پيشگفتار 9
مقدمه 11
فصل اول: تبيين امور حسبيه و بررسي سياست هاي كلي نظام در آن 15
مبحث اول: جايگاه فقهي نهاد حسبه 15
گفتار اول: پيشينه فقهي نهاد حسبه 15
گفتار دوم: تبيين مفهوم حسبه و ادله فقهي آن 16
الف. نهاد حسبه در فقه شيعه 17
1. تبيين نهاد حسبه در فقه شيعه 17
2. ادله فقهي امور حسبيه 20
ب. نهاد حسبه در فقه عامه 22
گفتار سوم: قلمرو نهاد حسبه و متصدي آن 23
الف. قلمرو نهاد حسبه 24
ب. متصدي امور حسبيه 28
مبحث دوم: جايگاه نهاد حسبه در حقوق ايران 34
گفتار اول: اصل 156 و سياستهاي كلي نظام در امور حسبيه 34
الف. امور حسبيه حقوقي 36
ب. امور حسبيه كيفري 39
گفتار دوم: اصل 8 ق.ا. و سياستهاي كلي نظام در امور حسبيه 40
گفتار سوم: اصل 21 و 29 ق.ا. و سياستهاي كلي نظام در امور حسبيه 44
گفتار چهارم: سياست‌هاي كلي نظام در امور حسبيه در ساير اصول قانون اساسي 46
فصل دوم: تبيين احكام حكومتي مبتني بر مصلحت 49
مبحث اول: حكم حكومتي مبتني بر مصلحت در فقه شيعه و اهل سنّت 50
گفتار اول: معناى حكم حكومتي، مصلحت و رابطه آن با ضرورت؟ 50
الف. تعريف حكم حكومتي 50
ب. تعريف مصلحت 51
ج. تفاوت مصلحت فقهي با مصلحت كلامي 52
د. رابطه مصلحت با ضرورت و ضرر 53
گفتار دوم: ماهيت حكم حكومتي مبتني بر مصلحت 56
گفتار سوم: فرق مصلحت در فقه شيعه با مصالح مرسله در فقه عامّه؟ 58
الف. معناى «مصالح مرسله» 59
ب. آراى مذاهب مختلف نسبت به مصالح مرسله 60
ج. مقايسه مصالح مرسله با مصلحت در فقه شيعه 60
گفتار چهارم: ملاك‌ها و ضابط‌هاى تشخيص مصلحت 64
گفتار پنجم: جايگاه مصلحت در مسايل خرد (حقوق فردي) 67
الف. انواع مصلحت انديشي حاكم اسلامي در حقوق فردي 67
1. مصلحت انديشي به عنوان حاكم شرع 68
2. مصلحت انديشي به عنوان جانشين اب و جد 68
ب. مصلحت انديشي ولي در خصوص مولي عليه 69
1. معيار مصلحت انديشي (عدم مفسده يا وجود مصلحت؟) 69
2. ضمانت اجراي تخلف از شرط مصلحت 72
3. مصاديق كاربرد مصلحت 72
4. موضوعي بودن مصلحت 73
مبحث دوم: قلمرو اختيارات حاكم اسلامى در تشخيص مصلحت 74
گفتار اول: قلمرو اختيارات معصومين(ع) در تشخيص مصلحت 74
الف. اختيارات معصومين در مقام تشريع قوانين ثابت 75
ب. نقش مصلحت در قوانين حكومتى 78
1. وجود قوانين ثابت و متغير در اسلام 78
2. دلايل اثبات اختيارات حكومتى معصومين(ع) 80
3. اختيارات حكومتى معصومين(ع) در موارد غير منصوص 85
گفتار دوم: قلمرو اختيارات ولى فقيه در تشخيص مصلحت 90
الف. انتقال اختيارات حكومتى معصومين(ع) به فقيه جامع الشرائط 90
1. مفهوم ولايت مطلقه 91
2. ديدگاه فقهاى شيعه در ولايت مطلقه 92
ب. محدوده تشخيص مصلحت در عصر غيبت 98
1. تشخيص مصلحت در مسائل نوظهور 98
2. تشخيص مصلحت در قوانين حكومتى (احكام متغيّر) 101
3. تشخيص مصلحت در قوانين ثابت 102
ج. تقدّم احكام حكومتى مبتنى بر مصلحت، بر ساير احكام اسلام 103
1. طرح ديدگاه حضرت امام خمينى(ره) 103
2. تفسير و تبيين ديدگاه حضرت امام خمينى(ره) 105
د. حكم حكومتي مبتني بر نظريه «منطقة الفراغ» 109
1. توضيح نظريه «منطقة الفراغ» 110
2. مؤيدهاى نظريه «منطقة الفراغ» 111
3. نقد نظريه «منطقة الفراغ» 113
فصل سوم: مبانى حقوقى مجمع تشخيص مصلحت نظام 117
مبحث اول: رابطه مجمع تشخيص مصلحت با ولايت فقيه 117
گفتار اول: منشأ مشروعيت قانونى مجمع تشخيص مصلحت 118
گفتار دوم: الزام آور نبودن مصوبات مجمع براى ولى فقيه 119
مبحث دوم: رابطه حقوقى مجمع با قانون اساسى 120
مبحث سوم: رابطه حقوقى مجمع با قوه مقنّنه 122
گفتار اول: هم عرض نبودن مجمع با ساير قواى سه گانه 122
گفتار دوم: عدم كفايت كارشناسى در قوه مقننه 126
گفتار سوم: مدت اعتبار مصوبههاى مجمع تشخيص مصلحت 128
نتيجه گيري 129
فهرست منابع 133