با دقت در قانون جدید نحوه اجرای محکومیت­های مالی ملاحظه می­گردد که قانون جدید نسبت به نمونه­ی مشابه سابق خود تغییرات عمده­ای از نظر شکلی و محتوایی داشته است. صرف­نظر از افزایش تعداد مواد و احکام، ابداعات و نوآوریهایی در قانون جدید به چشم می­خورد که اهم آن را می­توان این چنین دسته­بندی کرد:

1- یکی از تحولات اساسی و ابداعاتی که در قانون جدید نسبت به قانون سابق مشاهده می­شود قواعد و احکامی است که در رابطه با دعوای اعسار از پرداخت محکوم­به وضع گردیده است. برای مثال، بار اثبات دعوای اعسار در قانون جدید با وجود شرایطی بر عهده محکوم­علیه و با وجود شرایطی بر عهده محکوم­له است. این در حالی است که در قانون سابق و در زمان حکومت قوانین قبلی، بار اثبات دعوای اعسار همواره بر عهده محکوم­علیه بوده و فرض می­گردید که محکوم­علیه دارای ملائت پرداخت است.

2- ادله اثبات دعوای اعسار نیز در قانون جدید نسبت به قانون سابق تغییرات مهمی را داشته است. برای مثال، به موجب ماده ۱۵ قانون جدید، هرگاه ملائت محکوم­علیه ثابت نباشد و یا اینکه مشارالیه ثابت نماید مالی که به وی انتقال یافته است تلف حقیقی یا حکمی شده، در این صورت صرفاً با سوگند وی، اعسار او اثبات خواهد شد. همچنین تعداد شاهدی که برای اثبات اعسار محکوم­علیه لازم بود از ۴ نفر در قانون اعسار ۱۳۱۳، به ۲ شاهد در قانون جدید تقلیل یافته است. همچنین از دیگر نوآوریها، لزوم تصریح شهود به این موضوع که با مدیون به مدتی که بتواند نسبت به وضعیت معیشت وی اطلاع کافی داشته باشد، معاشرت داشته­اند.

3- در بحث مستثنیات دین نیز با تغییرات جدی روبرو هستیم. مقنن در قانون جدید نحوه اجرای محکومیت­های مالی با حذف ماده ۵۲۴ قانون آیین دادرسی دادگاه­های عمومی و انقلاب مصوب ۱۳۷۹، حکم جدید را درباره مستثنیات دین مقرر نموده است. در حقیقت، علاوه بر اینکه نوع مستثنیات تغییر کرده است، (برای مثال خودرو از مستثنیات دین خارج شده است و یا تلفن و مبلغ ودیعه برای اجاره بها داخل در مستثنیات دین گردیده است) قانونگذار مقرر داشته است که اگر شخص از ابتدا قصد دریافت مبلغی از محکوم­له و تبدیل آن به مستثنیات دین را داشته و با احراز این موضوع، می­تواند محکوم­به را از مستثنیات دین وصول نماید.

به طور کلی در قانون جدید نحوه  اجرای محکومیت­های مالی تغییرات عمده­ای اعمال شده که این تغییرات را باید از دو جنبه مورد بررسی قرار داد: الف- مطالعه و شناخت ابداعات و نوآوریهای قانون جدید نسبت به قانون سابق ب- بررسی و تبیین مفاد مواد قانونی.

کتاب حاضر در صدد آن است که با تطبیق مواد در قانون جدید، ابتدا با برجسته نمودن تغییرات و نوآوریهای قانون جدید، به بررسی و تحلیل مبانی و آثار این تغییرات و نوآوریها پرداخته و احکام جدید را با رویه قضایی نظام کنونی تطبیق داده و در نهایت به مطالعه نقاط قوت و ضعف قانون جدید و نقد تغییرات و نوآوریهای اعمال شده بپردازد.