ديباچه 11
فصل يكم: مباني 13
مبحث يكم: ابهام‌شناسي 13
گفتار يكم: تعريف ابهام 14
بند يكم: ابهام در لغت 14
بند دوم: ابهام در اصطلاح 15
1. اصول فقه 16
2. زبان‌شناسي 19
2-1. تعريف‌هاي مطلق 20
2-2. تعريف‌هاي مقيد 20
2-3. تعريف نهايي 23
گفتار دوم: تقسيمات ابهام 23
بند يكم: ابهام طبيعي و غيرطبيعي 24
بند دوم: ابهام عمدي و غيرعمدي 26
بند سوم: ابهام واژگاني و ابهام ساختاري 28
بند چهارم: ابهام موضوعي و ابهام حكمي 29
گفتار سوم: زبان حقوقي 31
مبحث دوم: پيشگيري از ابهام 37
گفتار يكم: قاعدۀ قطعيت حقوقي 37
بند يكم: شناخت قاعده 38
بند دوم: تحليل قاعده 43
1. تحليل ديدگاه‌ها 43
2. راه ميانه 45
3. حقوق ايران 46
گفتار دوم: ويرايش ابهامي 48
بند يكم: ويرايش 48
1. ويرايش علمي (تخصصي) 49
2. ويرايش فني (صوري) 49
3. ويرايش زباني 49
بند دوم: ويرايش ابهام‌شناختي 50
1. دستوركار 51
2. كاربرد 51
3. ويرايش ابهامي و تنقيح قوانين 52
نتيجه: مباني دستوركار ويرايش ابهامي 54
فصل دوم: ابهام واژگاني 57
مبحث يكم: ابهام فازي 57
گفتار يكم: مفاهيم فازي 58
بند يكم: تعريف 58
بند دوم: ويژگي‌ها 60
بند سوم: اقسام مفهوم فازي 62
1. ذاتي (وضعي) 62
2. عرضي 63
گفتار دوم: شناسايي ابهام 64
بند يكم: شناخت 64
1. تعريف 64
2. ريشه‌هاي ابهام 65
2-1. مرزهاي نادقيق 65
2-2. مرزهاي سيال 66
3. ابهام فازي در اصول فقه 67
3-1. ابهام در معناي وضعي و ابهام در مراد نويسنده 68
3-2. ابهام مفهومي و مصداقي 69
بند دوم: اقسام ابهام فازي 71
1. ابهام ذاتي 71
1-1. ابهام يك مرحله‌اي 71
1-2. ابهام دو مرحله‌اي 76
2. ابهام عرضي 78
گفتار سوم: پيشگيري از ابهام فازي 80
بند يكم: ابهام ذاتي 81
1. حذف واژة فازي 81
2. تعيين مرز 84
2-1. تعيين مرز حداكثري 84
2-2. تعيين مرز حداقلي 85
3. تعيين مصاديق 86
بند دوم: ابهام عرضي 88
1. روش گزينش 89
2. روش فازي 91
بند سوم: دستوركار پيشگيري از ابهام فازي 93
مبحث دوم: ابهام همساني 94
گفتار يكم: ابهام هم‌لفظي 94
بند يكم: هم‌لفظي (اشتراك لفظي) 94
1. هم‌لفظي عمومي‌تخصصي 96
2. هم‌لفظي تخصصي 96
2-1. معناي عام و خاص 97
2-2. معناي سببي و اسم مسببي 99
بند دوم: شناسايي ابهام 99
1. هم‌لفظي تخصصي‌عمومي 100
2. هم‌لفظي تخصصي 100
بند سوم: پيشگيري از ابهام هم‌لفظي 106
1. راهكارها 107
2. دستوركار پيشگيري از ابهام هم‌لفظي 108
گفتار دوم: ابهام هم‌معنايي 108
بند يكم: هم‌معنايي(ترادف) 108
1. هم‌معنايي مطلق 110
2. هم‌معنايي نسبي 110
بند دوم: شناسايي ابهام هم‌معنايي 112
بند سوم: پيشگيري از ابهام هم‌معنايي 115
1. ديدگاه‌ها 115
2. دستوركار پيشگيري از ابهام هم‌معنايي 118
نتيجه: ويرايش ابهام واژگاني 118
فصل سوم: ابهام ساختاري 123
مبحث يكم: ابهام گروهي 123
گفتار يكم: ابهام وصفي 124
بند يكم: صفت 124
بند دوم: شناسايي ابهام وصفي 126
1. سازة «اسم + اسم + صفت»: 127
2. سازۀ اسم+ اسم+ اسم+ صفت 129
بند سوم: پيشگيري از ابهام وصفي 130
1. راهكارها 130
2. دستوركار پيشگيري از ابهام وصفي 132
گفتار دوم: ابهام اضافه 132
بند يكم: شناسايي ابهام اضافه 133
بند دوم: پيشگيري از ابهام اضافه 137
1. راهكارها 137
2. دستوركار پيشگيري از ابهام اضافه 138
مبحث دوم: ابهام غايت 138
گفتار يكم: شناسايي سازه 138
بند يكم: حرف «تا» 139
بند دوم: متمم 140
گفتار دوم: شناسايي ابهام غايت 141
بند يكم: بروز ابهام 141
بند دوم: پيشگيري از ابهام غايت 144
1. راهكارها 144
2. دستوركار پيشگيري از ابهام غايت 146
مبحث سوم: ابهام تخصيص 146
گفتار يكم: شناسايي سازه 147
بند يكم: حكم مجزاي از گزاره‌ها 147
1. حكم + عام + عام + مخصص 147
2. عام + عام + حكم + مخصص 148
بند دوم: تركيب حكم و گزاره‌ها 148
1. عام + عام + مخصص 148
2. (عام + عام) + مخصص 149
گفتار دوم: شناسايي ابهام تخصيص 149
بند يكم: بروز ابهام 149
بند دوم: انتفاي ابهام 150
1. انسجام مخصص با عام آخر 151
2. انسجام مخصص با همة گزاره‌ها 152
3. انسجام مخصص با گزارة نخست 152
بند سوم: پيشگيري از ابهام تخصيص 153
1. راهكارها 153
2. دستوركار پيشگيري از ابهام تخصيص 154
مبحث چهارم: ابهام حذفي 155
گفتار يكم: حذف 155
بند يكم: شناخت 155
بند دوم: قرينه 156
گفتار دوم: شناسايي ابهام حذفي 158
بند يكم: مصاديق محذوف 158
1. حذف نهاد 158
2. حذف متمم 159
3. حذف مضاف‌اليه 161
بند دوم: پيشگيري از ابهام حذفي 161
1. راهكار 161
2. دستوركار 162
مبحث پنجم: ابهام نسخ 162
گفتار يكم: نسخ 163
بند يكم: گستره 163
1. ابطال و نسخ 163
2. نسخ و تخصيص 164
بند دوم: اقسام 165
1. نسخ صريح و ضمني 165
2. نسخ كلي و جزئي 165
گفتار دوم: شناسايي ابهام نسخ 166
بند يكم: حالت‌هاي ابهام 166
1. حالت نخست 166
2. حالت دوم 168
بند دوم: پيشگيري از ابهام نسخ 175
1. راهكارها 175
2. دستوركار پيشگيري از ابهام نسخ 176
دستور كار ويرايش ابهام ساختاري 177
پيوست: دستوركار ويرايش ابهامي 179
1- مباني 179
2- ابهام واژگاني 180
3- ابهام ساختاري 183
كتاب‌نامه 187