ديباچه استاد دكترغلامرضا طَيَرانيان 13
ديباچه استاد دكتر نجاد علي الماسي 15
سخن مولف با خوانندگان 16
مقدمه 19
1. قلمرو قاعده موازنه 19
2. قلمرو قاعده عدالت معاوضي درعقود معاوضي 20
3. اهميت و ضرورت قواعد موازنه و عدالت معاوضي 20
فصل نخست: مفهوم شناسي موضوع 21
مبحث نخست: عدالت و مفاهيم مرتبط آن 23
4. تعاريف مختلف عدالت 23
5. ارزش عدالت در دين اسلام 25
6. انعطاف پذيري و نسبيَّت مفهوم عدالت 28
7. مفهوم انصاف و تفاوت آن با عدالت 30
8. روابط مختلف عدالت و انصاف 31
9. كاركرد انصاف در حقوق بين الملل و انگليس 32
10. جايگاه انصاف و عدالت در حقوق ايران 35
11. رعايت اصول حقوقي در استناد به انصاف يا عدالت 38
12. چگونگي تفسير قانون به سمت عدالت و انصاف 40
13. تفاوت و تشابهات منطق حقوق و رياضي 41
14. تفاوت عدالت مطلق و نسبي 44
مبحث دوم: عقد معاوضي و مسائل مرتبط با آن 46
گفتار نخست: كليات عقد معاوضي 46
15. ماهيَّت عقد مُعَوَّض و غيرمُعَوَّض 46
16. ميزان اعتبار عقودِ غيرمعاوضي درحقوق ايران و انگليس 47
17. دسته بندي عقود از جهت امكان مُعَوَّض يا مجاني بودن 48
18. مفهوم « عِوَض» در عقود معاوضي 50
19. مفهوم « شرط عِوَض» در عقود مجاني 53
20. ويژگيهاي شرطِ عِوَض 53
21. تشخيص قصد مشترك طرفين در انعقادِ شرطِ عِوَض 55
22. معناي عبارت « مُعَوَّض» در مواد 801 و 803 ق. م 57
23. مشروعيَّت درجِ شرطِ عِوَض در عقود مجاني و استثناي آن 58
گفتاردوم: جريان اصلِ عدم تَبَرُّع درعقودِ معاوضي و غير معاوضي 59
24. مفهوم اصل عَدَمِ تَبَرُّع 59
25. شرايط امكان مطالبه اجرت در انجام كار 60
26. توجه به عرف در احراز يا عدم احراز قصد تبرُّع 62
27. جريان اصل عدمِ تَبَرُّع در وقايع حقوقي و اعمال حقوقي 63
28. وضعيت تعهدات ناشي از نكاح ازجهت معاوضي يا مجّاني بودن 67
گفتار سوم: مباني لزوم و جواز عقودِ معاوضي و غيرمعاوضي 69
الف. تقسيمات جامع قراردادها از جهت لزوم و جواز 69
29. عقود لازم 69
30. معيارهاي شناخت عقود لازم 71
31. عقود جايز 74
32. اقسام عقود جايز 74
33. عقودي جايزي كه دراثر امري تبديل به لازم مي‌شوند 76
ب. بررسي عقود معاوضي ازجهت لازم يا جايز بودن 79
34. ضابطه كلي جهت لزوم يا جوازِ عقود معاوضي 79
35. بررسي برخي عقودِ معاوضي ازجهت لزوم وجواز 79
گفتار چهارم: وجوه تمايز عقد معاوضي و غيرمعاوضي 82
36. تبيين وجوه تفاوت 82
الف. تمايز مبنايي دو عقد 83
37. تمايز اساسي درهدف تشكيل 83
ب. تمايزدرآثاردو عقد 85
38. تفاوت درجريانِ قاعده تلف مبيع قبلِ قبض 85
39. تفاوت درجريان برخي خيارات 86
40. تفاوت در جريان حقّ حَبس 87
41. تفاوت در ارتباط متقابل تعهد عِوَض با مُعَوَّض 87
42. تفاوت در جريان قاعده مايُضمِن 88
43. بطلانِ عقد معاوضي با فقدان عِوَض و صحت عقدغيرمعوض درصورت فقدانِ شرطِ عِوَض 88
44. تفاوت در تملُّكات غيرِمُعَوَّض براي محجورين 89
45. تفاوت دراحكام عقد با اشتباه درشخصِ طرفِ معامله 90
مبحث سوم: مفهوم عدالت معاوضي 92
46. مفهوم عدالت معاوضي از ديدگاه انديشمندان 92
47. تعريف عدالت معاوضي از ديدگاه كاربردي 94
48. تبيين قاعده موازنه از ديدگاه كاربردي 98
49. توجه به اصول حقوقي در طرح قاعده موازنه و عدالت معاوضي 99
50. اثرگذاري عدالت معاوضي بر عدالت توزيعي 101
فصل دوم: مجاري و مصاديق موازنه و عدالت معاوضي 103
مبحث نخست: مجاري و مصاديق تمثيلي قاعده موازنه 105
51. تمثيلي بودن مصاديق موازنه و عدالت معاوضي 105
گفتار اول: توجه به موازنه درنظام آفرينش و آيات الهي 105
52. موازنه در نظام آفرينش 105
53. توجه به موازنه درآيات الهي 106
گفتار دوم: مصاديق تمثيلي قاعده موازنه 109
بند اول: مصاديق موازنه در روابط حقوقي داخلي 110
الف. موازنه حقّ و تكليف در روابط زناشويي 110
54. تبيين موضوع 110
55. ضرورت موازنه حق و تكليف در دعاوي تمكين و نفقه 112
56. تمكين بعنوان شرطِ استقرار نفقه 113
57. توجه به تناسب نفقه با شان زوجه 116
ب. موازنه حقّ و تكليف زن و مرد درطلاق خُلع 121
58. تبيين موضوع 121
59. ضرورت تضمين حقّ زوج با ابلاغ رجوعِ زن به فديه 122
60. دلايل بطلان رجوع زن به فديه با عدم آگاهي مرد به رجوع او 122
61. تحليل يك دادنامه در رجوع زوجه به فديه 129
62. ضرورت تضمين حق زوجه با وقوع طلاق خلع درشرايط متعارف 131
پ. موازنه حق و تكليف نامزدها در پيمان نامزدي 132
63. تبيين مفهوم نامزدي 132
64. تميز « نكاح موقَّت » از « نامزدي» 133
65. ضمانت اجراي برهم خوردن موازنه حقوق در پيمان نامزدي 137
ت. موازنه حقّ و تكليف زوجين در اجراي حق حبس مهريه 138
66. مشروعيت اصل حق حبس مهريه 138
67. تبيين موضوع بحث 140
68. گردشكار صدور راي وحدت رويه 708 – 22 /5/1387 141
69. مباني حق حبس زوجه در فرض اعسار زوج 143
70. مباني عدم حق حبس مهريه زوجه در فرض اعسار زوج 145
71. مغايرت تبصره ماده 53 قانون حمايت خانواده با اصل برائت 158
72. قلمرو تمكين درماده 1085 ق. م 159
ث. موازنه حق و تكليف درمسئوليت مدني 161
73. موازنه حقّ و تكليف در تمام اسباب مسئوليت مدني 161
74. موازنه حقّ و تكليف درقاعده فقهي « مَن لَهُ الغُنم فَعَلَيهِ الغُرم» 164
ج. موازنه درساير روابط حقوقي 164
75. موازنه حقّ وراث در تملُّك سهم الارث و تكليف پرداخت ديون 164
76. توجه به موازنه دراصل تقسيم به تساوي 165
77. موازنه بين حقوق كارگر يا كارمند و كارفرما 167
78. موازنه بين جرم و مجازات 170
بند دوم: توجه به موازنه در حقوق بين الملل خصوصي 172
79. موازنه بين حقوق تبعه ايراني و خارجي درتامين خواسته 172
80. توجه به موازنه حقوق در شناسايي واجراي احكام خارجي 173
81. توجه به معامله متقابل درمعتبرشناختن اسناد خارجي 174
مبحث دوم: مجاري و مصاديق تمثيلي عدالت معاوضي 175
82. حق حبس در عقود معاوضي 175
83. قاعده تلف مورد عقد قبل تسليم 181
84. كاركرد عدالت معاوضي درخيارات قانوني 185
85. عدالت معاوضي در روابط بين موجر و مستاجر 186
86. ضرورت تعديل قرارداد 186
87. توجه به عدالت معاوضي در مقرات انتقال سهام بانام 188
88. حكومت قانون زمان عقد در تعارض قوانين درزمان 190
89. قابل پيش بيني بودن ضرر درالزامات ناشي از قرارداد 191
90. توجه به عدالت معاوضي با دريافتِ بهاي روزِ عِوَض 191
91. توجه به عدالت معاوضي درمهلت عادله ياقرارتقسيط براي مديون 196
92. بطلان تعليق عقود معوَّض به فوت موصي برپايه عدالت معاوضي 199
93. عدالت معاوضي يكي ازمباني بطلان معامله ربوي 201
94. بطلان شرطِ مجهول موجب جهل به عِوَضِين 202
95. عدالت معاوضي يكي ازمباني بطلانِ بيعِ دين به دين 203
96. درج تعهد به نفع ثالث در قراردادها 205
97. نقش عدالت معاوضي درموضوع خسارات قراردادي 206
98. عدم امكان استرداد دين پرداختي دروجه محجور 213
99. مسئوليت مديون درفرض تاديه به محجورِعام و تلف مال 215
100. عدم امكان استردادِ دين پرداختي توسط محجور برمبناي عدالت معاوضي 216
101. نقش عدالت معاوضي درمالكيَّت مافي الذِّمه 216
 
مسائل امتحاني 219
مسائل امتحاني پايان ترم حقوق تعهدات (مدني 3) 220
مساله اول – (نيمسال اول 96 – 1395 ) 220
مساله دوم- (نيمسال دوم 95 – 1394 ) 221
مساله سوم- (ترم تابستاني 1394 ) 222
مساله چهارم – (نيمسال اول 96 – 1395 ) 223
مساله پنجم – (نيمسال اول 96 – 1395 ) 224
مساله ششم – (نيمسال اول 95 – 1394 ) 224
مساله هفتم – (نيسمال اول 95 – 94 ) 225
مساله هشتم- (نيسمال اول 95 – 1394 ) 226
مساله نهم – ( نيمسال اول 95 – 1394 ) 226
مساله دهم- (نيسمال اول 94 – 1393 ) 227
مساله يازدهم- (نيسمال دوم 95 – 94 ) 227
مساله دوازدهم- (نيسمال دوم 95 – 94 ) 228
مساله سيزدهم – (نيسمال اول 96 – 1395 ) 229
مساله چهاردهم – ( تابستان 1394 ) 230
مساله پانزدهم – (نيمسال دوم 95 – 1394 ) 230
مساله شانزدهم – (نيمسال اول 96 – 1395 ) 231
مساله هفدهم – (نيمسال اول 96 – 1395 ) 232
مساله هيجدهم – (نيمسال اول 96 – 1395 ) 233
مساله نوزدهم – (نيمسال اول 96 – 1395 ) 234
مساله بيستم – (نيمسال اول 95 – 1394 ) 235
مساله بيست و يكم – (نيمسال اول 96 – 1395 ) 236
مساله بيست و دوم – (نيمسال دوم 94 – 1393 ) 236
مساله بيست و سوم – (نيمسال دوم 96 – 1395 ) 237
مساله بيست و چهارم – (نيمسال دوم 96 – 1395 ) 238
مساله بيست و پنجم – (نيمسال دوم 96 – 1395 ) 239
مسائل پايان ترم حقوق مدني 6 (عقود معين 1) 240
مساله اول- (نيمسال دوم 95 – 1394 ) 240
مساله دوم- (نيمسال دوم 95 – 1394 ) 241
مساله سوم- ( نيمسال دوم 95 – 1394 ) 242
فهرست منابع 245
فهرست لغات و اصطلاحات به زبان انگليسي 261