1- بايسته هاي عدالت ترميمي و پيشينه آن در نظام حقوقي ايران
2- بايسته هاي عدالت ترميمي (الگوها و زمينه ها)
3- پيشينه رويكردهاي ترميمي در قوانين ايران تا سال 1392
4- رويكردهاي عدالت ترميمي در مرحله پيش دادرسي
5- رويكردهاي ترميمي «قانون آيين دادرسي كيفري» ايران در بستر عدالت ترميمي
6- ترميمي شدن نهادهاي پيش دادرسي كيفري
7- رويكردهاي ترميمي مرحله دادرسي و پسادادرسي
8- جلوه هاي ترميمي رويكردهاي مرحله دادرسي
9- جلوه هاي ترميمي رويكردهاي مرحله پسادادرسي
10- .....
ديباچه 19
درآمد 21
بخش نخست: بايسته¬هاي عدالت ترميمي و پيشينه آن در نظام حقوقي ايران 21
فصل نخست: بايسته¬هاي عدالت ترميمي (الگوها و زمينه¬ها) 30
مبحث نخست: الگوهاي نظري عدالت ترميمي 30
گفتارنخست: مفاهيم عمومي 30
الف: تعريف عدالت ترميمي 30
1. نقدي بر تعاريف عدالت ترميمي 32
2. چارچوب تحليلي و تعريف جامع از عدالت ترميمي 35
ب: اهداف و اصول عدالت ترميمي 37
1. اهداف كليدي فرآيندهاي تحقيقاتي و پروژههاي ترميمي 38
2. نتايج عدالت ترميمي 38
3. اصول عدالت ترميمي 39
گفتار دوم: ظهور و افول عدالت ترميمي 40
الف: ظهور عدالت ترميمي 40
1. از سزاگرايي عدالت كيفري كلاسيك تا بزه¬ديده¬مداري عدالت ترميمي 42
2. از بزه¬ديده¬مداري عدالت ترميمي تا شكلگيري جنبشهاي نئوكلاسيك نوين 44
ب: شكلگيري انديشههاي نئوكلاسيك حقوق و افول نسبي انديشه¬هاي عدالت ترميمي 45
گفتار سوم: زمينه¬هاي ظهور و مباني عدالت ترميمي 48
الف: زمينه¬هاي ظهور عدالت ترميمي 48
1.جنبشهاي ضد استعماري 48
2. جنبشهاي فمنيستي 49
ب: مباني عدالت ترميمي 51
1.آزادي 52
2. برابري 52
مبحث دوم: الگوهاي عملي عدالت ترميمي 54
گفتار نخست: ميانجيگري كيفري 54
الف: فرآيند ميانجيگري كيفري 55
1. آغاز ميانجيگري 55
2. انواع ميانجيگري 56
1-2. از حيث مدل ميانجيگري 57
1-1-2. ميانجيگري مستقيم 57
2-1-2. ميانجيگري غير مستقيم 57
2-2. از حيث نوع اختلاف 58
ب: برآيندهاي ميانجيگري 59
گفتار دوم: نشست¬هاي ترميمي 60
الف: روشهاي اجراي نشستها 61
ب: اهداف نشست¬ها 63
ج: اصول نشست 63
د: برآيندهاي نشست 65
1. منافع بزهكاران 65
2. منافع بزه¬ديدگان 65
3. منافع دولت 66
1-3. تكرار جرم و جوانان 66
2-3. تكرار جرم و بزرگسالان 66
3-3. صرفه جويي اقتصادي 67
گفتار سوم: محافل تعيين مجازات 67
الف: روشهاي اجرايي 68
ب: اصول محافل تعيين مجازات 69
فصل دوم: پيشينه رويكردهاي ترميمي در قوانين ايران تا سال 1392 70
مبحث نخست: عدالت ترميمي در نظام كيفري ايران پيش از انقلاب 70
گفتار نخست: ترميمي شدن رسيدگي به اختلافات عشاير و ايالات 72
گفتار دوم: خانه انصاف 73
الف: چيستي خانه انصاف 75
1. مردمي بودن اعضاي خانه انصاف 76
2. تشريفاتي نبودن رسيدگي خانه انصاف 77
ب: چالش¬هاي خانه انصاف 77
گفتار سوم: شوراي داوري 78
الف: چيستي شوراي داوري 79
ب: چالش¬هاي شوراي داوري 80
مبحث دوم: رويكردهاي ترميمي قوانين پس از انقلاب (تا سال 1392) 80
گفتار نخست: تشكيل دادگاه¬هاي سيار 81
گفتار دوم: قاضي تحكيم 81
گفتار سوم: شوراهاي حل اختلاف 83
الف: چيستي شوراهاي حل اختلاف 84
ب: ترميمي يا غيرترميمي بودن شوراهاي حل اختلاف 86
1. جلوههاي ترميمي شوراي حل اختلاف 86
1-1. فرآيندگرايي رسيدگي در شوراها 86
2-1. ترميمي بودن اهداف شوراها 88
2. جلوه¬هاي غير ترميمي شوراها و پاسخ به آنها 88
1-2. انتصابي بودن اعضاء 88
2-2. اجباري بودن رسيدگي در شوراها 90
3-2. مشورتي بودن شوراء 90
بخش دوم: رويكردهاي عدالت ترميمي در مرحله پيش دادرسي 93
فصل نخست: رويكردهاي ترميمي «قانون آيين دادرسي كيفري» ايران در بستر عدالت ترميمي 97
مبحث نخست: اصول ميانجيگري 98
گفتار نخست: اقتضاء يا موقعيت داشتن تعقيب 98
گفتار دوم: اختياري بودن ارجاع به ميانجيگري 100
گفتار سوم: اعتبار توافقات 100
مبحث دوم: اهداف ميانجيگري 103
گفتار نخست: اهداف ميانجيگري در قبال بزه¬ديده 104
الف: به رسميت شناختن جايگاه بزه¬ديده 104
ب: كسب رضايت بزه¬ديده 105
1. شرايط گذشت شاكي 105
2. انواع خسارات 107
گفتار دوم: اهداف ميانجيگري در قبال بزهكار 109
الف: مشاركت در سرانجام دعوي 109
1. درخواست متهم براي كسب رضايت بزه¬ديده 109
2.توافق براي ارجاع به ميانجيگري 110
3. موافقت بزهكار (متهم) براي تعليق تعقيب 110
ب: بازپذيري بزهكار از طريق جبران خسارت مادي و معنوي 110
مبحث سوم: نتايج ميانجيگري 111
گفتار نخست: سقوط دعواي عمومي 112
الف: جرايم قابل گذشت در قوانين ايران 113
1. جرايم قابل گذشت تعزيري (در كتاب ديات) 113
2. جرايم قابل گذشت تعزيري (در كتاب حدود) 114
3. جرايم قابل گذشت تعزيري (در كتاب تعزيرات) 114
4. جرايم قابل گذشت تعزيري (در قوانين خاص) 115
ب: ارجاع به ميانجيگري برحسب درجه جرايم 116
گفتار دوم: صدور قرار تعليق تعقيب 118
الف: شرايط صدور 118
1. رضايت بزه¬ديده 118
2. فقدان سابقه محكوميت مؤثر كيفري 119
3. اختياري بودن رسيدگي 120
ب: شرايط استمرار 120
ج: تحول در سياست جنايي ايران 121
1. اصل حداقل مداخله كيفري 122
2. اعتبار بخشيدن به توافقات طرفين دعوي 123
مبحث چهارم: اجراي ميانجيگري 124
گفتار نخست: شوراي حل اختلاف و اجراي ميانجيگري 124
الف: رويكرد نظري 125
ب: رويكرد عملي 126
گفتار دوم: اشخاص و مؤسسات 129
فصل دوم: ترميمي شدن نهادهاي پيش دادرسي كيفري 131
مبحث اول: رويكردهاي ترميمي در بستر نهادهاي عدالت كيفري 132
گفتار نخست: قرار تعليق تعقيب 132
الف: تاريخچه 133
1. تعليق تعقيب در قوانين پيش از انقلاب 133
1-1. جنحهاي بودن جرم ارتكابي 134
2-1. اقرار متهم 135
3-1. فقدان شاكي خصوصي يا گذشت وي 135
4-1. فقدان سابقه محكوميت مؤثر كيفري 135
2. تعليق تعقيب در قوانين پس از انقلاب 136
ب: تعليق تعقيب در «قانون آيين دادرسي كيفري» مصوب سال 1392 137
1. شرايط صدور قرار تعليق تعقيب 138
1-1. تعزيري بودن جرايم 138
2-1. قابل تعليق بودن مجازات 138
3-1. كسب رضايت بزه¬ديده 139
4-1. فقدان سابقه محكوميت مؤثر كيفري 140
5-1. اختياري بودن 141
2. شرايط استمرار تعليق تعقيب 141
1-2. جلوه¬هاي جرم شناختي دستورات تأميني 142
1-1-2. نظريه معاشرتهاي ترجيحي يا افتراقي 142
2-1-2. نظريه سبك زندگي و فعاليت روزانه 143
2-2. جلوه¬هاي حقوقي دستورات تأميني 144
1-2-2. اقدامات تأميني ناظر بر بزه¬ديده 144
1-1-2-2. ارائه خدمات به بزه¬ديده 144
2-1-2-2. عدم ارتباط و ملاقات با بزه¬ديده 145
2-2-2. اقدامات تأميني ناظر بر بزهكار 145
1-2-2-2. اصلاح و درمان بزهكار 145
2-2-2-2. پيشگيري از تكرار جرم 147
3-2-2. دستورات تأميني ناظر بر جامعه 149
1-3-2-2. خدمات عمومي رايگان 149
2-3-2-2. عدم اقدام به رانندگي 153
3-3-2-2. عدم حمل سلاح 154
3. ويژگي¬هاي قرار تعليق تعقيب 154
1-3. ضمانت اجراهاي قرار تعليق تعقيب و صُوَر به كارگيري 155
1-1-3. عدم اجراي دستورات مقام قضايي 155
2-1-3. تكرار جرم 156
2-3. اعتراض پذير بودن 157
3-3. قابليت طرح مستقيم در دادگاه 158
گفتار دوم: تعويق تعقيب 159
الف: الگوهاي نظري تعويق تعقيب 160
1. اهداف 160
2. ترميمي يا غير ترميمي بودن 160
1-2. جلوه¬هاي ترميمي 161
2-2. جلوه¬هاي غير ترميمي 162
ب: الگوهاي عملي 163
1. شرايط صدور 163
1-1. تعزيري بودن جرم ارتكابي 163
2-1. قابليت تعليق مجازات 164
3-1. موافقت بزه¬ديده و بزهكار 164
2. نتايج 165
مبحث دوم: رويكردهاي نيمه ترميمي در بستر نهادهاي عدالت كيفري 165
گفتار نخست: ترك تعقيب دعوي كيفري 166
الف: جنبه هاي ترميمي و غير ترميمي درخواست ترك تعقيب كيفري 167
1. بزه¬ديده¬مداري 167
2. عدم فرآيندگرايي 168
3. الزام بزهكار 168
ب: شرايط صدور 169
1. قابل گذشت بودن جرم 169
2. درخواست شاكي 170
گفتار دوم: بايگاني كردن پرونده 171
الف: شرايط صدور 173
1. تعزيري بودن جرم 173
2. غيرقابل گذشت بودن 173
ب: بزهكارمداري 174
1. شروط حاكم بر بزهكار 174
2. حق اطلاع از اتهام 175
3. التزام كتبي 176
بخش سوم: رويكردهاي ترميمي مرحله دادرسي و پسادادرسي 177
فصل نخست: جلوه¬هاي ترميمي رويكردهاي مرحله دادرسي 180
مبحث نخست: نهادهاي ترميمي دادرسي تا پيش از تعيين پاسخ 180
گفتار نخست: شرايط تعويق صدور حكم 181
الف: قلمرو ماهيت جرم ارتكابي 182
ب: شرايط راجع به متهم 183
1. سوابق متهم 184
2. وجود جهات تخفيف 185
3. پيش بيني اصلاح مرتكب 186
ج: شرايط راجع به بزه¬ديده 186
گفتار دوم: انواع تعويق صدور حكم 189
الف: تعويق ساده 189
1. شرايط تعويق ساده 189
2. ويژگي هاي تعويق ساده 191
ب: تعويق مراقبتي 192
1. شرايط تعويق مراقبتي صدور حكم 193
1-1. شرايط استاندارد (عرفي) 193
1-1-1. حضور به موقع در زمان و مكان تعيين شده توسط مقام قضايي يا مددكار اجتماعي ناظر 193
2-1-1. ارائه اطلاعات و اسناد و مدارك تسهيل كننده نظارت بر اجراي تعهدات محكوم براي مددكار اجتماعي 197
3-1-1. اعلام هر گونه تغيير شغل، اقامتگاه يا جابجايي در مدت كمتر از 15 روز و ارائه گزارشي از آن به مددكار اجتماعي 198
4-1-1. كسب اجازه از مقامات قضايي به منظور مسافرت به خارج از كشور 199
2-1. شرايط كيفري 200
گفتار سوم: سرانجام تعويق صدور حكم 202
الف: صدور حكم محكوميت 202
ب: صدور حكم معافيت 203
مبحث دوم: نهادهاي ترميمي دادرسي، پس از تعيين پاسخ 203
گفتار نخست: تعليق اجراي مجازات در نظام كيفري پيش از «قانون مجازات اسلامي» مصوب سال 1392 206
الف: تعليق اجراي مجازات در قوانين پيش از انقلاب 206
1. شرايط مربوط به ماهيت جرم 208
2. شرايط راجع به محكوم 208
3. دستورات و اقدامات تأميني- نظارتي 209
ب: تعليق اجراي مجازات در قوانين پس از انقلاب 210
1. شرايط راجع به ماهيت جرم و مجازات 211
2. شرايط راجع به محكوم عليه 212
1-2. شرايط راجع به گذشته محكوم عليه 212
2-2. دستورات و اقدامات تأميني 213
3. آثار تعليق اجراي مجازات 214
1-3. آثار تعليق اجراي مجازات نسبت به بزه¬ديده 214
2-3. آثار تعليق اجراي مجازات نسبت به بزهكار 215
گفتار دوم: تعليق اجراي مجازات در «قانون مجازات اسلامي» مصوب سال 1392 215
الف: شرايط صدور تعليق اجراي مجازات 217
ب: انواع تعليق اجراي مجازات 223
1. تعليق ساده (مفهوم و شرايط) 224
1-1. آثار تعليق ساده 224
2-1. شرايط شكلي تعليق ساده 226
1-2-1. تذكر دادگاه به مجرم 226
2-2-1. صدور حكم تعليق در ضمن يا پس از صدور حكم محكوميت 227
2. تعليق مراقبتي 227
1-2. اهداف تعليق مراقبتي 228
2-2. شرايط و دستورات كيفري 229
3-2. آثار تعليق مراقبتي 230
فصل دوم: جلوه¬هاي ترميمي رويكردهاي مرحله پسادادرسي 232
مبحث نخست: جلوه¬هاي ترميمي رويكردهاي كنارگذار مجازات 233
گفتار نخست: آزادي مشروط در نظام كيفري پيش از« قانون مجازات اسلامي» مصوب سال 1392 234
الف: آزادي مشروط در قوانين پيش از انقلاب 234
1. شرايط آزادي مشروط 235
2. آثار آزادي مشروط 236
ب: آزادي مشروط در قوانين پس از انقلاب 237
1. شرايط ماهوي و شكلي آزادي مشروط 238
1-1. شرايط ماهوي 238
2-1. شرايط شكلي 241
2. سرانجام آزادي مشروط 242
1-2. آزادي متهم 242
2-2. لغو آزادي مشروط 243
گفتار دوم: آزادي مشروط در «قانون مجازات اسلامي» مصوب سال 1392 243
الف: شرايط صدور آزادي مشروط 244
1. شرايط شكلي 244
1-1. تحمل بخشي از مجازات 244
2-1. پيشنهاد مقام قضايي 247
3-1. فقدان سابقه آزادي مشروط 249
4-1. تفهيم شروط معين از دستورات دادگاه 250
2. شرايط ماهوي 250
1-2. محكوميت به حبس تعزيري 250
2-2. احراز شرايط توسط محكوم عليه 251
3-2. اجراي دستورات و اقدامات كيفري 252
ب: سرانجام آزادي مشروط 252
مبحث دوم: جلوه¬هاي ترميمي نهادهاي مبدل مجازات 253
گفتار نخست: جايگزين¬هاي حبس 254
الف: چگونگي صدور حكم جايگزين¬هاي حبس در «قانون مجازات اسلامي» مصوب سال 1392 257
1. شرايط ماهوي 257
1-1. شرايط راجع به جرم 257
2-1. شرايط راجع به مجرم 261
3-1. شرايط راجع به بزه¬ديده 262
2. شرايط شكلي 263
1-2.قواعد تعدد 263
2-2.عطف به ماسبق نشدن مجازات¬هاي جايگزين حبس 263
3-2. تصريح به آثار و تبعات عدم اجراي مقررات 264
ب: انواع جايگزين¬هاي حبس 264
1. دوره مراقبت 265
2. خدمات عمومي رايگان 267
3. جزاي نقدي 269
4. جزاي نقدي روزانه 271
5. محروميت از حقوق اجتماعي 273
6. نظارت الكترونيكي 273
1-6. انواع نظارت الكترونيكي 274
2- 6. شرايط نظارت الكترونيكي 275
ج: سرانجام جايگزين¬هاي حبس 276
گفتار دوم: نظام نيمه آزادي و تخفيف مجازات¬ها 277
الف: نظام نيمه آزادي 277
1. نظام نيمه آزادي در نظام كيفري پيش از «قانون مجازات اسلامي» مصوب سال 1392 277
2. نظام نيمه آزادي در «قانون مجازات اسلامي» مصوب سال 1392 278
1-2. تعزيري بودن جرم ارتكابي 279
2-2. گذشت و رضايت بزه¬ديده (شاكي) 279
3-2. تعهد بزهكار 280
ب: تخفيف مجازات¬ها 281
1. تخفيف مجازات در نظام كيفري پيش از «قانون مجازات اسلامي» مصوب سال 1392 282
1-1. تخفيف مجازات در قوانين پيش از انقلاب 282
2-1. تخفيف مجازات در قوانين پس از انقلاب 284
2. تخفيف مجازات در «قانون مجازات اسلامي» مصوب سال 1392 285
3. ويژگيهاي اعطاي تخفيف مجازات در «قانون مجازات اسلامي» مصوب سال 1392 285
1-3.تعزيري بودن 285
2-3. وجود جهات تخفيف 286
1-2-3. گذشت شاكي يا مدعي خصوصي 286
2-2-3. شرايط بزهكار 287
3-3. رعايت شرايط شكلي تخفيف مجازات 288
4. برآيند تخفيف 289
سخن پاياني 293
1. نتيجه¬گيري 293
2. پيشنهادها 295
پيوست¬ها 297
فهرست منابع 303