مقدمه 13

فصل اول: طفل بزهكار كيست و عكس‌العمل اجتماعى عليه وى چيست؟ 19
بخش اول: مسؤوليت كيفرى اطفال در ادوار مختلف 24
الف: تحوّلات تاريخى 25
اوّل: شرايط مسؤوليت اطفال در ايّام باستانى : 25
دوّم: شرايط مسؤوليت اطفال در مذاهب : 28
سوم: شرايط مسؤوليت اطفال بزهكار درمكتب كلاسيك : 30
چهارم: شرايط مسؤوليت كيفرى اطفال در مكتب نئوكلاسيك 33
پنجم: شرايط مسؤوليت اطفال در مكتب تحققى 35
بخش دوم: مسؤوليت كيفرى اطفال از نظر قانونى 37
الف ـ محدوده سنى از نظر جرم‌شناسى 37
اوّل ـ دوره كودكى 37
دوم ـ دوران نوجوانى 40
سوم ـ دوره جوانى 42
چهارم ـ دوره بزرگسالى 43
پنجم ـ دوره كهنسالى 44
ب ـ محدوده سنى از نظر مقررات قانونى 46
اوّل ـ رژيم قانون مجازات عمومى سال 1304 48
1 ـ اطفال كمتر از 12 سال 48
2 ـ اطفال بين 12 تا 15 سال 49
3 ـ اطفال بين 15 تا 18 سال 50
دوّم ـ رژيم قانون تشكيل دادگاه اطفال بزهكار مصوب 1338 52
1 ـ تصميمات دادگاه در مورد اطفال 6 تا 12 سال 54
2 ـ تصميمات دادگاه در مورد اطفال 12 تا 15 سال : 55
3 ـ تصميمات دادگاه در مورد اطفال 15 تا 18 سال : 57
بخش سوم: عكس‌العمل جامعه در قبال اطفال بزهكار پس از پيروزى
انقلاب اسلامى 60
مبحث اول: مسؤوليت كيفرى اطفال در قانون مجازات اسلامى 60
گفتار اول: حد بلوغ چيست 61
گفتار دوم: حد رشد چيست؟ 69
مبحث دوم: حدّ تميز و عدم تميز در اطفال چگونه است؟ 78

فصل دوم: عكس‌العمل جامعه در قبال اطفال ونوجوانان بزهكار پس از پيروزى
انقلاب اسلامى 83
بخش اول: تغييرات حاصله درقوانين 85
مبحث اول: تغييرات حاصله در قوانين ماهوى 85
گفتار اول: تغييرات حاصله در لايحه قانون تشكيل دادگاه‌هاى عمومى و
قانون راجع به مجازات اسلامى 85
الف ـ لايحه قانون تشكيل دادگاه‌هاى عمومى 85
ب ـ قانون راجع به مجازات اسلامى مصوب سال 61 86
گفتار دوم: قانون مجازات اسلامى 87
مبحث دوم: تغييرات حاصله در قوانين شكلى 88
گفتار اول: نقش پليس در رابطه با جرايم اطفال و نوجوانان بزهكار 91
گفتار دوم: تعقيب جرايم در دادرسى اطفال و نوجوانان بزهكار 93
الف ـ قاعده شايستگى تعقيب 94
ب ـ موقوفى و تعليق تعقيب اطفال و نوجوانان بزهكار 96
پ‌ـ ميانجى‌گرى در دادرسى اطفال و نوجوانان 98
گفتار سوم: تحقيقات مقدماتى 103
الف ـ محرمانه بودن تحقيقات 105
ب ـ غيرعلنى بودن تحقيقات 106
پ ـ شناخت شخصيت طفل و نوجوان 106

ت ـ نحوه احضار طفل يا نوجوان به دادسرا يا دادگاه 110
بخش دوم: دادگاه اطفال و نوجوانان 113
مبحث اول: تشكيلات و صلاحيت دادگاه‌هاى رسيدگى كننده به جرايم
اطفال و نوجوان 113
گفتار اول: دادگاه ويژه اطفال و نوجوانان 115
الف ـ صلاحيت دادگاه ويژه 116
1 ـ صلاحيت مرجع قضايى 116
اول ـ صلاحيت ذاتى 116
دوم ـ صلاحيت محلى 117
سوم ـ صلاحيت شخصى 119
ب ـ صلاحيت قاضى رسيدگى كننده 120
پ ـ نحوه انتخاب مشاورين دادگاه 123
گفتار دوم: دادگاه كيفرى يك ويژه رسيدگى به جرايم اطفال و نوجوانان 125
الف ـ تشكيلات 125
ب ـ صلاحيت مرجع قضايى 125
مبحث دوم: تشريفات رسيدگى 127
گفتار اول: رسيدگى به نوع جرم ارتكابى 127
الف ـ ملاك سنى 127
ب ـ نحوه رسيدگى مستقيم و غيرمستقيم 128
1 ـ رسيدگى مستقيم 128
2 ـ رسيدگى غيرمستقيم 130
پ ـ تشريفات رسيدگى مستقيم و غيرمستقيم به پرونده 131
1 ـ تشريفات رسيدگى مستقيم 131
2 ـ تشريفات رسيدگى غيرمستقيم 132
مبحث سوم: برگزارى جلسه رسيدگى و اخذ تصميمات مقتضى 135
گفتار اول: نحوه برگزارى جلسه رسيدگى و ختم آن 135
الف ـ دعوت طرفين دعوى 135
ب ـ حضور طرفين و ساير افراد در دادگاه 136

پ ـ اخذ آخرين دفاع 137
گفتار دوم: اخذ تصميمات 138
الف ـ رويكرد و تدابير قانون مجازات اسلامى نسبت به مسؤوليت كيفرى
اطفال و نوجوانان بزهكار 138
1 ـ تعيين سن عدم مسؤوليت كيفرى اطفال و نوجوانان بزهكار 139
2 ـ تعيين سن تميز و عدم تميز اطفال و نوجوانان بزهكار 142
ب ـ رويكرد و تدابير قانون جديد در خصوص تعيين مجازات يا
اقدامات تأمينى و تربيتى 143
مبحث چهارم: كانون اصلاح و تربيت 150
گفتار اول: سازمان كانون اصلاح و تربيت 153
الف ـ قسمت نگهدارى موقت 153
ب ـ قسمت پذيرش، تشخيص و تحقيقات جرم‌شناسى 154
پ ـ قسمت آموزش تحصيلى 155
گفتار دوم: آموزش فنى و حرفه‌اى 156
گفتار سوم: وظايف مسؤولين كانون اصلاح و تربيت 157
الف ـ وظايف مدير كانون 157
ب ـ وظايف مربيان 157
ب ـ وظايف مراقبين 158
ت ـ مركز مراقبت بعد از خروج 159

فصل سوم:انواع جرايم ارتكابى اطفال و نوجوانان 163
بخش اول: جرايم بر ضدّ اشخاص 166
گفتار اول: اعمال منافى عفت 166
گفتار دوم: ايراد جنايت 178
الف ـ ايراد جنايت بر عضو توسط اطفال و نوجوانان بزهكار 178
ب ـ ايراد جنايت بر نفس 182
1 ـ علل و ارتكاب قتل عمدى 182
2 ـ عكس العمل جامعه در قبال جنايت‌هاى عمدى و غيرعمدى

اطفال و نوجوانان 185
بخش دوم: ارتكاب جرايم عليه اموال و يا نظم عمومى جامعه 189
مبحث اول: جرايم بر ضدّ اموال 189
گفتار اول: سرقت ارتكابى توسط كودكان و نوجوانان 190
گفتار دوم: تخريب اموال ديگران 196
مبحث دوم: جرايم عليه نظم عمومى جامعه 198
گفتار اول: اعتياد به مواد مخدر و روان گردان 198
الف ـ مواد مخدر و آثار آن 199
اوّل ـ هروئين و آثار آن 199
دوم ـ كوكائين و آثار آن 200
سوم ـ حشيش و آثار آن 201
ب ـ اعتياد كودكان و نوجوانان 201
گفتار دوم، تكدى‌گرى و ولگردى 205
گفتار سوم: جرايم منكراتى 207
الف ـ بدحجابى 208
ب ـ موسيقى مبتذل 208
پ ـ برگزارى و شركت در مجالس لهو ولعب 209

فصل چهارم: علل ارتكاب جرايم اطفال و نوجوانان 213
بخش اول: عوامل بزه‌زاى داخلى 219
مبحث اول: وراثت 219
گفتار اول: وراثت و كروموزوم 221
الف ـ اختلالات كروموزومى واثرات آن 223
1 ـ منگوليسم يا سندروم داون 223
2 ـ سندرم ترنر 224
3 ـ سندروم كلاين فلتر 225
4 ـ زن و كروموزوم اضافى 225
5 ـ مرد و كروموزوم اضافى 226

ب ـ وراثت و عامل RH 227
گفتار دوم: عوامل ذاتى غيرارثى 228
الف ـ عوامل مربوط به دوران حاملگى 228
1 ـ سن مادر 228
2 ـ سوء تغذيه 229
3 ـ تأثير داروهاى شيميايى 230
4 ـ تأثير الكل، مواد مخدر و مواد روان گردان 231
ب ـ بيمارى‌هاى مادر در دوران باردارى 232
1 ـ مردان هم جنس گرا 233
2 ـ معتادان به مواد مخدر تزريقى 234
3 ـ بيماران مبتلى به هموفيلى 234
4 ـ حالات هيجانى عاطفى مادر : 235
5 ـ تأثير تشعشعات راديواكتيو 236
پ ـ عوامل مربوط به دوران زايمان 236
مبحث دوم: اختلالات روانى 237
گفتار اول: نظريه فلاسفه و دانشمندان در مورد تن و روان 237
الف ـ نهاد «ID» 238
ب ـ من «EGO» 241
پ ـ فراخود «SUPER EGO» 242
گفتار دوم: تأثير اختلالات روانى در بزهكارى اطفال و نوجوانان 243
الف كاناها 243
ب ـ كاليوها 244
پ ـ كودن‌ها 244
بخش دوم: عوامل بزه‌زارى خارجى 246
مبحث اول: مشكلات ناشى از زندگى خانوادگى 247
گفتار اول: آلودگى خانواده 250
الف ـ خانواده نامتعادل 250
ب ـ اعتياد اعضاى خانواده 253

گفتار دوم: ناسازگارى و نابسامانى‌هاى موجود در خانواده 255
الف ـ تقليدپذيرى 255
ب ـ كمبود محبت 257
پ ـ اختلاف خانوادگى 260
گفتار سوم: قيود خانوادگى 262
الف ـ ديدگاه فرهنگى 262
ب ـ اشتغال به كار مادر 264
پ ـ عدم حضور پدر در خانواده 266
ت ـ فقدان والدين 268
1 ـ فوت والدين 268
2 ـ طلاق و جدايى والدين 270
مبحث دوم: مشكلات ناشى از عوامل اجتماعى 274
گفتار اول: محيط اجتماعى 274
الف ـ محيط فرهنگى 274
ب ـ محيط طبيعى 278
پ ـ محيط اقتصادى 280
گفتار دوم: تأثير وسايل ارتباط جمعى 283
الف ـ تأثير سينما و تلويزيون 283
ب ـ تأثير مطبوعات و نشريات 287
مبحث سوم: به كارگيرى روش‌هاى لازم جهت پيشگيرى از وقوع جرايم
اطفال و نوجوانان 289
گفتار اول: ايجاد محيطى آرام و سالم در خانواده 289
اوّل ـ برقرارى دوستى و تفاهم بين والدين 290
دوّم ـ همبازى شدن با كودك و نوجوان 291
سوم ـ احتراز از رقابت در جلب محبّت فرزندان 291
چهارم ـ عدم ايجاد ناسازگارى در محيط خانواده 293
پنجم ـ عدم پرخاشگرى والدين نسبت به خود و يا نسبت به فرزندان 293
ششم ـ پرورش حسّ اعتماد به نفس 294

هفتم ـ حفظ شخصيت فرزندان 295
هشتم ـ مشورت با فرزندان 296
نهم ـ ابزار مهر و محبت به فرزندان 297
دهم ـ تأمين محيط مسكن مناسب 297
يازدهم ـ جلوگيرى از تحريك جنسى فرزندان 298
دوازدهم ـ تأمين نيازهاى مادّى و معنوى 300
گفتار دوم: تأمين آموزش و پرورش مناسب 302
اوّل ـ نقش مدرسه در پيشگيرى از بزهكارى 303
دوّم ـ نقش معلّم در پيشگيرى از بزهكارى 305
نتيجه كوتاه 309

فهرست منابع و مآخذ 310
الف ـ كتب 310
ب ـ مقالات و نشريات 314
پ ـ رساله و پايان‌نامه‌ها 315
انگليسى 316