جلسه مذاكره؛ غير علنى بودن و معاضدت وكيل 143
2 ـ خدمات حمايت قضايى از اطفال 144
گفتار دوم: مدت قرار بازداشت 147
بند اول: مدت اوليه بازداشت و تشريفات آن 148
الف ـ مدت اوليه قرار 148
1 ـ قرار بازداشت يك ماهه 151
2 ـ قرار بازداشت دو ماهه 153
3 ـ قرار بازداشت چهار ماهه 154
4 ـ قرار بازداشت يك ساله 158
ب ـ تشريفات صدور قرار 158
بند دوم: رعايت حداكثر مدت قانونى ( سقف بازداشت بزرگسالان) و تشريفات آن 159
الف ـ حداكثر مدت بازداشت 161
1 ـ در امور جنحه‌اى 161
2 ـ در امور جنايى 164
3 ـ تغيير توصيف كيفرى 166
4 ـ حداكثر مدت در قرار بازداشت الزامى 169
ب ـ تشريفات تمديد 172
بند سوم: مدت بازداشت موقت اطفال 175
الف ـ مدت قرار بازداشت بر حسب سن 176
1 ـ اطفال بين 13 و 16 سال 176
2 ـ اطفال بالاى 16 سال 178
ب ـ تمديد قرار بازداشت اطفال 180
مبحث دوم: طرق مختلف رفع اثر از بازداشت موقت 181
گفتار اول: آزادى متهم پيش از موعد قانونى 181
بند اول: مصاديق آزادى متهم 181
الف ـ آزادى به درخواست متهم 181
ب ـ آزادسازى قهرى 184
پ ـ آزاد سازى قانونى 186
بند دوم: مقررات مشترك 187
الف ـ توجيه آزاد سازى 187
ب ـ آزادسازى همراه با نظارت قضايى يا قرار تأمين 188
پ ـ تعهدات و الزامات شخص تحت نظر در صورت آزادى 188
ت ـ بازداشت مجدد پس از آزادى 189
بند سوم: مقررات خاص در بررسى درخواست‌هاى آزادى 189
الف ـ ارائه كننده درخواست 189
ب ـ شكل درخواست 190
پ ـ تعدد درخواست‌ها 191
ت ـ توجيه عدم پذيرش 192
بند چهارم: آزادى اطفال تحت بازداشت موقت 192
گفتار دوم: تجديدنظر و فرجام خواهى از قرار بازداشت موقت 193
بند اول: تجديدنظرخواهى 193
الف ـ مراجع و اشخاص 194
1 ـ مراجع تجديدنظرخواهى 194
2 ـ اشخاص تجديدنظرخواه 196
ب ـ تشريفات رسيدگى به درخواست 199
1 ـ ثبت پرونده و اعلام به طرفين 199

2 ـ نحوه برگزارى مذاكره و صدور رأى 201
3 ـ حضور شخص متهم 202
4 ـ مهلت تجديدنظرخواهى 202
5 ـ مهلت‌هاى اتخاذ تصميم مرجع تجديدنظر 204
6 ـ امكان تجديدنظرخواهى مكرر 205
پ ـ رسيدگى فورى به بازداشت يا آزادسازى متهم 205
1 ـ اعتراض فورى متهم به بازداشت (رسيدگى فورى به آزادسازى) 206
2 ـ اعتراض فورى دادستان به آزادسازى متهم (رسيدگى فورى
به بازداشت) 208
بند دوم: فرجام خواهى در مورد بازداشت موقت 210
گفتار سوم: جبران خسارت از متهمان بى‌گناه 211

بخش دوم: قرارهاى جايگزين و نظارت قضايى 221

فصل اول: ملاحظات ماهوى 227
مبحث اول: مفهوم شناسى و مبانى 227
گفتار اول: مفهوم شناسى 227
بند اول: مفهوم قرارهاى جايگزين 228
بند دوم: مفهوم نظارت قضايى 228
گفتار دوم: مبانى 230
بند اول: مبناى فلسفى 230
الف ـ آزادى ذاتى بشر و محدوديت عرضى بر او 230
ب ـ حق بر برائت به مثابه برايند حق بر آزادى 234
بند دوم: مبانى جامعه شناختى 236
الف ـ عدم طرد متهم از روند اجتماعى 236
ب ـ مشاركت جامعه مدنى 237
بند سوم: مبانى جرم شناختى؛ اصلاح و باز اجتماعى كردن متهم 239
مبحث دوم: اهداف و پيامدها 242
گفتار اول: هدف‌ها 243
بند اول: حمايت از جامعه از رهگذر پيشگيرى از وقوع جرم 244
الف ـ اقدامات تأمينى 245
ب ـ ضروريات تحقيق؛ جلوگيرى از فرار يا مخفى شدن متهم يا دسترسى به او 246
بند دوم: حمايت از دو روى جرم 247
الف ـ اصلاح متهم 247
ب ـ تضمين حقوق بزه ديده 249
گفتار دوم: پيامدهاى صدور جايگزين‌ها و نظارت قضايى 251
بند اول: پيامدهاى قانونى 251
الف ـ تخفيف كيفر 251
ب ـ لغو و تشديد قرار 252
بند دوم: پيامدهاى جرم شناختى 255
الف ـ پيشگيرى از ورود متهمان به مدرسه بزهكارى 255
ب ـ پيشگيرى از تورم كيفرى و تحميل هزينه‌هاى مضاعف بر دستگاه قضايى 257
پ ـ پيشگيرى از تبعات اقتصادى و اجتماعى تحميلى بر متهمان و خانواده آن‌ها 259
1 ـ پيامد اجتماعى؛ پيشگيرى از برچسب زنى به متهمان 259
2 ـ پيامد اقتصادى؛ پيشگيرى از تن پرورى متهم در زندان و از دست دادن منبع تأمين معاش 261
فصل دوم:تنوع قرارهاى جايگزين و نظارت قضايى 262
مبحث اول: قرارهاى جايگزين 264
گفتار اول: قرارهاى سنتى 264
بند اول: قرارهاى تعهدى 266
الف ـ قرار التزام به حضور با قول شرف 266
1 ـ مفهوم شناسى و ماهيت 266
2 ـ ضوابط صدور و فك قرار 267
3 ـ حق اعتراض 268
4 ـ ضمانت اجراى عدم التزام 268
ب ـ قرار التزام به حضور با تعيين وجه التزام 269
1 ـ مفهوم شناسى و ماهيت 269
2 ـ ضوابط صدور و فك قرار 270
3 ـ ضمانت اجرا 271
4 ـ حق اعتراض 272
پ ـ قرار كفالت 273
1 ـ مفهوم شناسى و ماهيت 274
2 ـ ضوابط صدور و فك قرار 276
3 ـ ضمانت اجرا 280
4 ـ اعتراض به ضبط وجه‌الكفاله 284
بند دوم: قرارهاى تضمينى يا توثيقى 287
الف ـ قرار وثيقه 287
1 ـ مفهوم شناسى و ماهيت 288
2 ـ ضوابط صدور و فك قرار 289
3 ـ حق اعتراض 300
4 ـ ضمانت اجرا 302
ب ـ وجه‌الضمان 306
گفتار دوم: قرارهاى نوين 307
بند اول: قرار التزام به عدم خروج از حوزه قضايى با قول شرف 308
1 ـ مفهوم شناسى و ماهيت 308
2 ـ ضوابط صدور 308
3 ـ ضمانت اجرا 308
4 ـ اعتراض 309
بند دوم: قرارهاى التزام با تعيين وجه التزام 309
الف ـ عدم خروج از حوزه قضايى 309
1 ـ مفهوم شناسى و ماهيت 310
2 ـ ضوابط صدور 310
3 ـ ضمانت اجرا 311
4 ـ اعتراض 312
ب ـ قرار التزام به معرفى نوبه‌اى خود به صورت هفتگى يا ماهانه به مرجع قضايى يا انتظامى با تعيين وجه التزام 313
1 ـ مفهوم شناسى و ماهيت 314
2 ـ ضوابط صدور 315
3 ـ ضمانت اجرا 315
4 ـ اعتراض 317
پ ـ قرار التزام مستخدمان رسمى كشورى يا نيروهاى مسلح به حضور با تعيين وجه التزام 317
1 ـ مفهوم شناسى و ماهيت 317
2 ـ ضوابط صدور 318
3 ـ ضمانت اجرا 318
4 ـ اعتراض 319
بند سوم: ممنوعيت خروج از منزل يا محل اقامت از طريق نظارت با تجهيزات الكترونيكى 320
الف ـ مفهوم شناسى و ماهيت 321
ب ـ ضوابط صدور 322
پ ـ ضمانت اجرا 323
ت ـ اعتراض 323
مبحث دوم: نظارت قضايى 323
گفتار اول: صدور قرار نظارت قضايى نسبت به متهم 325
بند اول: مقام‌هاى صالح براى صدور قرار نظارت قضايى 327
بند دوم: اشخاص موضوع قرار نظارت قضايى 331
بند سوم: تبديل قرار بازداشت موقت به نظارت قضايى 334
بند چهارم: مقامات يا اشخاص مسئول نظارت بر حسن انجام نظارت قضايى 334
گفتار دوم: تعهدات ناشى از نظارت قضايى 335
بند اول: تدابير نظارتى، ممنوعيت‌ها و تعهدات ايجابى 335
الف ـ محدوديت تردد 336
1 ـ قرار عدم خروج از كشور 336
2 ـ عدم خروج از حوزه قضايى 341
3 ـ عدم خروج از اقامتگاه 342
4 ـ عدم حضور در برخى اماكن 342
5 ـ تسليم كليه مدارك هويتى 343
ب ـ نظارت بر حضور و فعاليت‌هاى متهم 347
1 ـ معرفى دوره‌اى به واحدها يا مقامات خاص 347
2 ـ پاسخ گويى متهم در انجام فعاليت‌ها 347
پ ـ ممنوعيت از انجام برخى اعمال؛ رانندگى، صدور چك و داشتن سلاح 349
1 ـ اجتناب از رانندگى و عنداللزوم تحويل گواهى نامه رانندگى 349
2 ـ امتناع از صدور چك 350
3 ـ ممنوعيت نگهدارى سلاح 351
ت ـ ممنوعيت انجام برخى فعاليت‌هاى حرفه‌اى يا اجتماعى 351
بند دوم: تعهدات ناظر بر اتخاذ تدابير جبرانى و پيش گيرانه 353
الف ـ رعايت دستورهاى مربوط به معاينه، درمان يا معالجه 353
ب ـ ايفاى تعهدهاى خانوادگى 354
پ ـ ممنوعيت ملاقات برخى اشخاص 355
گفتار سوم: خروج از نظارت قضايى 356
بند اول: مدت نظارت قضايى 356
بند دوم: تبديل و فك قرار نظارت قضايى 359
الف ـ قواعد قابل اجرا در مرحله تحقيقات 359
ب ـ قواعد قابل اجرا پس از قرار نهايى 362
بند سوم: استيناف از قرارهاى نظارت قضايى 363
گفتار چهارم: قواعد ويژه نظارت قضايى ناظر بر اطفال 364
بند اول: الزامات ناشى از قرار نظارت قضايى 365
بند دوم: لغو قرار نظارت قضايى 366
منابع و مآخذ 368