مقدمه 11

فصل اول: مفهوم، اصول و مباني حقوق بشر 13
گفتار اول: مفهوم مدرن حقوق بشر و اصل برابري در نظام بين‌المللي حقوق بشر 13
گفتار دوم: اصل جهان‌شمولي حقوق بشر 22
گفتار سوم: حق و آزادي، دولت و حقوق شهروندي 32
الف- تعريف حق و آزادي 37
ب- رابطه‌ي فرد با نهاد حاكم 38
ج- دولت و تنظيم آزادي‌ها 40
د- حقوق بشر و حقوق شهروندي 43
گفتارچهارم: دولت و حمايت از امنيت و آزادي 45
الف- در حوزه‌ي امنيت 45
ب- آزادي 47
گفتار پنجم: مراحل تحول و تكامل حقوق بشر 49
الف- مرحله‌ي پيدايش مفهوم 49
ب- مرحله‌ي استانداردسازي 49
ج- مرحله‌ي بين‌المللي شدن 52
د- مرحله‌ي جهاني شدن 55

فصل دوم: حقوق بنيادين بشر 59
گفتار اول: حق بر تعيين سرنوشت 59
الف- حق بر تعيين سرنوشت در تعيين ساختار سياسي كشور 62
ب- تحول مفهوم حق بر تعيين سرنوشت در دوران پس از جنگ سرد 63
ج- حق بر تعيين سرنوشت و تسلط بر منابع ثروت 64
گفتار دوم: حق حيات 68
الف- سقط جنين 70
ب- قتل‌هاي غير قانوني و خودسرانه 73
ج- مجازات اعدام 76
د- حق بر سلب حيات 81
1– اتانازي 81
2– خودكشي 82
ه- فحشا 83
گفتار سوم: حق بر منع شكنجه 83
گفتارچهارم: حق بر آزادي و امنيت شخصي افراد 90
الف- حق بر آزادي و امنيت فردي اشخاص 91
1- دستگيري 93
2- بازداشت 94
3- اعزام به مراجع قضايي 96
4- صلاحيت مرجع قضايي 97
5- جبران خسارت 99
ب- حق برخورداري زنداني از رفتار انساني 100
1- مفهوم كلي ماده 10 ميثاق 100
2- جدايي متهمان از محكومان 102
3- جدايي جوانان از بزرگسالان 102
4- اصلاح محكومين 103
گفتار پنجم: حق بر حريم خصوصي 104
الف- تعريف حريم خصوصي 105
ب- معيارهاي تعيين حريم خصوصي 107
ج- كليات ماده 17 ميثاق بين‌المللي حقوق مدني-سياسي 108
د- مصاديق حريم خصوصي 111
1- خانواده 111
2- خانه 112
3- مكاتبات و مكالمات شهروندان 113
4- شهرت و حيثيت اشخاص 114
ه- محدوديت‌هاي حريم خصوصي 117

فصل سوم: آزاديهاي اساسي 121
گفتار اوّل: آزادي تردد 121
الف- آزادي تردد در داخل كشور 122
ب- آزادي خروج از كشور 125
1- آزادي خروج از كشور مبدأ 126
2- آزادي ورود به كشور مقصد 129
ج- آزادي بازگشت به كشور 130
د- محدوديت‌هاي آزادي تردد 132
گفتار دوم: آزادي بيان 134
الف- آزادي عقيده و منع تفتيش عقايد 137
ب- آزادي جستجوي اطّلاعات 139
ج– محدوديتهاي بيان 142
1– امنيّت ملّي 143
2– امنيّت عمومي 144
3– نظم عمومي 145
4– بهداشت و اخلاق عمومي 145
5- حقوق و آزادي‌هاي ديگران 146
6- مساله توهين به مقدّسات 147
د- مصاديق آزادي بيان 150
1- آزادي گفتار سياسي 150
2- آزادي قلم و هنر 151
3- آزادي علمي و آكادميك 154
4- آزادي پوشش 156
ه- آزادي دسترسي به اطّلاعات 158
و- راديو و تلويزيون 162
گفتار سوّم: آزادي مطبوعات 164
الف- اهميت و ضرورت آزادي مطبوعات 164
ب- حمايت از مطبوعات 165
ج- كسب مجوز براي انتشار مطبوعات 166
د- سانسور مطبوعات 167
ه- رسيدگي به جرايم مطبوعات 168
و- محدوديتهاي آزادي مطبوعات 172
گفتار چهارم: آزادي مذهب 174
الف- حق داشتن مذهب و عقيده 176
ب- حق انتخاب مذهب 177
ج- دين رسمي 177
د- بيطرفي دولت نسبت به اديان 180
ه- محدوديتهاي آزادي مذهب 182
و- آموزش ديني كودكان 184
گفتار پنجم: آزادي اجتماعات 185
الف- اهميّت آزادي اجتماعات 185
ب- الزام دولتها به شناسايي حق آزادي اجتماعات 186
ج- تعريف آزادي اجتماعات 187
د- مسالمت‌آميز بودن اجتماعات 188
ه- كسب مجوز يا اطّلاع به مقامات دولتي 190
و- نقش پليس در آزادي اجتماعات 191
ز- محدوديت‌هاي آزادي اجتماعات 193
گفتار ششم: آزادي تشكيلات 196
الف- اهميّت آزادي تشكيلات 196
ب- تعريف آزادي تشكيلات 198
ج- آزادي تشكيلات و حمايت دولت 199
د- كسب مجوز يا ثبت تشكيلات 201
ه- محدوديت‌هاي آزادي تشكيلات 202
گفتار هفتم: حق رأي دادن و آزادي شركت در انتخابات 204
الف- اهميّت آزادي انتخابات و مشاركت در اداره عمومي كشور 205
ب- تعريف حق بر مشاركت در اداره عمومي كشور 207
1- مشاركت مستقيم 207
بند اول: اشتغال به مناصب عمومي و دولتي 207
بند دوم: شركت در همه‌پرسي 209
2- مشاركت غير مستقيم 211
ج- حق بر رأي و آزادي رأي دادن 212
د- حق بر انتخاب شدن 214
ه- شرايط برگزاري انتخابات 218
1- واقعي بودن انتخابات 218
2 – دوره‌اي بودن انتخابات 226
3- آزاد بودن انتخابات 228
4- سالم بودن انتخابات 229

فصل چهارم: حمايت از اشخاص و گروه‌هاي آسيب‌پذير در نظام بين‌المللي حقوق بشر 231
گفتار اول: سازوكارهاي حمايت بين‌المللي از حقوق بشر و ايران 231
گفتار دوم: كنوانسيون بين‌المللي رفع كليه‌ي اشكال تبعيض نژادي 239
گفتار سوم: كنوانسيون منع شكنجه و ديگر رفتارها يا مجازات‌هاي ظالمانه، غير انساني يا تحقيرآميز 246
الف- اهميت اعتراف 248
ب- مجازات‌هاي بدني 248
ج- استثناء ‌بردار نبودن شكنجه 249
د- وظايف دولت 250
ه- ممنوعيت شكنجه در سيستم حقوقي ايران 251
گفتار چهارم: كنوانسيون منع تبعيض عليه زنان 254
الف- ‌مفهوم تبعيض عليه زنان 255
ب- برابري درحقوق عمومي و سياسي 255
ج- برابري در حقوق اجتماعي 257
د- برابري در حقوق اقتصادي 260
ه- برابري در حقوق مدني و اهليت قانوني 261
و- برابري در حقوق خانواده 262
ز- تعهدات دولت‌ها 264
گفتار پنجم: كنوانسيون حقوق كودك 267
الف- تعريف كودك و منع تبعيض عليه كودكان 268
ب- بررسي حقوق ماهوي كودكان 270
گفتار ششم: حمايت از حقوق اقليت‌ها 282
الف- مفهوم اقليت 283
ب- حقوق اقليت‌ها يا حمايت از اقليت‌ها 286
1- حقوق فردي يا جمعي 286
2- حمايت از حقوق اقليت‌ها 287
ج- حمايت از اقليت‌ها در نظام بين‌المللي 289
1- دلايل حمايت از حقوق اقليت‌ها 289
2- حمايت از اقليت‌ها در جامعه‌ي ملل 290
3- حمايت از اقليت‌ها در سازمان ملل 291
بند اول: ماده‌ي 27 ميثاق بين‌المللي حقوق مدني و سياسي 293
بند دوم: اعلاميه‌ي 1992 مجمع عمومي در رابطه با حقوق اشخاص متعلق به اقليت‌هاي ملي يا قومي، مذهبي و زباني 296
د- فهرست حقوق اقليت‌هاي ملي يا قومي، مذهبي و زباني 298
1- حداقل حقوق مشترك براي تمام اقليت‌ها (مشتركات) 298
2- حداقل حقوق اقليت‌هاي ملي يا قومي 299
3- حداقل حقوق اقليت‌هاي مذهبي 300
4- حداقل حقوق اقليت‌هاي زباني 303
ه- اقليت‌ها و حق بر توسعه 304
و- اقليت‌ها، خودمختاري و جدايي‌طلبي 306

فصل پنجم: آموزش حقوق بشر 309
گفتار اول: مفهوم، مباني و مؤلفه‌هاي آموزش حقوق بشر 309
الف- تعريف و چرايي آموزش حقوق بشر 312
ب- اهداف آموزش حقوق بشر 313
1- آموزش جهاني 314
2- آموزش اخلاقي 315
3- آموزش مدني و اجتماعي 315
ج- آموزش حقوق بشر و حق بر متفاوت بودن 316
د- آموزش حقوق بشر و گفتگو 318
ه- فرايند آموزش حقوق بشر 320
و- چالش‌هاي آموزش حقوق بشر 321
گفتار دوم: آموزش حقوق بشر براي توانمندي و مشاركت 323
گفتار سوم: حق بر آموزش حقوق بشر در نظام بين‌المللي حقوق بشر 326
گفتار چهارم: آموزش حقوق بشر براي صلح و توسعه 332
الف- آموزش حقوق بشر براي پيشگيري از مخاصمات مسلحانه و ترويج صلح 332
ب- آموزش حقوق بشر براي توسعه 336
گفتار پنجم: آموزش حقوق بشر در آموزش رسمي و آموزش صنوف 340
الف- آموزش حقوق بشر در مدارس رسمي 340
ب- آموزش حقوق بشر به صنوف و گروه‌هاي اجتماعي 343

منابع 345