پدیده مجرمانه از دیرباز با جامعه انسانی همراه بوده است. تحولات اجتماعی، توسعه جوامع و حتی تدابیر گوناگون برای بازدارندگی مجرمان، توفیق کاملی نداشته اند و پدیده های مجرمانه یکسره با شرایط زمان در حال حرکت و سازگاری بوده است. در زمانه ما نیز همراه با تحولات شگرفی که در زمینه های مختلف اجتماعی پدید آمده است پدیده های مجرمانه نیز متحول شده اند. از نظر ماهیت، مجرمان به جای اینکه در صدد تامین مایحتاج روزمره خود یا ارضای احساسات خویش با ارتکاب جرایم خشن باشند، مترصد ثروت اندوزی با ارتکاب جرایم سودآور هستند. از نظر شکلی نیز در کنار جرایم فردی، جرائم سازمان یافته بروز کرده است؛ گروه های سازمان یافته ای که با استفاده از مدرنترین دستاوردهای تکنولوژی به دنبال اهداف و منافع خود هستند. رهبران این باندهای جنایتکار مدرن، تلاش دارند این گونه جرائم را مشروع جلوه داده و قانونی نمایند. آنها دیگر یک فاعل باهوش تنها نبوده بلکه اعمال آنها به طور قابل ملاحظه ای سازمان یافته و تخصصی شده است. آن ها تهدید و دغدغه ای نه تنها برای پلیس، بلکه کل جامعه هستند و اگرچه ابتدا به شکل مخفیانه زندگی

می کردند، اما با افزایش ثروت و قدرتشان، به شکل عمومی ظاهر شده و به رقابت با سرمایه داران بزرگ و سیاستمداران می پردازند.

امروزه به ویژه جنایاتی که منفعت سرشار مادی در بر دارند به شکل سازمان یافته و توسط گروه ها و باندهای مافیایی و غالباً در بعد فراملی ارتکاب می یابند و جرایم سازمان یافته فراملی از مهمترین مشکلاتی است که در دهه های اخیر توجه کشورها و سازمان های بین المللی را به خود جلب کرده است.

هدف غایی این گروه ها تحصیل نفع مالی و مادی است؛ به گونه ای که ارتکاب جرم به یک صنعت و تجارت تبدیل شده است و درآمد حاصل از آن، از درآمد بسیاری از مشاغل پر درآمد هم بیشتر است. اما با کسب این درآمدها و منافع، زنجیره ی ارتکاب جرم کامل نمی شود و تکمیل آن نیاز به حفظ این درآمدها و بهره جویی از آن دارد به نحوی که ماهیت مجرمانه آن کشف نشود، تا علاوه بر جلوگیری از توقیف مال توسط مقامات قضایی و انتظامی، وقوع جرم مبنا نیز کشف نشود؛ شخص مجرم شناسایی نشده و تحت تعقیب قرار نگیرد. در این زمان است که مساله مشروعیت و قانونی بودن عواید حاصل از این جرایم مطرح شده و تلاش برای پولشویی آغاز می گردد.

واژه پولشویی برای توصیف فرآیندی مورد استفاده قرار می گیرد که در آن پول غیر قانونی یا ناپاکی که حاصل فعالیت های مجرمانه مانند قاچاق مواد مخدر، قاچاق اسلحه و کالا، قاچاق انسان، رشوه، اخاذی، کلاهبرداری است، در چرخه ای از فعالیت ها و معاملات، با گذر از مراحلی شسته و به پول قانونی و تمیز تبدیل می شود. پولشویی به عنوان یک جرم در دهه 1980 بویژه در مورد عواید حاصل از قاچاق مواد مخدر و داروهای روان گردان مورد توجه کشورهای غربی قرار گرفت. این امر به دلیل آگاهی کشورهای مزبور از سودهای کلان حاصل از این فعالیت مجرمانه و نگرانی آنها درباره گسترش مصرف مواد مخدر در جوامع غربی بود که انگیزه مبارزه با فروشندگان مواد مخدر را برای دولت ها از طریق تدوین قوانینی که آن ها را از عواید غیر قانونی محروم کند بوجود آورد. اما امروزه پولشویی تنها به شست وشوی عواید حاصل از قاچاق مواد مخدر محدود نمی شود و شست و شوی درآمدهای حاصل از تمام جرایم را در بر می گیرد و همان طور که می دانیم به سرعت در حال گسترش است.

گسترش و رشد سریع این پدیده حاصل سه روند متمایز جهانی بوده است:

روند اول رشد شتابان بازارهای مالی است. در دو دهه اخیر بازارهای مالی جهانی ابعادی غول آسا یافته اند به گونه ای که هیچ تراز و تعادلی میان بخش های مالی و واقعی اقتصاد جهانی وجود ندارد و تنوع چشمگیر ابزارها، واسطه ها و نهادهای مالی امکان نظارت پذیری را بسیار دشوار کرده است.

روند دوم انقلاب فن آوری و علمی دو دهه اخیر است. بر اثر این تحولات، پیشرفت شگرفی در استفاده از رایانه و خدمات پیشرفته مخابراتی در زمینه داد و ستدهای مالی رخ داده است که آثار مثبت و منفی بی شماری داشته است. یکی از تاثیرات مثبت این فن آوری، فراهم کردن بستری مناسب جهت برقراری مراودات تجاری و اقتصادی است. این پدیده نوظهور که تجارت الکترونیکی نام دارد تنها در شرایطی که به نحو غیر ایمن ارائه شود می تواند به بستر مناسبی برای سوء استفاده پولشویان تبدیل شود زیرا دنبال کردن مسیر پول و هویت واقعی داد و ستد کنندگان دشوار و در مواردی ناممکن است.

سومین روند جهانی شدن و درهم آمیزی اقتصادهای ملی و بازارهای مالی جهانی با یکدیگر است. براساس تحولات مربوط به جهانی شدن و آزادسازی بازارهای مالی، جابجایی پول فراتر از مرزهای ملی به سبب ارتباط و ادغام بازارها با سهولت بیشتری نسبت به قبل امکان پذیر است. 

در کنار این تحولات، عدم اطلاع رسانی دقیق و  شفاف از فعالیت های پولشویان و شیوه های نفوذ عناصر دست اندرکار پولشویی در لایه های اقتصادی و از همه مهم تر در سیستم بانکی کشورها در گسترش چنین پدیده ای موثر بوده است.

به هر حال پدیده پولشویی را می توان حلقه ای از جریانهای منفی جامعه دانست که تحت تاثیر عوامل مختلف، فرآیندهای مالی- پولی را به طور اخص و کل ساختار اقتصادی و اجتماعی را به طور اعم مورد هجوم قرار می دهد. لذا برخورد جدی با این پدیده نیاز واقعی تمام جوامع است.