1- مبحث الفاظ « اقسام دلالت - نواع دلالت وضعي - اركان وضع -واضع الفاظ - اقسام وضع - احوال چند گانه لفظ و معنا -
لفظ مشترك - حقيقت و مجاز - تبادر - اقسام حق?قت و مجاز - اصول لفظيه - اصال? الحق?ق? و .....»
2- اوامر « صيغه امر - دلالت امر بر فور و تراخي - دلالت امر بر مرّه و تكرار - امر عق?ب حظر (منع) - اقسام حكم واقعي
احكام تكليفي و احكام وضعي- اقسام واجب - تفاوت واجب مشروط با واجب معلق و....»
3- نواهي -« دلالت ماده نهي بر تحريم و لزوم اطاعات - استعمال نهي در جملات خبري - دلالت نهي بر فور و تراخي- دلالت نهي بر تكرار و مره - مقا?سه امر و نهى - شباهت هاي امر و نهى - تفاوت هاي امر و نهى و .....»
4- مفاهيم « تعريف منطوق و مفهوم - اقسام د?لت - اقسام منطوق - اقسام مفهوم - مفهوم وصف - مفهوم حَصر -مفهوم حَصر و.....»
5- عام و خاص « تعريف خاص - اقسام عام - تخصيص و تخصص - اقسام مُخَصِّص - اجمال مخصص و.....»
6- و......
سپاس پروردگار متعال را که در تمامی ابعاد زندگی، ما را با الطاف بیکران خویش یاری مینماید و بدون شک از جمله موهبتهای الهی که به بشریت اعطا شده، نعمت عقل و فراگیری علم است. شریعت حیات بخش اسلام همواره انسانها را به یادگیری علم و دانش دعوت نموده و بدیهی است هر قدر بشر به دریای بیپایان تعلیم و تعلم روی بیاورد باز هم احساس تشنگی خواهد نمود. وقتی انسان حدیث گهر بار «زکات علم نشر آن است» را میشنود چقدر خوشحال و مسرور میشود که بتواند داشتههای خود را به دیگران خصوصاً قشر دانشگاهی و فرهیخته ارائه کند و از این منظر خدمتی ولو اندک نماید.
عقل و اندیشه، دو گوهر گرانبهایی هستند که در ذات بشر به ودیعه نهاده شده و از سرمایههای ارزشمند آدمی به شمار میروند. بهرهمندی از علوم و فنون مختلف و فهم جهان هستی در سایه تفکر و بالندگی علمی میسر است و پیدایش، گسترش و ارتقای علوم نیز نتیجه همین عقل و اندیشه است. همگان به این نکته اذعان دارند که همه دانشها به نحوی از انحاء برای جامعه بشری مفید هستند و هر علمی به نوبه خود فوایدی را به دنبال دارد. به عنوان نمونه در زمینه علوم انسانی، دانش اصول فقه کار استنباط احکام را به عهده دارد و از این منظر نمیتوان منکر سودمندیهای این علم شد.
مباحث اصول فقه و طریق استنباط، برای اساتید و دانشجویان رشتههای الهیات، حقوق و علوم قضایی دارای اهمیت فراوانی است و اساساً برای کشف مراد و مقصود قانونگذار و تحقیق و تدبر در مواد قانونی باید با علم اصول فقه ارتباط خوبی برقرار نمود. به همین خاطر نگارندگان این نوشتار با بیش از ده سال مطالعه در علم اصول فقه، تدریس مداوم دروس حقوقی و تحقیق و تفحص در بسیاری از کتابهای موجود در این زمینه به این نتیجه رسیدند که شیوه نگارش، چگونگی انتقال مفاهیم و تطبیق با مواد حقوقی در برخی آثار به صورت کلی و با ادبیاتی ثقیل انجام گرفته و همین مطلب موجب ناخشنودی دانشجویان و بیرغبتی اکثر آنان نسبت به یادگیری این درس شده است و از طرفی به گواهی بسیاری از اساتید و دانشجویان، جایگاه این علم در رشتههای مذکور به ویژه حقوق بسیار ضعیف و ناشناخته است و اکثریت قریب به اتفاق دانشجویان از آثار مفید اصول در فهم مواد قانونی بیاطلاع هستند. لذا تصمیم بر این شد مطالب مهم و ضروری اصول فقه را که در سرفصلهای آموزشی رشتههای فوق الذکر قرار دارد با بیانی آسان گردآوری نموده تا به شکل کتاب پیش رو به مخاطبان عزیز ارائه گردد و ضمناً داوطلبان عزیزی که قصد شرکت در آزمون وکالت را دارند نیز بتوانند از این اثر بهره ببرند.
نکته قابل ذکر آن این است که مجموعه حاضر به عنوان جلد اول، برگرفته از آثار برخی اندیشمندان، مطالعات و نیز داشتههای نگارندگان است و لذا نمیتواند اوج عظمت و دریای بیکران علم اصول فقه را نشان دهد و قطع و یقین از نواقصی برخوردار است. بنابراین از محضر سروران و بزرگوارانی که این اثر ناچیز را مطالعه مینمایند عذرخواهی نموده و با کمال میل و روی گشاده پذیرای انتقادات عزیزان بوده و ملتمس دعای خیرشان.
باشد که ان شاء الله در وقتی نه چندان دور بتوانیم مباحث جلد دوم را نیز به محضر عزیزان اهداء نماییم.