در طول نيم قرني كه از اختراع سلاح هسته‌اي ميگذرد، برخي دولتها در پي كسب اين سلاح برآمدند و در عين حال در جهت تكامل و هرچه قدرتمند تر و مؤثرتر نمودن اين سلاح نيز گام برداشته اند. به موازات اين اقدامات، كوششهايي نيز در جهت محدوديت و ممنوعيت اين سلاح به عمل آمد و برخي دولتها سعي كردند تا از طريق انعقاد معاهدات و يا ايجاد عرفي در اين زمينه، مانع از كاربرد مجدد اين سلاح شوند. در اين گفتار، به مجموع اين تلاش­ها نظر خواهيم افكند و بدين منظور در بخش نخست، به ساخت سلاح هسته اي، انواع آن و آثار مخرب اين سلاح مي پردازيم و خواهيم ديد كه اين سلاح به چه نحوي مسير تكاملي خود را طي كرد. همچنين به كوشش­هاي به عمل آمده در جهت ممنوعيت اين سلاح خواهيم پرداخت و طي آن به بررسي معاهدات دو و چند جانبه، قطعنامه هاي مجمع عمومي و عرف و توسل به ديوان بين المللي دادگستري خواهيم پرداخت. در بخش دوم سعي بر آن آمده است كه موضع ايران در برابر سلاح­هاي هسته‌اي و تحولات روز مورد بررسي قرار گيرد.

مولفه های قدرت ملی یک کشور مرکب از چهار قدرت علمی‌و فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و نظامی‌است. اما بدون شک این چهار قدرت با هم ارتباط تنگاتنگ داشته و هر یک بر دیگری تأثیر (مستقیم یا غیر مستقیم) خواهد داشت. علوم و تکنولوژی هسته‌ای از جمله مواردی است که در حال حاضر به صورت یک عامل مهم و تعیین کننده در هر یک از چهار مورد مذکور نقش ایفا می‌نماید. علیرغم پیشرفت همه جانبه علوم و فنون هسته‌ای در طول نیم قرن گذشته، هنوز این تکنولوژی در اذهان عمومی‌ناشناخته مانده است. وقتی صحبت از انرژی اتمی‌به میان می‌آید، اغلب مردم ابر قارچ مانند حاصل از انفجارات اتمی‌و یا راکتورهای اتمی‌برای تولید برق را در ذهن خود مجسم می‌کنند و کمتر کسی را می‌توان یافت که بداند چگونه جنبه های دیگری از علوم هسته‌ای در طول نیم قرن گذشته زندگی روزمره او را دچار تحول نموده است. اما حقیقت در این است که در طول این مدت در نتیجه تلاش پیگیر پژوهشگران و مهندسین هسته ای، این تکنولوژی نقش مهمی‌را در ارتقاء سطح زندگی مردم، رشد صنعت و کشاورزی و ارائه خدمات پزشکی ایفاء نموده است.      

جمهموری اسلامی‌ایران با توجه به نیاز روزافزون به انژری برای جمعیت رو به رشد و جوانانش، مانند هر کشور دیگر عضو معاهده ان پی تی(NPT)، بر اساس ماده 4 معاهده در خصوص حق غیر قابل انکار کشورهای عضو برای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای، از سال های قبل(1956) اقدام به برنامه ریزی و فعالیت در زمینه بهره برداری صلح آمیز از انرژی هسته‌ای نموده است. در این راستا، جمهوری اسلامی‌ایران همواره بر تعهدات خود طبق معاهده منبع اشاعه و در چارچوب اساسنامه آژانس پای­بند بوده و هیچ گاه فعالیت ممنوع شده‌ای انجام نداده است و لذا، نباید به هیچ وجه حقوق غیر قابل انکار ان طبق معاهده منع اشاعه مورد خدشه قرار گیرد.