فهرست مطالب
دیباچه 11
بخش نخست: حقوق بشر از دیدگاه اسلام و چالش های پیرامون آن 15
گفتار نخست: گذری بر رویکردهای اسلامی به حقوق بشر 15
بند اول: رویکرد معتقدین به نفی اجتهاد 16
بند دوم: رویکرد معتقدین به اجتهاد در فروع 19
الف. دیدگاه مرسوم و غالب 19
ب.‌ دیدگاه غیر مرسوم 21
بند سوم: رویکرد معتقدین به اجتهاد در اصول 22
الف.‌ معتقدین به اجتهاد در اصول استنباط فقه: 22
ب.‌ دیدگاه معتقدین به اجتهاد در اصول دین 24
گفتار دوم: بایسته ها و چالش های نظریه مرسوم حقوق بشر اسلامی 30
بند اول: بایسته های نظریه مرسوم حقوق بشر اسلامی 31
الف.‌ منطق و مبانی توجیهی 32
الف-1.‌ تکیه بر نظام اخلاقی فرمان مدار (نظریه حُسن و قُبح الهی) 32
الف-2.‌ خداباوری 33
الف-3.‌ فرجام باوری 33
الف-4.‌ باور به معنای مذهبی از حیات 34
ب.‌ مفاهیم کلیدی 35
ب-1.‌ کرامت انسانی 35
ب-2.‌ آزادی 36
ب-3.‌ برابری 37
ج.‌ محتوای برخی حقوق 40
ج-1.‌ حق حیات 40
ج-2.‌ حق آزادی اندیشه 42
ج-3.‌ آزادی بیان و ابراز عقیده 42
ج-4.‌ حق آزادی دین 43
بند دوم: نقد این نظریه و چالش های پیش روی آن 44
الف.‌ چالش در منطق و مبانی توجیهی 44
الف-1.‌ ضعف در نظرگاه اخلاقی 44
الف-2.‌ ضعف در خردباوری 46
الف-3.‌ جدلی بودن گزاره‌‌ها 48
ب.‌ چالش در معنای حیات 49
ج.‌ چالش در تعریف انسان 51
د.‌ چالش در برخی مفاهیم کلیدی 52
د-1.‌ برابری 52
د-2.‌ کرامت انسانی 53
د-3.‌ آزادی 54
ه.‌ چالش در عملکرد 55
بخش دوم: نظریه حقوق منصفانه بشر 57
گفتار نخست: مبانی نظری و توجیهی 57
پایه نخست.‌ منطق و نظرگاه اخلاقی (باور به اخلاق عقلانی) 57
الف.‌ اخلاق عقلانی در گذر تاریخ 57
ب.‌ تعریف اخلاق عقلانی وضرورت تکیه برآن 68
پایه دوم.‌ باور به توانمندی عقل هم در شناخت کلیات و هم در تعیین مصادیق 69
الف.‌کنکاشی در باب خرد و امکان سنجی کشف روابط میان افعال انسانی و کمال مطلوب 70
ب.‌ هدف و کمال مطلوب در حقوق بشر 73
ج.‌ لزوم برهانی بودن گزاره‌های اخلاقی و حقوق بشری 75
پایه سوم.‌ تکیه بر قاعده رواداری در وضعیت خودجایگزینی 76
الف.‌ منابع عقلی و عُقلایی قاعده زرین اخلاق (رواداری در وضعیت خودجایگزینی) 77
ب.‌ جایگاه قاعده رواداری در نظام حقوق بین‌الملل 81
پ.‌ تحلیل قاعده رواداری در وضعیت خودجایگزینی 82
پایه چهارم.‌ باور به معنای منصفانه حیات 86
گفتار دوم: مفاهیم کلیدی حقوق بشری در نظریه حقوق منصفانه بشر 88
بند اول: کرامت انسانی 88
بند دوم: برابری 88
الف.‌ اقدامات برابری ساز 89
الف-1.‌ پذیرش برابری در قانون و برابری نزد قانون 89
الف-2.‌ عدم تبعیض 90
الف-3.‌ تبعیض مثبت 91
الف-4.‌ محو کلیه قوانین، سنن، رویه‌ها، هنجار ها و ارزش های زن ستیز 92
ب.‌ برابری زنان و مردان در چند نمونه از حق‌های بشری 93
ب-1.‌ برابری در مشارکت و اداره امور عمومی و سیاسی 93
ب-2.‌ برابری در ازدواج و حق تشکیل خانواده 94
ب-3.‌برابری در اعمال آزادی رفت و آمد و انتخاب محل زندگی 95
ب-4.‌ برابری در اشتغال 96
ب-5.‌ برابری در آموزش و پرورش 97
ج.‌ تفاوت‌های انسانی و مفهوم برابری 97
ج-1.‌ اجرای حق مشارکت در اداره امور عمومی 99
ج-2.‌ اجرای حق بر ازدواج و تشکیل خانواده 100
ج-3.‌ اجرای حق بر مالکیت 100
بند سوم: آزادی 101
گفتار سوم: نظریه حقوق منصفانه بشر از منظر آموزه های اسلامی 102
بند اول: جایگاه عدالت و انصاف در متون دینی اسلام 103
بند دوم: منابع دینی قاعده انصاف (رواداری در وضعیت خودجایگزینی) 106
بند سوم: ملازمه میان عقل و شرع و توانمندی عقل در شناخت کلیات و تعیین مصادیق 110
بند چهارم: امکان تغییر احکام و مقررات شرعی بر اثر تغییر مصالح و مقتضیات زمان و مکان 115
بند پنجم: فقیه و تشخیص عدالت از منظر خرد جمعی 118
بخش سوم: شناسایی حقوق منصفانه بشر 119
گفتار نخست: حق حیات (حق جان داشتن و حق زیستن) 119
بند اول: حق جان داشتن 120
الف.‌ قتل‌های عمدی و غیرعمدی ، فراقانونی و خودسرانه 122
ب. بکارگیری مجازات اعدام 123
ب-1. قصاص و قاعده روا دانی در وضعیت خودجایگزینی 124
ب-2.‌ افساد فی الارض و قاعده روا دانی در وضعیت خودجایگزینی 126
پ.‌ سقط جنین 127
ت. خودکشی 130
ث. اتانازی 130
گفتار دوم: حق زیستن آزادانه، شرافتمندانه و امن 131
بند اول: آزادی وجدان و اندیشه و مذهب 132
بند دوم: آزادی بیان و ابراز عقاید 133
بند سوم: حق رهایی از کینه و نفرت 134
الف.‌ جایگاه این حق در نظام بین‌الملل حقوق بشر 135
ب.‌ چالش میان آزادی بیان و منع هواداری از تنفر 136
ب-1.‌ آزادی بیان و «انکار هولوکاست» 138
ب-2.‌ آزادی بیان و ماجرای کاریکاتور های دانمارکی 140
ب-3.‌ آزادی بیان و ماجرای قرآن سوزی در سوئد و دانمارک 142
بند چهارم: آزادی انتخاب نوع پوشش 144
بند پنجم: حق نقض قوانین ناورا 145
الف.‌ حاکمیت قانون و حقِّ بر نقض قانون 145
ب.‌ پذیرش یا عدم پذیرش تکلیف عام به اطاعت از قوانین 146
ب-1.‌ حق به معنای ضعیف و پذیرش تکلیف عام به اطاعت از قوانین 146
ب-2.‌ حق به معنای قوی و عدم پذیرش تکلیف عام به اطاعت از قوانین 147
پ.‌ جایگاه حقِ بر نقض قانون در نظام بین‌الملل حقوق بشر 149
پ-1.‌ پذیرش حق بر مقاومت 149
پ-2.‌ پذیرش حقِ بر اعتراض وجدانی 151
پ-3.‌ حقِ بر نقض قانون پیامد طبیعی حقِ بر آزادی بیان و ابراز اندیشه و باور 153
پ-4.‌ حقِ بر نقض قانون پیامد طبیعی حقِ بر مشارکت در اداره امور عمومی و سیاسی 153
بند ششم: حق رهایی از شکنجه و رهایی از رفتارها و کیفرهای رنج‌آور، تحقیر آمیز و غیر انسانی 155
الف.‌ جایگاه این حقوق در نظام بین‌الملل حقوق بشر 156
ب.‌ منع شکنجه 157
پ.‌ رفتارهای رنج‌آور، غیرانسانی و تحقیر آمیز 158
پ-1.‌ رفتار رنج‌آور و غیر انسانی 159
پ-2.‌ رفتار تحقیر آمیز و موهن 160
ت.‌ مجازات رنج‌آور، غیر انسانی و تحقیر آمیز 161
ت-1.‌«مجازات های بدنی(جسمی) » 161
ت-2.‌ «مجازات های منتهی به مرگ (سالب حیات)» 162
ت-3.‌ شیوه های اعدام 163
ت-4.‌ پدیده محکومانِ در انتظار اعدام 164
مجازات‌های بدنی و مرگ آور در اسلام و قاعده روا دانی 165
بند هفتم: حق برخورداری از وکیل مدافع و استانداردهای آن 166
1. حقِّ داشتنِ وکیل 167
2. اختیاری بودن برخورداری از خدمات وکیل: 171
3.‌ آزادی انتخاب وکیل 172
4.‌ حق اطلاع از امکان بهره‌مندی از وکیل 173
5.‌ حقِّ ملاقات و ارتباط با وکیل منتخب و حقِّ بر محرمانه بودن محتوای این ارتباطات 174
6.‌ حقِّ بر اطلاع از محتویات و مستندات پرونده و دسترسی به آن از طریق وکیل 174
7.‌ معاضدت قضایی (حقِّ برخورداری از وکیل تسخیری و معاضدتی) 177
بند هشتم: حق برخورداری از وکیل مدافع مستقل 180
الف.‌ مفهوم استقلال وکیل و ماهیت تعهدات دولت‌ها در قبال آن 180
الف-1.‌ مفهوم استقلال وکیل 180
الف-2.‌حدود استقلال وکیل 181
الف-3. ماهیت تعهدات دولت‌ها در قبال حق برخورداری از وکیل مستقل 182
ب.‌ مبانی نظری توجیه استقلال 183
پ.‌ جایگاه «استقلال وکیل» در نظام بین‌الملل حقوق بشر و ویژگی‌های آن 184
پ-1 .‌ عدم وابستگی به حاکمیت 185
پ-2.‌ امکان تشکیل انجمن های حرفه ای خودگردان و حق پیوستن به آنها 187
پ-3.‌ مدیریت مستقل و برآمده از میان وکلای فعال 188
پ-4.‌ مصونیت از مداخلات نابجای حکومت و سایر مراجع قدرت 188
پ-5.‌ مصونیت مدنی و کیفری بخاطر فعالیت حرفه ای 189
پ-6.‌ داشتن امنیت شغلی و حرفه ای 190
بند نهم: حق برخورداری از هویت جنسی و گرایش جنسی متفاوت 193
بند دهم: حق زیستن در محیطی سالم و امن 195
الف.‌ حق زیستن در محیط زیست سالم و امن حقی نسل سومی 196
ب.‌ حق زیستن در محیط زیست سالم و امن پیامد پذیرش حقوق نسل اول و دوم 199
پ.‌ زیستبوم زدایی به عنوان جنایتی بینالمللی 200
بند یازدهم: حق زیستن در صلح و آرامش 201
بن مایه ها 205