مقدمه 9
فصل اول: احكام دفاع مشروع در حقوق بين‌الملل: تئوري و رويه 13
مبحث اول: پيشينه و مفهوم دفاع مشروع 13
گفتار اول: پيشينه تاريخي 13
الف. دكترين جنگ عادلانه توجيه دفاع مشروع 13
ب. منع تدريجي توسل به زور با انعقاد كنوانسيون هاي صلح لاهه 18
ج. ميثاق جامعه ملل 18
گفتار دوم: بررسي مفهومي و فلسفه وجودي 20
الف. حق دفاع مشروع بر اساس نظريات علماي حقوق طبيعي 23
ب. حق دفاع مشروع و حقوق بين‌الملل عرفي 24
گفتار سوم: ممنوعيت تجاوز به عنوان يك تعهد(Erga omnes) 25
الف. ممنوعيت بين‌المللي تجاوز 25
ب. تأثير مفاهيم قاعده آمره و عام الشمول بر دفاع مشروع و ديگر شرايط ممنوعيت اعمال غيرقانوني 27
گفتار چهارم: ماده 51 و حق دفاع مشروع 28
الف. ماده 51 و حق عرفي دفاع مشروع 28
ب. ماده 51 و حمله مسلحانه 29
ج. ماده 51 و دفاع مشروع جمعي 32
د. ماده 51 و حق انتقالي دفاع مشروع 34
مبحث دوم: دفاع مشروع و شرايط آن 35
گفتار اول: انواع دفاع مشروع 35
الف. دفاع مشروع انفرادي 35
ب. دفاع مشروع جمعي 36
ج. تمايز بين دفاع مشروع جمعي (Collective self-defense) و سيستم امنيت دسته جمعي (Collective security) 38
د. يافته هاي ديوان بين‌المللي دادگستري در خصوص دفاع مشروع جمعي در قضيه نيكاراگوئه 39
گفتار دوم: شرايط دفاع مشروع 42
الف. وقوع حمله مسلحانه (Armed Attack) 42
1. دفاع مشروع پيش گيرانه 50
2. نمونه هايي از استناد به دفاع مشروع پيش گيرانه در رويه بين‌المللي 54
1-2- جنگ 1967 اعراب واسرائيل 54
2-2- حمله هوايي اسرائيل به راكتور اتمي عراق 1981 55
3-2- بحران موشكي كوبا، 1962 57
ب. «ضرورت» و «تناسب» 59
ج. فوريت 61
د. توقيف اقدامات پس از اقدام شوراي امنيت 62
مبحث سوم: رويه ديوان در قضاياي مربوط به دفاع مشروع تا قبل از قضيه سكوهاي نفتي 68
گفتار اول: قضيه كانال كورفو (The Corfu Channel case) 68
ماهيت عام الشمول تعهدات در خصوص كشتي راني بين‌المللي و مناطق مين گذاري شده در قضيه كانال كورفو 70
گفتار دوم: قضيه نيكاراگوئه (The Nicaragua case) 72
الف. نقش شوراي امنيت و ويژگي هاي گزارش اقدامات اتخاذي در دفاع مشروع به شوراي امنيت 77
ب. خصوصيت عام الشمول اعلان به كشتي راني بينالمللي در خصوص وجود مناطق مين گذاري شده در قضيه نيكاراگوئه 79
گفتار سوم: رأي مشورتي ديوان بين المللي دادگستري در خصوص تهديد يا استفاده از سلاح هاي هسته اي 81
گفتار چهارم: مثال هاي ديگر مرتبط با شوراي امنيت 83
الف. فلسطين 1948 (Palestine 1948) 83
ب. مصر 1951 (Egypt, 1951) 84
ج. جنگ فالكلند 1982 (The Falklands war in 1982) 85
فصل دوم: احكام دفاع مشروع در قضيه سكوهاي نفتي 87
مبحث اول: شرح وقايع و نگرشي كلي بر لوايح طرفين 87
گفتار اول: شرح وقايع و چگونگي انجام حملات از سوي ايالات متحده عليه سكوهاي نفتي 87
الف. حمله 19 اكتبر 1987 به سكوهاي رشادت و رسالت 87
ب. حمله 18 آوريل 1988 به سكوهاي نفتي نصر و سلمان 91
گفتار دوم: نگرشي كلي به لوايح طرفين 94
الف. پيشينه حقوقي قضيه سكوها 94
ب. دعواي ايران و ادعاي متقابل ايالات متحده در رابطه با مباحث دفاع مشروع 99
مبحث دوم: نظر ديوان و اركان دفاع مشروع در قضيه سكوهاي نفتي 105
گفتار اول: نظرات ديوان در خصوص دفاع مشروع 105
الف. چگونگي طرح دفاع مشروع در اين قضيه 105
ب. يافته هاي ديوان در خصوص دفاع مشروع 109
1. يافته كلي راجع به حمله مسلحانه 114
2. مصداق حمله مسلحانه 115
3. انتساب حمله مسلحانه 118
ج. قاعده استفاده از زور در رأي ماهيت قضيه سكوهاي نفتي 123
د. بند 1 (د) ماده 20 و ارتباط با دفاع مشروع در قضيه سكوهاي نفتي 126
ه. دفاع ايالات متحده بر اساس منافع اساسي امنيتي 130
و. تفسير بند 1 (د) ماده 20 و ضرورت دفاع مشروع 133
گفتار دوم: احكام دفاع مشروع در اين قضيه 136
الف:متد قضايي ديوان در قضيه سكوهاي نفتي در خصوص مسائل مربوط به دفاع مشروع 136
ب. تاثير متقابل مفاد بند 1ماده 10 بر بحث دفاع مشروع در قضيه سكوهاي نفتي: 138
ج. تئوري اثر جمعي (حملات پراكنده در طول زمان) 141
د. تطابق معيار 142
1. حمله مسلحانه (Armed Attack): پيش شرط دفاع مشروع 142
2. حجم و اثر حملات: معيار (Scale and effect) 145
1-2- يافته هاي ديوان در خصوص «حمله مسلحانه » 150
3. معيار ضرورت و تناسب 153
1-3- يافته هاي ديوان در خصوص معيار «ضرورت و تناسب» 158
4. ساير معيارها 161
1-4- فوريت 161
2-4- اطلاع به شوراي امنيت 162
منابع 169