حقوق ديپلماتيك يكي از شعب مهم و پر اهميت حقوق بين الملل است، حقوقي كه رابطه ديپلماتيك ميان دولت‌ها را تحت پوشش خودش قرار مي‌دهد و رابطه دوستانه ميان دولت‌ها را تقويت مي‌نمايد. به عبارت ديگر حقوق ديپلماتيك حقوق مربوط به سفارتخانه‌ها و اعضاي آن مي‌باشد. در عرصه بين المللي ميان دو كشور ممكن است يك سري مسائل و مشكلاتي بروز نمايد و موجب به خطر افتادن منافع طرفين گردد. در چنين وضعيتي توسل به راه حل ديپلماتيك امري مهم و حياتي است و مي‌تواند نيازهاي دو طرف مقابل را به منظور حل و فصل مسالمت آميز اختلافات تأمين نمايد. اين ساز و كار معمولاً از طريق اعزام متقابل نمايندگان از سوي دولت‌ها و پذيرش آنها در قلمرو يكديگر صورت مي‌گيرد.

همانطور که در جامعه انسانها با یکدیگر در ارتباط و تعامل هستند ودر چارچوب حقوق و قوانین موضوعه روابط بین خود را تنظیم مینمایند دولت ها نیز بعنوان بازیگران اصلی نظام بین الملل ناگزیر به برقراری ارتباط و تعامل باهم هستند، و این برقراری ارتباط و تعامل از زمان پیدایش نخستین جوامع انسانی وجود داشته است و به تبع آن رفتار دولت ها در این خصوص به مرور زمان قانونمند و در چارچوب قواعد و وقوانین پذیرفته شده درآمده است وحقوق دیپلوماتیک کنسولی نیز که مابین دولت ها حکم فرما هست خود نتیجه این فرایند طولانی می باشد. حقوق ديپلماتيك بهمراه حقوق جنگ، يكي از قديمي‌ترين شاخه‌هاي حقوق بين‌الملل عمومي محسوب مي‌گردد كه سابقه آن به گذشته‌هاي بسیار دور باز مي‌گردد. در حال حاضر نیز معاهدات حقوق ديپلماتيك يكي از جهان ‌شمول‌ترين معاهدات بين‌المللي است و عمده تعهدات آن بخصوص كنوانسيون وين 1961 نـاظر بر روابط ديپلماتيك، جـزء تعهدات عام (erga omnes) محسوب مي‌گردد که در نتیجه برای تمامی اعضای جامعه بین المللی لازم الاجرا می باشد.

 حقوق دیپلماتیک از قدیمی‌ترین بخش‌های حقوق بین‌الملل است که پیدایش آن به پیدایش دولت و ضرورت برقراری ارتباط میان دولت‌ها برمی‌گردد. از دیرباز دولت‌ها برای ارتباط با یکدیگر گاه اقدام به تعیین نمایندگانی برای سفر به کشور دیگر می‌کردند. تنظیم روابط تجاری میان دو کشور و حمایت از مردم سرزمین خود که در آن سرزمین اقامت می‌کردند از مهمترین وظایف این نمایندگان بود.

تحول مهم حقوق دیپلماتیک با تأسیس نمایندگی‌های دائمی در اواخر دوران رنسانس در دولت‌شهرهای ایتالیا اتفاق افتاد. این دولت‌شهرها اهمیت ایجاد هیئت‌های دیپلماتیک حرفه‌ای را دریافته بودند و مهمترین وظایف آن‌ها کسب اطلاعات، حمایت از منافع دیپلماتیک و نظامی دولت خود و گسترش روابط تجاری بود.

   اعضاي وزارت امور خارجه به ويژه كارمندان رسته سياسي، عمدتاً در مأموريت‌هاي خارج از كشور عهده‌دار اجراي بخشي از سياست خارجي كشورمان مي‌گردند كه مجموعه اقدامات، تحركات و ابتكارات آنان، فعاليت‌های ديپلماتيك خوانده مي‌شود. کلیه این فعاليت‌ها و به طور کلی تمامی امور مربوط به ديپلماسي و روابط ديپلماتيك، در چارچوب ضوابط و مــقررات مشخصي صورت مي‌گيرد كه بدان حقوق ديپلماتيك مي‌گويند.

آگاهی نسبت به مقررات حقوق ديپلماتيك در بسياري از موارد مي‌تواند از بروز مشكلات جلوگيري نمايد و موفقيت مأموران اعزامي و حسن انجام وظايف محوله، مستلزم وقوف به مقررات حاكم بر روابط ديپلماتيك و اطلاع از حقوق و تكاليفي است كه در اين خصوص برخوردارند .علاوه براین از آنجاكه مأموران اعزامي فقط در برابر اعمال و اقداماتشان مصونيت دارند و هر لحظه ممكن است حادثه اي براي آنان رخ دهد، عدم آگاهي به مقررات حقوق ديپلماتيك و چگونگي برخورد در اينگونه موارد، مي‌تواند مشكلاتي براي فرد و در مواردي براي دولت متبوع وي بدنبال داشته باشد. لذا با توجه به اهمیت اطلاع از مقررات حقوق ديپلماتيك  و بمنظور تسهيل دسترسي علاقه مندان به مقررات مذکور بویژه در رابطه با موضوعات كاربردي و ديگر مسائلي كه محتمل است در طول مأموريت های دیپلماتیک پيش آيد، سعي شده اهم موارد حقوق ديپلماتيك در کتابی كه در پيش روي داريد، بيان گردد.