مقدمه 11

بخش نخست: مسئوليت شركت‌هاي چند مليتي 15
فصل يك: مفاهيم و تحولات 17
گفتار يك: شركت‌هاي چندمليتي 17
بند يك: اصطلاح شناسي 17
بند دو: مشكلات تعريف 18
بند سه: شكل‌هاي تجاري و حقوقي 21
الف: شكل‌هاي تجاري 21
ب: شكل‌هاي حقوقي 23
مبحث اول: شكل‌هاي قراردادي 23
اول: توافقنامه‌هاي توزيع 24
دوم: توافقنامه‌هاي توليد 25
سوم: جوينت ونچر قراردادي 26
مبحث دوم: شكل‌هاي غيرقراردادي 27
اول: شكل‌هاي هرمي آنگلوآمريكن 27
دوم: ادغام‌هاي فراملي شركت‌هاي اروپايي 28
سوم: شكل ژاپني 29
چهارم: شكل‌هاي اتحاديه اروپا 30
پنجم: شركت‌هاي متعلق به بخش عمومي 31
ششم: شكل‌هاي بين‌الملل عمومي 32
بند چهار: رشد اوليه 32
گفتار دوم: مفهوم كلي مسئوليت 37
بند يك: مباني اوليه 37
بند دو: انواع مسئوليت در مورد شركت‌هاي چندمليتي 38
بند سه: تقسيم‌هاي كلي مسئوليت 39
الف: مسئوليت قراردادي و غيرقراردادي 39
ب: مسئوليت‌هاي ناشي از ساختار شركت‌ها 42
ج: مسئوليت‌هاي شخصي، موضوعي و جهاني 45
مبحث اول: مسئوليت شخصي 45
مبحث دوم: مسئوليت موضوعي 46
مبحث سوم: مسئوليت جهاني 47
د: مسئوليت‌هاي دولت و بخش خصوصي 50
بند چهار: پيوند مسئوليت و مفهوم كنترل 52
فصل دوم: شناسايي مسئوليت‌هاي شركت‌هاي چندمليتي 55
گفتار اول: مسئوليت برون مرزي در شركت‌هاي چندمليتي 55
بند يك: مباني حقوقي 55
الف: اصل تابعيت 55
ب: اصل حمايت 56
ج: صلاحيت عيني 56
د: صلاحيت شخصي 57
بند دو: معيارهاي رفتار با بيگانگان 58
الف: رفتار ملي 58
ب: معيار حداقل رفتار با بيگانگان 59
بند سه: بررسي رويه قضائي 60
الف: دعواي نيير 60
ب: دعواي روبرتز 61
ج: دعواي‌هاپكينز 61
د: دعواي آمباتيلوس 62
هـ: دعواي السي 62
و: دعواي آزينين 63
بند چهار: معيار رفتار ملت‌هاي كاملت‌الوداد 63
بند پنج: مسئوليت برون‌مرزي و كاربرد معيارهاي رفتاري در چند كشور 64
الف: طرح مقررات رفتاري برون مرزي شركت‌هاي استراليا 65
ب: طرح مك كيني در ايالات متحده 65
ج: طرح انگلستان 66
د: مصوبه پارلمان اروپا 67
گفتار دوم: مسئوليت اجتماعي شركت‌هاي چندمليتي 68
بند يك: تعريف «مسئوليت‌ اجتماعي شركت‌ها» و ماهيت آن 68
بند دو: قاعده مندسازي مسئوليت اجتماعي شركت‌ها در حقوق بين‌الملل 71
الف: اقدامات سازمانهاي بين‌المللي و معاهدات 71
مبحث اول: طرح پيش‌نويس سازمان ملل 71
مبحث دوم: رهنمودهاي سازمان همكاري اقتصادي و توسعه 72
مبحث سوم: اعلاميه سه جانبه سازمان بين‌المللي كار 74
مبحث چهارم: دستور كار 21 76
مبحث پنجم: پيمان جهاني ملل متحد 76
مبحث ششم: هنجارهاي سازمان ملل در مورد مسئوليت شركت‌هاي چندمليتي 78
مبحث هفتم: معاهدات 80
ب: ايجاد اصول حقوقي بين‌المللي جديد 84
بند سه: رويه قضايي در مورد دعاوي خصوصي در زمينه مسئوليت اجتماعي شركت‌ها 84
ـ دعاوي مبتني بر مسئوليت مدني 85
بند چهار: به سوي مسئوليت اجتماعي واحد بين‌المللي 98
گفتار سوم: ساير مسئوليت‌هاي شركت‌هاي چندمليتي 101
بند يك: مسئوليت انتقال تكنولوژي 101
الف: شكل‌هاي انتقال تكنولوژي 101
ب: مسئوليت‌هاي شركت 103
بند دو: مسئوليت شركت‌ها در قبال نقض معيارهاي زيست محيطي 105
الف: قلمروي بين‌المللي 106
ب: قلمروي داخلي 109
بند سه: مسئوليت در قبال نقض معيارهاي حقوق بشر 114
الف: رابطه حقوق بشر و مسئوليت اجتماعي شركت‌ها 114
ب: مسئوليت مستقيم حقوق بشري شركت‌ها 116
ج: مسئوليت غيرمستقيم حقوق بشري شركت‌هاي چندمليتي 119
بند چهار: مسئوليت در حوزه كار و كارگر 121
الف: رويكرد سازمان بين‌المللي كار 121
مبحث اول: مقاوله نامه‌ها و عهدنامه‌ها 121
مبحث دوم: اعلاميه سه جانبه اصول ناظر بر شركت‌هاي چندمليتي و سياست اجتماعي 124
اول: قواعد استخدامي 124
دوم: آموزش كاركنان 126
سوم: شرايط كار و زندگي 127
1) دستمزد، مزايا و شرايط كار 127
2) حداقل سن كار 127
3) ايمني و سلامت 128
چهارم: روابط صنعتي 128
1) آزادي اجتماعات و حق سازماندهي تشكيلات 129
2) رايزني و چانه‌زني جمعي 129
3) رسيدگي به شكايات و حل اختلافات صنعتي 130
ب: رويكرد OECD و رويه قضائي 130
مبحث اول: رويكرد OECD 130
مبحث دوم: بررسي چند مصداق 132
بند پنج: مسئوليت‌هاي مالياتي 133
الف: ماليات مضاعف 133
ب: مشوق‌هاي مالياتي 135
ج: فرار از ماليات 135

بخش دوم: مسئوليت‌هاي دولت مبدأ 139
فصل اول: مسئوليت‌هاي كلاسيك 141
گفتار اول: بررسي نظريه‌ها در مورد مسئوليت دولت 141
بند يك: به سوي تحول در تدوين حقوق مسئوليت دولت 143
بند دو: اصلاحات جديد در مورد مسئوليت دولت 146
بند سه: استناد به مسئوليت دولت 148
گفتار دوم: مفهوم دولت مبدأ 149
بند يك: تعيين دولت مبدأ 149
بند دو: سابقه تابعيت چندمليتي‌ها 151
بند سه: تعيين تابعيت شركت چندمليتي 157
بند چهار: مسئوليت دولت مبدأ 159
گفتار سوم: مباني صلاحيت وضع مقررات فراسرزميني توسط دولت مبدأ 161
بند يك: اصل تابعيت 161
بند دو: اصل حمايتي 162
بند سه: صلاحيت عيني 162
بند چهار: صلاحيت شخصي 163
بند پنج: وظيفه‌ي دولت‌ها نسبت به كنترل فعاليت‌هاي اتباع خود در خارج از كشور 163
فصل دوم: ظهور مسئوليت‌هاي جديد براي دولت مبدأ 173
گفتار اول: روابط دولت مبدأ و شركت‌هاي چندمليتي 173
بند يك: طرح پيش‌نويس كميسيون حقوق بين‌الملل 173
بند دو: مفهوم كنترل 174
بند سه: رويه دولت‌ها 177
الف: طرح مقررات رفتاري استراليا 177
ب: طرح مك‌كيني در ايالات متحده امريكا 178
ج: طرح مسئوليت شركتي انگلستان 179
د: مصوبه پارلمان اروپا در مورد مقررات رفتاري داوطلبانه شركت‌هاي اروپايي فعال در كشورهاي درحال توسعه 179
گفتار دوم: مسئوليت‌هاي دولت مبدأ در قبال نقض معيارهاي زيست محيطي و حقوق بشري 181
بند يك: حداقل استانداردهاي بين‌المللي زيست محيطي 181
الف: مباني نظري مسئوليت دولت مبدأ 183
ب: استناد به چند رأي 184
بند دوم: مسئوليت زيست محيطي 186
بند سه: حداقل استانداردهاي حقوق بشر 192
الف: مباني نظري 192
ب: مسئوليت حقوق بشري 194
ج: بررسي چند رأي 202
گفتار سوم: خلق مفهوم كنترل به عنوان معياري براي مسئوليت دولت مبدأ 205
بند يك: استخراج معيار كنترل (برخي آراء ديوان داوري ايران ـ ايالات متحده) 206
بند دو: جبران خسارات و نقش دولت مبدأ 213
الف: جبران خسارت دولت از نظر كميسيون حقوق بين‌الملل 214
ب: قلمرو جبران خسارت 216
گفتار چهارم: اقامه دعوي در مورد مسئوليت و خسارت 218
بند يك: اعمال اصول بين‌المللي مسئوليت توسط دادگاه‌هاي داخلي 218
بند دو: پذيرش نظام بين‌المللي مسئوليت در حقوق داخلي 220
بند سه: معادل سازي مفاهيم بين‌المللي مسئوليت و جبران خسارت در حقوق داخلي 222
بند چهار: تنوع تضمين‌ها 223
بند پنج: نظريه مرجع نامناسب (The Forum Non Conveniens) 223

نتيجه‌گيري 227
فهرست منابع و مآخذ 231