پيشگفتار 11
مقدمه 13

فصل اول: كليات 17
گفتار اول: تاريخچه استخراج نفت در ايران و جهان و سرمايه گذاري مستقيم خارجي در ايران 19
1-1-1. تاريخچه استخراج نفت در ايران و جهان 19
1-1-2. تاريخچه سرمايه گذاري مستقيم خارجي در ايران 25
گفتار دوم: انواع نفت خام و ويژگي هاي آن 30
1-2-1. انواع نفت خام و ويژگي آنها 30
الف. نفت خام برنت 31
ب. نفت خام مارس 31
ج. نفت‌خام ميناس 32
د. نفت خام موربان 32
ه. نفت خام تاپيس 32
گفتار سوم: صنايع بالا دستي و پايين دستي و بررسي ديدگاه قانون اساسي 34
1-3-1. صنايع بالا دستي و پايين دستي 34
1-3-2. بررسي ديدگاه قانون اساسي در عرصه سرمايه گذاري خارجي در صنايع بالادستي 38
1-3-3. بررسي قانون اجراي سياستهاي اصل چهل و چهارم قانون اساسي 43
گفتار چهارم: نظام حقوقي مالكيت نفت 47
1-4-1. نظام مالكيت خصوصي نفت 47
1-4-2. نظام حقوق حاكميتي 48
1-4-3. نظام تخصيصي در استفاده از منابع معدني 48
1-4-4. نظام حقوقي فقه شيعه در مالكيت منابع معدني و نفت 49
1-4-5. نظام حقوقي مالكيت نفت در ايران 49
1-4-6. نظام مالكيت و حاكميت بر نفت در بيانيه هاي سازمان ملل (اصل حاكميت ملتها بر منابع طبيعي) 50

فصل دوم: اصول، تفسير و تعديل قراردادهاي نفتي 53
گفتار اول: اصول حاكم بر قراردادهاي بين المللي 55
2-1-1. حاكميت دولت بر منابع طبيعي 55
2-1-2. اصل آزادي قراردادي(حاكميت اراده) 55
2-1-3. اصل حسن نيت 56
2-1-4. اصل اعتماد و محرمانه بودن اطلاعات 57
2-1-5. اصل نسبيت قراردادي 58
2-1-6. اصل لزوم قراردادي (اوفوا بالعقود) 59
گفتار دوم: شرح و تعريفي بر قراردادهاي بين المللي نفتي 61
2-2-1. تعريف و ساز و كار قراردادهاي بين المللي نفت 61
2-2-1-1. قراردادهاي امتيازي 62
2-2-1-1-1. ساختار قراردادهاي سنتي امتيازي 62
2-2-1-1-2. قراردادهاي مدرن امتيازي 64
2-2-1-1-2-1. نظام مالي قراردادهاي مدرن امتيازي 66
2-2-1-2. قراردادهاي مشاركت در توليد 69
2-2-1-3. قراردادهاي خدمت 71
2-2-1-3-1. قراردادهاي خريد خدمات 72
2-2-1-3-2. قراردادهاي بيع متقابل 74
2-2-1-4. قراردادهاي مشاركت در سرمايه گذاري 76
2-2-1-5. قرارداد IPC 77
2-2-1-5-1.ويژگي‌هاي IPC 77
گفتار سوم: اصول حاكم بر قراردادهاي خدماتي بالادستي صنعت نفت و گاز ايران 80
2-3-1. حفظ حاكميت و مالكيت دولت بر منابع نفت و گاز 80
2-3-2. ريسك پذيري پيمانكار و عدم تضمين بازگشت سرمايه از طرف دولت 83
2-3-3. بازپرداخت هزينه هاي نفتي از طريق تخصيص بخشي از محصولات ميدان و يا عوايد آن 86
2-3-4. تضمين برداشت صيانتي از مخازن نفت و گاز در مدت قرارداد 88
2-3-5. تعيين نرخ بازگشت سرمايه گذاري متناسب با شرايط هر طرح 90
2-3-6. ضرورت واگذاري قراردادهاي فرعي از طريق مناقصه 91
2-3-7. حداكثر استفاده از توان فني و مهندسي، توليدي و صنعتي و اجرايي كشور 93
2-3-8. رعايت مقررات و ملاحظات زيست محيطي 97
گفتار چهارم: تعديل قرارداد 102
2-4-1. مفهوم تعديل قرارداد 102
2-4-2. تعديل قرارداد و تبديل تعهد 102
2-4-3. ايفاي تعهد با اداي موضوع مغاير (تغيير قهري موضوع تعهد) و تعديل قرارداد 103
2-4-3-1. تغيير شرط يا صفت مربوط به موضوع بر اثر تعذر و تعديل قرارداد 104
2-4-4. تعديل و تكميل قرارداد 105
2-4-5. تعديل قرارداد در صورت حدوث تعذر مالي 105
2-4-5-1. مفهوم تعذر 105
الف) مفهوم لغوي تعذر 105
ب) مفهوم حقوقي تعذر 106
2-4-5-2. وضعيت تعهدات اصلي و فرعي قرارداد متعذر شده 108
2-4-5-3. تعذر از نظر عدم توانايي مالي اجراي قرارداد 111
الف) تقسيم تعذر به مالي و غيرمالي 112
ب) تعذر مالي ناشي از وضعيت متعهد يا خارج از آن 113
2-4-5-4. تفاوت تعذر با عدم امكان اجراي قرارداد و قوۀ قهريه 115
2-4-5-4-1. فورس ماژور يافراستريشن 115
2-4-5-4-2. آثار تعذر مالي متعهد بر قرارداد 116
الف) انحلال اختياري و قهري قرارداد 116
ب) امكان تعديل قرارداد 119
2-4-6. مباني فقهي توجيه كنندۀ تعديل قرارداد در صورت وقوع تعذر مالي 125
الف) استناد به قاعدۀ لاضرر براي تعديل قرارداد 125
ب) استناد به قاعده لاحرج براي تعديل قراراداد 129
2-4-7. چگونگي امكان تعديل 130
2-4-8. معافيت متعهد از تدارك خسارت در صورت وقوع تعذر 131

فصل سوم: تأمين مالي و سرمايه گذاري خارجي 133
گفتار اول: تامين مالي و سرمايه گذاري خارجي 135
3-1-1. تامين مالي و ضرورت آن 135
3-1-2. روشهاي و شيوه هاي تأمين منابع مالي خارجي 137
3-1-2-1. ويژگيها و مختصات روشهاي تامين مالي خارجي غير قرضي 140
3-1-3. انواع روش هاي تامين مالي غير قرضي و سرمايه گذاري خارجي 141
3-1-3-1. سرمايه گذاري مستقيم خارجي 142
3-1-3-2. سرمايه گذاري خارجي سهمي‌در قالب ترتيبات قراردادي 142
3-1-3-3. سرمايه گذاري خارجي غير سهمي‌ 143
گفتار دوم: شرحي بر قوانين مربوطه 144
3-2-1. قانون تشويق و حمايت سرمايه گذاري خارجي 144
3-2-2. قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه 146
3-2-3. قانون نفت 1366 اصلاحي 1390 153
3-2-4. قانون وظايف و اختيارات وزارت نفت 156

نتيجه گيري و پيشنهادها 161
منابع و مآخذ 165