1-تعارض
2- تزاحم
3- اقسام تعارض و حكم آنها
4- مفهوم دليل به معناي عام
5- مالكيت
6- تعارض امارهي تصرف با مالكيت سابق
7- تعارض تصرف كنوني با مالكيت فعلي
برای نشر اندیشه، آدمی ناگزیر به نوشتن و سخن گفتن است لیکن از این میان نوشتن اثرگذارتر و ماندگارتر از سخن گفتن میباشد. اما پیش از نوشتن و خلق اثر توجه به نیاز جامعه و پیشینه بحث ضرورت دارد و چنانچه نویسنده احساس نیاز را پذیرفت آنگاه مبادرت به نوشتن و قلمفرسایی میکند. البته دلیل پرداختن به پیشینه بحث از آن جهت حائز اهمیت است که آیا نوشتههای پیشین پاسخگوی نیازهای مخاطبین بوده یا خیر؟
در ادامه، این موضوع را باید از ذهنها زدود که تحقیق و بررسی در خصوص مسائلی که توسط محققین و بزرگان پیشتر بررسی شده عبث و بیهوده است زیرا، تحقیق در مسائل علمی هیچ حد و مرز و غایتی ندارد.
گاهی آثار فراوان و یا بحثهای زیادی در خصوص موضوعی بیان میشود ولی خوانندگان پی به درک عمیق آن مباحث نمیبرند. به این ترتیب، علیرغم فعالیتهای صورت گرفته این خلأ همچنان وجود دارد. پس از اینکه نویسنده نیاز به نگارش را درک کرد، آنگاه سعی بر آن دارد کاستیهای موجود را با نکات مورد نظر خود جبران و به کمال رساند.
البته بدیهی است که در گام نخست نمیتوان مطالب را بهصورت مطلوب و ممدوح ارائه کرد لیکن حداقل اینگونه آثار دریچهای برای اذهان افاضل در مسیر تحقیقات است.
حال اگر به ضرورتی که از آن یاد کردیم توجهی نشود، متنی که ارائه میگردد به هر اندازه از اهمیت هم که باشد قادر به رفع مجهولات و مشکلات و همچنین رشد و شکوفایی افراد جامعه نخواهد بود، اگر چه اینگونه فعالیتها در عرصه علم مفید و با ارزش است که میبایست مورد ستایش قرار گیرد.
همانطور که گفته شد، تحقیق در مسائل علمی هیچگاه به آخر نمیرسد. گاهی در برخی از موضوعات آثار فراوانی تا کنون توسط اساتید و صاحبان قلم و اندیشه ارائه شده، ولی در همان مطالب مباحثی وجود دارد که ناگفته از کنار آن گذشتهاند و یا زمانی که میبایست وارد اعماق آن شوند عنان قلم را کشیده و از بیان عمیق خودداری کردهاند و صرفاً به ذکر نمونههایی مختصر و با توضیح و شرحی موجز به آن پرداختهاند و یا اغلاط مشهور را شرح و بسط دادهاند بدون اینکه ایرادی به آن گرفته باشند، که این موضوع غیر از آن که به شهرت آن هر روز بیافزاید، چیز دیگری نیست.
به این ترتیب به نظر رسید، بررسی و تحقیق در خصوص «تعارض ادلهی مالکیت» مفید و ممتِّع باشد. در اینجا بدواً مختصری از نوآوریها و ابتکارات این تحقیق و همچنین نظراتی که با تمسک و توسل به آراء و فتاوای اندیشمندان و همچنین ادلهای که مورد قبول اساتید و حقوقدانان است را ذکر میکنیم تا با مطالعهی آنها خوانندهی محترم اهمیت و ارزش اثری که مقابل اوست را بسنجد. اگر چه ارائه تمام موضوعات مورد توجه نگارنده امکانپذیر نیست ولی ذکر مختصری از آن بیانگر سایر مطالب میباشد:
در کتاب حاضر طرحی جامع از موضوع داشتهایم و در مواردی هم که از اندیشمندان فقه و حقوق اقوال و نظراتی را بیان کردهایم صرفاً به جهت نقد و یا ارشاد اذهان مخاطبین از دیدگاههای موافق ما میباشد. بنابراین روشی که در اینجا استفاده شده مبتنی بر حاشیهنویسی و یا محدود شدن به الفاظ و عبارات قوانین و توضیح و بسط آن نبوده است.
در این تحقیق ابتدا به توضیح اصطلاح «تعارض» پرداختهایم، البته شاید تصور شود که این موضوع از مباحثی است که از گذشته تا کنون استادان برجسته و فقهاء به آن پرداختهاند. ولی آنچه که لازم به ذکر است، نمیتوان به سادگی از کنار این اصطلاح به ظاهر ساده گذشت زیرا، در این کتاب به یکی از اغلاط مشهوری که از درک ناصواب این اصطلاح ناشی شده، اشاره کردهایم تا خوانندگان به اهمیت موضوع پی ببرند.
پس از مطلبی که گفته شد، توضیح و شرح مادهی 37 قانون مدنی بیان شده و سپس ایراد به دیدگاهی که از ظاهر مادهی فوق برخی از اساتید آن را استنباط کردهاند. دیدگاه مذکور علاوه بر ظاهر مادهی فوق به متابعت از نظر برخی فقهاء ارائه گردیده که خواهیم گفت این عقیده به نظر صحیح نمیباشد.
بعد از آشنایی کامل با اصطلاح تعارض و قدرت اثبات هر دلیل و پس از ایراد و اشکال به دیدگاههایی که صحیح به نظر نمیرسند به تعارض اهم دلایلی که اثبات مالکیت میکنند پرداختهایم، به نحوی که این شیوه تا جایی که فحص و بررسی شده در یک مجموعه دیده نشده است.