با احساس نیاز بشریت به تأمین نیازهای خود و استفاده از خدمات و دست آوردهای دیگران و همچنین با گسترش روزافزون دادوستد بین جوامع مختلف و گذر از تکامل دادوستد بین سرزمین‌های گوناگون و روش‌ها و طرق مختلف مثل کار در برابر کالا، کالا در برابر کالا و درنهایت پول در برابر کالا، به‌تدریج علمای تجارت و بازرگانی به این نتیجه رسیدند که برای تسهیل در امور تجاری خود می‌بایست یک سری قوانین و مقررات وضع کنند که از بروز هرگونه اختلاف جلوگیری و در صورت ایجاد اختلاف، تکلیف حل‌وفصل آن مشخص شود.

ابتدا با وضع قوانین داخلی و یکپارچه و پس‌ازآن با وضع موافقت‌نامه‌های دو یا چندجانبه، به این هدف دست یازیدند و با ظهور و ایجاد سازمان‌های بین‌المللی، رفته‌رفته قوانین بین‌المللی متولد گردیدند. سازمان‌های مهمی همچون جامعه ملل[1]، سازمان ملل[2]، مجمع تشکیل‌دهندگان موافقت‌نامه عمومی تعرفه و تجارت (گات)[3]، کمیسیون تجارت بین‌الملل سازمان ملل متحد (آنسیترال)[4] و سایر سازمان‌های منطقه‌ای ازجمله تاثیرگذاران تدوین نقشه‌های راه حل‌وفصل اختلافات تجاری بوده‌اند.

تقریباً می‌توان گفت که این مسئله از زمان اولین دادوستد تجاری بین‌المللی به وجود آمده است، زیرا با توجه به حساسیت و شرایط خاص تجارت درصحنه بین‌الملل و وجود اختلاف‌نظرها، چه در بین اشخاص طرف معامله و چه در بین دول درگیر در موضوع، این مورد طبیعی به نظر می‌رسد. جمله معروفی است که می‌گوید به‌اندازه همه انسان‌ها در کره زمین سلیقه و نظر وجود دارد که این مهم خود منشأ اصلی اختلافات می‌باشد.

رفته‌رفته با توجه به رشد و نبوغ جوامع و وجود اندیشمندان و علمای مختلف و ایجاد تفکر برای حل اختلافات و همچنین پیدایش یک‌رویه متحدالشکل و در کل جلوگیری از بروز اختلافات و رشد و گسترش تجارت در جوامع، ایده‌های مختلفی برای جلوگیری ازاین‌دست مسائل ایجادشده است. راه‌هایی همچون تحریم، رسیدگی در دادگاه‌ها، ریش‌سفیدی و غیره درگذشته وجود داشته است.

‌در کتاب پیش رو سعی شده است به هدف غایی حل‌وفصل اختلافات تجاری بین‌المللی که همان فیصله اختلافات درصحنه‌های بین‌المللی است، دست‌یافته و در این خصوص به گونه‌های مختلف حل اختلاف از قبیل مراجعه قضایی و حقوقی، داوری داخلی و بین‌المللی، حل‌وفصل سازمانی و روش‌های جایگزین در حل اختلافات رسیده و به‌تفصیل بررسی گردد. درنهایت جمع‌آوری چهار روش مطلوب برای فن‌های مختلف حل‌وفصل اختلافات مد نظر است که عبارت‌اند از: یکم بررسی تخصصی موضوع از طریق ارجاع امر به داوری‌های داخلی و بین‌المللی و فن‌های آن قبل و بعد از بروز اختلاف، دوم روش‌های جایگزین حل‌وفصل اختلافات در عرصه‌های بین‌المللی با استفاده از روح اخلاق و وجدان بشری و گسترش فرهنگ و حس صلح‌طلبی، سوم مراجعه به مراجع قضایی و صلاحیت آن‌ها در رسیدگی به دعاوی تجاری و چهارم حل اختلافات به‌صورت سازمانی و یا با استفاده از امکانات سازمان‌های بین‌المللی فعال درزمینه های تجاری و دعاوی مربوطه. بی‌شک ریشه اکثر اختلافات در نبود قراردادهای فنی و دقیق حقوقی بوده و نقص و سطحی‌نگری و اعتماد بیش‌ازحد میان طرفین معامله و عدم توجه کافی به آن از علل بسیار مهم در بروز ایجاد اختلافات تجاری بین‌المللی هست که شایسته است تجار و بازرگانان محترم بیش‌ازپیش به این مهم توجه لازم نموده و از مشاورین زبده حقوقی و بین‌المللی استفاده مطلوب را بنمایند و به هزینه‌های حقوقی به‌عنوان سرمایه‌گذاری بنگرند.