پيشگفتار
مقدمه......................................................................................................................................................... 1
فصل اول : كليات
مبحث اول : مفهوم مصرف كننده ، ضرورت حمايت از آن ووظايف مصرف كننده
گفتار اول : تعريف مصرف كننده..................................................................................................... 9
گفتار دوم : ضرورت حمايت از مصرف كننده.............................................................................. 12
الف : مصرف كننده و الزامات آن.......................................................................................... 12
ب : نقش قانون در حمايت از مصرف كننده ..................................................................... 13
ج : ناتواني حقوق خصوصي كلاسيك در حمايت از حقوق مصرف كننده ..........................13 گفتار سوم : نقش سازمانهاي غير دولتي در حمايت از حقوق مصرف كننده ...................... 16
مبحث دوم : سير تاريخي حمايت حقوقي از مصرف كننده و ارتباط آن با شاخه هاي حقوقي
‌‌‌گفتار اول : سير تاريخي حمايت حقوقي از مصرف كننده در ايران.....................................................20
گفتار دوم : سير تاريخي حمايت حقوقي از مصرف كننده در برخي كشورها ..................................... 22
گفتارسوم : نظامهاي گوناگون حمايت از مصرف كننده.................................................................... 27
الف : نظام انگلوساكسون...................................................................................................... 27
ب : نظام كشورهاي اسكانديناوي....................................................................................... 27
ج : نظام فدراتيو بازار مشترك اروپا................................................................................... 28
گفتار چهارم : ارتباط حقوق مصرف كننده باشاخه هاي حقوقي..............................................29
مبحث سوم : شيوه ها ونهادهاي حمايتي
گفتار اول : شيوه هاي حمايت دولت از مصرف كنندگان .................................................. 31
الف : تعيين و اصلاح تعرفه هاي بخش دولتي و خصوصي.......................................... 32
ب : الزام به نصب اطلاعات بر روي كالاها و خدمات....................................................... 33
ج : الزام مراكز توليدي به رعايت مقررات در افزايش قيمت ها و استاندارد...................... 34
د : برگزاري نمايشگاه در فصول مختلف
گفتار دوم : نهادهاي اجرائي حمايت از حقوق مصرف كننده در ايران................................35
1: سازمان حمايت از مصرف كننده و توليد كننده.......................................................36
2 : موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران.............................................................36
3: وزارت بهداشت و درمان ( بازرسي و نظارت بر مواد غذائي ، آشاميدني ، آرايشي و درمان و دارو ).......................................................................................................................................38
- مشكلات و نابسامانيهاي كميسيون ماد ه11
4 : سازمان تعزيرات حكومتي.......................................................................................... 38
5 : تشكلهاي غير انتفاعي حمايت از حقوق مصرف كنندگان ..................................39
6 : مجامع امور صنفي........................................................................................................40
7 : ستاد پشتيباني تنظيم بازار......................................................................................41
8 : كميسيون هماهنگي امور تعزيرات حكومتي........................................................42
8-1) جايگاه واهداف كميسيون
8-2 ) لزوم تحول در كميسيون
8—3 ) اعتراض به آراء توسط كميسيون
8-4) لزوم بازنگري در ساختارهاي نظارتي
فصل دوم : انواع مسوليت، مباني و منابع جبران خسارت در حقوق مصرف كننده
مبحث اول : انواع مسئوليت در حقوق مصرف كننده....................................44
گفتار اول : مسئوليت ناشي از جرم...............................................................................44
گفتار دوم : مسئوليت قراردادي.....................................................................................44
گفتار سوم : مسئوليت قهري يا غير قراردادي..........................................................46
مبحث دوم : مباني مسئوليت جبران خسارت مصرف كننده....................................47
گفتار اول : نظريه تقصير.....................................................................................................47
گفتار دوم : نظريه خطر.......................................................................................................48
گفتار سوم : نظريه مختلط.................................................................................................49
مبحث سوم : منابع حقوقي جبران خسارت و مصرف كننده ...................................50
گفتار اول : منابع عام ............................................................................................................50
الف : قانون اساسي............................................................................................................... 50
ب : قانون مدني.................................................................................................................. 50
ج: قانون مسئوليت مدني................................................................................................... 50
گفتار دوم : منابع خاص .....................................................................................................51
الف : قانون حمايت از حقوق مصرف كننده .............................................................. 51
ب : قانون تعزيرات حكومتي...........................................................................................52
1 – قانون تعزيرات حكومتي در بخش خصوصي............................................52
2– قانون تعزيرات حكومتي در بخش دولتي................................................ 54
3 – قانون تعزيرات حكومتي در امور بهداشتي ، پزشكي ، دارو و درمان......................................................................................................................................54
4 – قانون تعزيرات حكومتي در امور قاچاق كالا و ارز............................... 56
ج : قانون نظام صنفي........................................................................................................ 57
د : قانون حمايت از مصرف كنندگان خودرو................................................................ 57
ر : قانون موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي. ........................................................ 58
گفتار سوم : مصوبات هيات وزيران و ستاد پشتيباني تنظيم بازار
فصل سوم:عوامل خسارت ، شيوه هاي جبران خسارت و آئين دادرسي...59
مبحث اول : عوامل خسارت مصرف كننده.......................................... 60
گفتار اول : گرانفروشي كالاها و اضافه دريافتي تعرفه ها و خدمات.................60
الف : بخش خصوصي...........................................................................................62
ب : بخش دولتي...................................................................................................62
گفتار دوم : معيوب بودن كالا و خدمات................................................................64
الف : اقسام عيب...................................................................................................65
1 – عيب در مرحله توليد و عرضه كالا....................................................................65
2 – عيب در ارائه خدمات...........................................................................................67
ب: جبران خسارت ناشي از استفاده كالاهاي معيوب ..............................................68
گفتار سوم : تقلب...............................................................................................................72
گفتار چهارم : كم فروشي.................................................................................................73
گفتار پنجم : عدم برچسب اطلاعات..............................................................................73
گفتار ششم : عدم درج قيمت و عدم صدور يا ارائه فاكتور.......................................74
گفتار هفتم : فروش اجباري و توزيع بر خلاف ضوابط...............................................75
گفتار هشتم : عدم ارائه ضمانت نامه ( گارانتي ) .......................................................76
گفتار نهم : عدم درج نشان استاندارد و تبليغات خلاف واقع....................................77
مبحث دوم : شيوه هاي جبران خسارت مصرف كننده...................................78
گفتار اول : استرداد اضافه دريافتي ( مابه التفاوت ) ........................................80
گفتار دوم : اجبار فروشنده به تعويض كالا يا اصلاح و اتمام خدمات...........81
گفتار سوم : فسخ معامله يا الزام فروشنده به پرداخت ارش......................... 82
گفتار چهارم : الزام به رفع نواقص و تعميرات.................................................. 83
گفتار پنجم : الزام به ارائه خدمات پس از فروش.............................................84
گفتار ششم : جمع آوري و ضبط كالاهاي تقلبي و غير بهداشتي............... 85
گفتار هفتم : جبران خسارت معنوي..................................................................87
گفتار هشتم : نصب پلاكارد محكوميت و تعطيلي واحد.................................87
مبحث سوم : آئين دادرسي......................................................................................89
گفتار اول :رسيدگي در شعب تعزيرات حكومتي............................................. 90
الف :اعلام شكايت..................................................................................................90
1: اشخاص حقيقي.........................................................................................90
2 : اشخاص حقوقي.........................................................................................91
ب : دادرسي و شيوه رسيدگي.............................................................................93
1: ارسال احضاريه............................................................................................93
2 : ارجاع به كارشناس...................................................................................94
3 : صدور رأي.................................................................................................95
4 : اعتراض به رأي........................................................................................95
5 : اجراي احكام............................................................................................96
گفتار دوم : ويژگيهاي رسيدگي در شعب تعزيرات حكومتي.....................97
1 : سرعت در رسيدگي و اجراء آراء..........................................................98
2 : عدم پرداخت هزينه دادرسي...............................................................98
3 : قابل تجديدنظر بودن آراء صادره.........................................................98
4 : عدم نياز به درخواست زيانديده ( محكوم له ) براي اجراء آراء.....98
5 : ضمانت هاي لازم الاجراء احكام..........................................................99
6 : امكان استفاده از كارشناسان مختلف..................................................99
7 : تحصيلات و آموزش رؤساي شعب......................................................99
نتيجه گيري ، كاستي ها و راهكارها........................................................................100
فهرست منابع ..............................................................................................................108
ضمائم .......................................................................................................................... 112