انسان از زمان های قدیم برای حقوق و اموال خود ارزش قائل بوده است.امروزه در بسیاری از موارد شاهد رخ دادن حوادثی هستیم که باعث ورود خسارت به حقوق و اموال دیگران میشود.به همین دلیل مردم بیش از پیش نیاز به وجود امنیت دارند.نیاز به امنیت، نیاز اساسی و بنیادی است.به علاوه نیازی است که عمومیت دارد و همۀ آحاد یک جامعه را در بر میگیرد و عدم امنیت در هر یک از زمینه ها فرد را از تکامل باز میدارد.در روابط اجتماعی، هیچ کس نباید، تحت هیچ شرایطی به دیگری ضرری را وارد کند.این امر یک قاعدۀ اخلاقی است و عدالت اجتماعی است و کسی که به هر دلیلی به دیگری ضرری را وارد میکند، در برابر او مسئول است و باید آن را جبران کند.برای پی بردن به اهمیّت مسئولیت مدنی، کافی است توجّه نماییم که قانونگذار و شارع در پایداری از حقوق مسئولیت مدنی به همان اندازه کوشیده است، که حفظ جان انسان ها را از اهداف اصلی خود شمرده است.بحث جبران خسارات که با عناوین گوناگونی همچون ضمان قهری، مسئولیت مدنی، جبران و شبه جرم به آن اشاره میشود یکی از مباحث مهم و پیچیده در حقوق به ویژه حقوق خصوصی میباشد.وجود قواعد عام و خاص و در عین حال متعدد در این بحث باعث پیچیدگی آنها از یک سو و مورد ابتلا و فراگیر بودن آنها موجب اهمیت این بخش از سوی دیگر شده است.قواعد مسئولیت مدنی به دلیل عقلایی و عرفی بودن تا حد زیادی بین نظام های حقوقی مشترک میباشد، اما اختلاف نسبی مبانی و تفاوت در میزان توسعه یافتگی احکام و مسایل مسئولیت ها در نظام ها و کشورهای مختلف نیز قابل توجه میباشد.لذا بر آن شدیم تا حقوق کشور انگلستان را به عنوان مهم ترین کشور کامن لا با حقوق ایران مقایسه نماییم.در این میان مسئولیت مدنی و قواعد در حقوق ایران ارتباط تنگاتنگی با قانون مجازات اسلامیدارند چراکه بسیاری از مواد مربوط به مسئولیت مدنی که از اهمیّت فراوانی هم برخوردار میباشند، در قانون مجازات اسلامیبه کار رفته و مورد استفاده قرار میگیرند.قانون مجازات اسلامینیز یکی از مهم ترین قوانین در کشور ما میباشد که پس از مدّت ها انتظار در تاریخ 3/2/1392 مورد تأیید شورای نگهبان قرار گرفته است. بررسی و درک مسائل مربوط به مسئولیت مدنی در حقوق ایران پیچیده میباشد، زیرا در حقوق ایران مسئولیت مدنی دارای مبانی حقوقی مختلفی است.

از دیر باز اندیشه های حقوقی و فلسفی، در مقام حل معمّای یافتن مسئول و یا تعیین مسئولیت اسباب متعدّد، راهکارهای متعدد و متفاوتی مانند مسئولیت سبب نزدیک ضمان سبب مقدم در تأثیر، مسئولیت سبب متعارف و غیره پیشنهاد نموده اند.در حقوق ایران نیز راهکارهای تساوی مسئولیت، تقسیم مسئولیت به میزان تأثیر و یا نحوۀ مداخله و توزیع خسارت به نسبت تقصیر مطرح شده است.با وجود تلاش های بسیار ازجانب حقوقدانان، فیلسوفان، فقها و قضات مسئلۀ سببیت هنوز پیچیده میباشد و علاوه بر این ها در مورد مسئولیت مدنی پزشکان که از مباحث مهم مسئولیت مدنی میباشد، در قانون مجازات اسلامی سابق چند ماده به این موضوع اختصاص داشت که با مبنای تقصیر سازگاری نداشت.وانگهی این مواد از لحاظ مبنای مسئولیت از هماهنگی کافی برخوردار نبودند و در نهایت در تفسیر آنها اختلاف نظر دیده میشود.

همچنین در مورد مسئولیت مدنی ناشی از مالکیت اموال منقول و غیر منقول به همین شکل میباشد..به هر حال علاوه بر اینها، در زمینۀ مبنای مسئولیت مدنی در زمینۀ مبنای مسئولیت پزشک، تعدّد اسباب، مسایلی مطرح میشود که قابل بحث است.

به همین منظور هدف آن است که علاوه بر بررسی تحوّلات مسئولیت مدنی در قانون مجازات اسلامیجدید مصوب1392، آیا این تحوّلات در حوزۀ مسئولیت مدنی مفید میباشند یا خیر؟ و اینکه آیا این تحوّلات در قانون مجازات اسلامیجدید در تمامیشرایط با انصاف و عدالت حقوقی منطبق است یا خیر؟مبنای تقصیر در حقوق ایران با انگلستان در موارد مختلف چه تفاوتی دارد؟کدام به عدالت نزدیک ترند؟آیا هر چه دامنة مسئولیت محض را بیشتر نماییم بهتر است یا مسئولیت بر مبنای تقصیر؟

برای پاسخ به چنین سؤالاتی در طی دو فصل، مبنای مسئولیت مدنی حقوق ایران(فصل نخست) و مبنای مسئولیت مدنی حقوق انگلستان (فصل دوم) را مورد مطالعه قرار میدهیم.