مقدمه 15

فصل اول: مفاهيم و مباني 23
مبحث اول: برابري 25
گفتار اول: مفهوم برابري 25
گفتار دوم: برابري در اسناد بين‌المللي حقوق بشر 35
بند اول: برابري در اعلاميه جهاني حقوق بشر 35
بند دوم: برابري در ميثاق بين‌المللي حقوق مدني و سياسي 35
بند سوم: برابري در ميثاق بين‌المللي حقوق اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي 36
گفتار سوم: انواع برابري 36
بند اول: برابري حقوقي 37
بند دوم: برابري فرصت 39
بند سوم: برابري نتيجه 43
گفتار چهارم: برابري و تبعيض روا 46
مبحث دوم: كرامت و منزلت انساني 48
گفتار اول: مفهوم كرامت انساني 49
بند اول: مفهوم لغوي كرامت انساني 49
بند دوم: مفهوم اصطلاحي كرامت انساني 50
گفتار دوم: كرامت انساني در قرآن 51
گفتار سوم: كرامت انساني در اسناد بين المللي حقوق بشر 53
گفتار چهارم: كرامت انساني و تبعيض روا 54
مبحث سوم: عدالت 56
گفتار اول: مفهوم عدالت 56
گفتار دوم: اقسام عدالت 57
بند اول: عدالت قانوني و عدالت طبيعي 58
بند دوم: عدالت مطلق و عدالت شرعي 59
بند سوم: عدالت به‌معناي اعم و عدالت به‌معناي اخص 59
بند چهارم: عدالت مقايسه‌اي و عدالت غيرمقايسه‌اي 60
بند پنجم: عدالت آييني و عدالت ماهوي 60
گفتار سوم: عدالت در انديشه اسلامي 62
بند اول: عدالت در قرآن 62
بند دوم: عدالت از ديدگاه امام علي (ع) 64
بند سوم: عدالت از منظر برخي انديشمندان مسلمان 67
الف.فارابي 67
ب.ابوعلي مسكويه 68
ج.خواجه نصيرالدين طوسي 69
د.امام خميني 70
ه.محمدباقر صدر 71
و.مرتضي مطهري 72
مبحث چهارم: انصاف 75
گفتاراول: مفهوم انصاف 75
گفتار دوم: برخي از موارد رجوع به انصاف در قوانين ايران 78
مبحث پنجم: تبعيض 80
گفتار اول: مفهوم تبعيض 80
بند اول : مفهوم تبعيض دركنوانسيون بين‌المللي رفع هر گونه تبعيض نژادي 81
بند دوم : مفهوم تبعيض در كنوانسيون مبارزه با تبعيض در امر تعليمات 81
بند سوم : مفهوم تبعيض در كنوانسيون رفع كليه اشكال تبعيض عليه زنان: 82
بند چهارم : مفهوم تبعيض در مقاوله‌نامه شماره 111 سازمان بين المللي كار (مربوط به تبعيض در امور مربوط به استخدام واشتغال) 82
گفتار دوم: انواع تبعيض 83
بند اول.تبعيض ناروا 83
بند دوم. تبعيض روا 83
بند سوم: سير تاريخي تبعيض روا 88
گفتار سوم: نسبت مفاهيم تبعيض روا و اقدام مثبت 97
گفتار چهارم :تبعيض روا و امتياز ويژه ( رانت) 101
گفتار پنجم: اشكال اقدام مثبت 104
بند اول:اقدام مثبت ضعيف 104
بنددوم:اقدام مثبت قوي 104

فصل دوم: نسبت تبعيض روا با برداشت هاي عدالت 107
مبحث اول: نسبت تبعيض روا و عدالت اجتماعي 111
گفتار اول: مفهوم عدالت اجتماعي 111
گفتار دوم: نظريه‌هاي عدالت اجتماعي 114
بند اول: فايده‌گرايي بناي عدالت اجتماعي 114
بند دوم: عدالت به‌مثابه انصاف 115
بند سوم: عدالت به‌مثابه آزادي 116
بند چهارم: عدالت به‌مثابه برابري 117
گفتار سوم: رابطه عدالت اجتماعي و تبعيض روا 120
گفتار چهارم: دولت رفاه و تبعيض روا 121
مبحث دوم: نسبت تبعيض روا و عدالت معاوضي 124
گفتار اول: مفهوم عدالت معاوضي 124
گفتار دوم: رابطه تبعيض روا و عدالت معاوضي 126
مبحث سوم: نسبت تبعيض روا و عدالت توزيعي 127
گفتار اول: مفهوم عدالت توزيعي 127
گفتار دوم: نظريه‌هاي عدالت توزيعي 128
بند اول: نظريه نفع متقابل 128
بند دوم: نظريه فرجام‌گرايي 130
بند سوم: نظريه عرف‌گرايي 132
بند چهارم: نظريه اختيارگرايي 134
بند پنجم: نظريه مساوات‌طلبي 135
گفتار سوم: اركان عدالت توزيعي 137
گفتار چهارم: رابطه عدالت توزيعي و تبعيض روا 138
مبحث چهارم: نسبت تبعيض روا و عدالت تصحيحي 139
گفتار اول: مفهوم عدالت تصحيحي 139
گفتار دوم: رابطه تبعيض روا و عدالت تصحيحي 145

فصل سوم: مباني و اصول تبعيض روا در نظام حقوقي ايران 147
مبحث اول: مباني تبعيض روا در نظام حقوقي ايران 154
گفتار اول: كرامت در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران: 154
بند اول : اتكاي نظام جمهوري اسلامي‌ايران بر كرامت و ارزش والاي انسان 157
بند دوم: آزادي و كرامت ابناء بشر به عنوان سرلوحه اهداف قانون اساسي 157
بند سوم: ممنوعيت استفاده ابزاري از زن و ايمان به كرامت والاتر او 158
بند چهارم: تكليف دولت در احترام به كرامت ذاتي انسان ها 159
گفتار دوم: عدالت اجتماعي در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران 160
بند اول: تأمين اجتماعي 161
بند دوم: حقوق كار و اشتغال 162
مبحث دوم: اصول تبعيض روا در نظام حقوقي ايران 163
گفتار اول: اصل محروميت 164
گفتار دوم: اصل فداكاري (جبران) 165
گفتار سوم: اصل تعلق به يك گروه خاص (معلولان) 170

فصل چهارم: روشها ومصاديق اِعمال تبعيض روا در نظام حقوقي ايران 173
مبحث اول: روشهاي اعمال تبعيض روا در نظام حقوقي ايران 175
گفتار اول: روش ذخيره 175
گفتار دوم: روش سهميه‌بندي 176
بند اول: روش سهميه‌بندي در استخدام 177
بند دوم: روش سهميه‌بندي در آموزش 178
الف. سهميه شاهد 178
ب. سهميه رزمندگان 178
ج. سهميه خانواده شهدا 179
د. مناطق محروم 179
گفتار سوم: روش رقابت خاص 179
گفتار چهارم: معافيت 180
گفتار پنجم: تشويق و كمك در گزينش 181
گفتار ششم: روش تركيبي 182
مبحث دوم: مصاديق اعمال تبعيض روا در نظام حقوقي ايران 183
گفتار اول: امور استخدامي 189
بند اول: اصول حاكم بر استخدام 190
الف.اصل حاكميت قانون: 190
ب.اصل برابري فرصت شغلي 191
ج .اصل حقوق مساوي براي كار مساوي 192
د.اصل لياقت و شايستگي 193
ه. اصل امنيت شغلي 194
و.اصل تأمين رفاه كاركنان دولت 194
ز.اصل حق دفاع از حقوق شغلي 195
ح.اصل انضباط اداري 196
ط.اصل استمرار و توسعه آموزش كاركنان 196
بند دوم: مهمترين قوانين و مقررات اِعمال‌كننده تبعيض روا در نظام استخدامي‌ 197
الف. در مرحله استخدام 197
1. قوانين ناظر بر استخدام جانبازان، اسرا و خانواده شهداء 197
2. قوانين و مقررات گزينش 209
ب. مرحله پس از استخدام 209
1. قوانين و مقررات ناظر بر وضعيت استخدامي‌آزادگان 209
2. ساير قوانين و مقررات كشوري 211
گفتار دوم: امورآموزشي 219
بند اول: تكاليف دولت در امر آموزش 219
الف .آموزش و پرورش رايگان 219
ب.آموزش و پرورش همگاني 220
ج.توسعه و تعميم آموزش عالي 221
بند دوم: قوانين و مقررات حمايت از ايثارگران 222
الف. ايجاد تسهيلات براي ورود رزمندگان و جهادگران داوطلب بسيجي به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي 222
ب. قوانين و مقررات تخصيص‌دهنده سهميه‌ها براي ايثارگران جهت ورود به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي 223
1. سهميه شاهد 224
2. سهميه رزمندگان 224
3. سهميه خانواده شهدا 225
بند سوم: قوانين و مقررات مربوط به سهميه‌هاي مناطق محروم 230
الف. سهميه مناطق 231
ب. سهميه خاص 231
گفتار سوم: خدمت وظيفه عمومي 233
بند اول: معافيت تحصيلي 234
بند دوم: معافيت پزشكي 234
بند سوم: معافيت كفالت 235
گفتار چهارم: امور مالياتي 237
بند اول: اصول حاكم بر نظام مالياتي 238
الف. عدالت مالياتي 238
ب. فراگيري (عموميت) 239
ج. اصل اطمينان (يا قاعده مشخص بودن ماليات) 239
د. اصل سهولت (سهل‌الوصول بودن) 239
ه. اصل صرفه‌جويي 239
بند دوم: معافيت‌هاي مالياتي 240
الف. ماليات بر درآمد حقوق 240
‌ب.ساير معافيت‌ها 242
گفتار پنجم: معلولان 244
بند اول: تعريف معلوليت 244
بند دوم: معلولان در نظام حقوقي ايران 246
بند سوم: مصاديق تبعيض روا براي معلولان 246
الف. استخدام 246
ب. آموزش 249
ج. نظام وظيفه 250
د. ساير موارد 250

نتيجه‌گيري 253
فهرست منابع 259