پيشگفتار 13
مقدمه 15

بخش اول: «تقابل مفاهيم "امنيت ملي" و "امنيت انساني" در مذاكرات خلع سلاح و كنترل تسليحات» 29
درآمد 31
فصل اول: پارامتر امنيت ملي، پارامتر غالب در معاهدات كنترل تسليحات سنتي 34
گفتار اول: نگرشي اجمالي بر تاريخچه، آيين كار و مشكلات و چالشهاي "كنفرانس خلع سلاح" 36
مبحث اول: تاريخچۀ تأسيس 37
مبحث دوم: آيين كار 38
گفتار دوم: ريشه يابي مشكلات و چالشها 39
مبحث اول: رهيافت امنيت ملي: مانع اصلي بر سر راه خلع سلاح واقعي 40
بند اول: مفهوم سنتي امنيت ملي 40
بند دوم: تأثير ملاحظات مربوط به امنيت ملي بر مذاكرات سنتي خلع سلاح در طول جنگ سرد 45
مبحث دوم: آغاز عصر امنيت انساني 48
بند اول: مطالعات نوين امنيتي و گشترش تهديدات امنيتي 48
بند دوم: پايان جنگ سرد و ظهور مفهوم "امنيت انساني" 50
بند دوم: "امنيت انساني" به مثابه راهي براي خروج از بن بست 51
گفتار سوم: ظهور مفهوم "امنيت انساني" در برخي معاهدات كنترل تسليحات سنتي 56
مبحث اول: معاهدات مربوط به ايجاد "مناطق عاري از سلاح‌هاي هسته اي" 56
بند اول: معاهده تلاتللكو 58
بند دوم: معاهده راروتنگا 59
مبحث دوم: معاهدات منع نظامي سازي برخي مناطق غير مسكوني 59
بند اول: معاهده مربوط به قطب جنوبگان 61
بند دوم: معاهدۀ ماوراي جو 61
بند سوم: معاهدۀ ماه 62
مبحث سوم: ممنوعيت انجام آزمايش‌هاي هسته اي 63
بند اول: تأثير ملاحظات مربوط به امنيت انساني در سياستها و معاهدات مربوط به آزمايش‌هاي هسته اي 64
الف: معاهدۀ منع محدود آزمايش‌هاي هسته اي 67
ب: معاهدۀ منع جامع آزمايش‌هاي هسته اي 68
بند دوم: توجه به ملاحظات زيست محيطي در رويۀ قضايي ديوان(با تكيه بر قضاياي آزمايش‌هاي هسته اي) 69
فصل دوم: حقوق بشردوستانۀ بين‌المللي: ابزاري براي كنترل تسليحات 71
گفتار اول: سير تاريخي قواعد كنترل تسليحات 73
مبحث اول: دوران پيش از قرن نوزدهم 74
بند اول: تحديد تسليحات در تمدن‌هاي باستان 74
بند دوم: دوران ظهور تئوري "جنگ محدود" 74
مبحث دوم: دوران پس از قرن نوزدهم 77
بند اول: حقوق لاهه 77
بند دوم: حقوق ژنو 80
گفتار دوم: اصول بنيادين حقوق بشردوستانۀ بين‌المللي 81
مبحث اول: اصل تفكيك 82
بند اول: ملاحظات كلي 82
بند دوم: اصل تفكيك در آينۀ معاهدات بين‌المللي 85
بند سوم: ارتباط اصل تفكيك با موضوع "دقت" در هدف گيري 86
مبحث دوم: اصل عدم ايراد درد و رنج فوق العاده و غير ضرور 88
بند اول: ملاحظات كلي 88
بند دوم: معيار جهت تشخيص درد و رنج غير ضرور 89
مبحث سوم: اصل تناسب در حمله 91
بند اول: ملاحظات كلي 91
بند دوم: معيارهاي تناسب 93
مبحث چهارم: 94
اصل منع وارد آوردن خسارت به محيط زيست در طول مخاصمه 94
بند اول: ملاحظات كلي 94
بند دوم: كنوانسيون اِن. مُد 97
فصل سوم: « خلع سلاح بشردوستانه» 99
گفتار اول: كليات 100
مبحث اول: حلقه‌هاي ارتباطي ميان حقوق خلع سلاح و كنترل تسليحات با حقوق بشردوستانۀ بين‌المللي 103
بند اول: اشتراك موضوعي 104
بند دوم: اشتراك غايي 105
مبحث دوم: ويژگي‌هاي رهيافت خلع سلاح بشردوستانه 106
بند اول: توجه و تأكيد ويژه بر مفهوم امنيت انساني 106
بند دوم: پر رنگ شدن نقش جامعه مدني و سازمان‌هاي غير دولتي 111
بند سوم: توجه بيشتر به "چندجانبه گرايي" و" تنوع" 114
بند چهارم: توجه به مطالعه ميداني و جنبه‌هاي عملي خلع سلاح وكنترل تسليحات 116
بند پنجم: توجه به سرعت عمل و نوآوري 117
گفتار دوم: معاهدات خلع سلاح بشر دوستانه: معاهدات ذو-وجهتين 118
مبحث اول: نگاه امنيتي: يادگار نظام سنتي كنترل تسليحات 119
بند اول: قيد كناره گيري از معاهدات 120
بند دوم: قيد رهايي از برخي تعهدات مندرج در معاهده 121
مبحث دوم: 122
ضعف "نظام پايبندي": ويژگي به جا مانده از معاهدات حقوق بشردوستانه 122
بند اول: تعريف "نظام پايبندي" و اهميت آن در معاهدات كنترل تسليحات 122
بند دوم: تأثير رهيافت خلع سلاح بشردوستانه بر "نظام پايبندي" 125

بخش دوم: نمود عيني تأثير ملاحظات بشردوستانه بر حقوق خلع سلاح و كنترل تسليحات 131
درآمد 133
فصل اول: كنترل تسليحات متعارف 135
گفتار اول: اصول بنيادين حقوق بشردوستانه به عنوان مبناي محدوديت 139
مبحث اول: سلاح‌هاي غير قابل رديابي توسط اشعۀ ايكس(موضوع پروتكل اول) 140
مبحث دوم: مين‌هاي زميني، تله‌هاي انفجاري و ساير ابزارها (موضوع پروتكل دوم) 142
بند اول: تعريف مين 142
بند دوم: سابقۀ تاريخي استفاده از مين 142
بند سوم: منفعت نظامي مين‌ها در تقابل با "امنيت انساني" 144
مبحث سوم: سلاح‌هاي آتش زا (موضوع پروتكل سوم) 146
مبحث چهارم: سلاح‌هاي ليزري كور كننده(موضوع پروتكل چهارم) 148
مبحث پنجم: بقاياي انفجاري جنگ(موضوع پروتكل پنجم) 150
بند اول: تعريف 150
بند دوم: تاريخچۀ مذاكرات 151
گفتار دوم: معاهدات مكمل كنوانسيون سلاح‌هاي متعارف 154
مبحث اول: پروسۀ اتاوا 154
بند اول: تاريخچۀ مذاكرات 154
بند دوم: نقش جامعۀ مدني در پروسۀ اتاوا 159
مبحث دوم: پروسۀ اسلو 160
بند اول: بمب‌هاي خوشه اي، پيام آوران فقر و وحشت! 160
بند دوم: سير تاريخي مذاكرات بين‌المللي براي ممنوعيت بمب‌هاي خوشهاي 164
بند سوم: كنوانسيون اسلو، گامي عمده براي توسعۀ حقوق بشردوستانۀ بين‌المللي 166
بند چهارم: حمايت از غير نظاميان به مثابه هدف اصلي كنوانسيون 167
فصل دوم: كنترل تسليحات كشتار جمعي 171
گفتار اول: تلاش‌هاي بين‌المللي در زمينۀ محدوديت سلاح‌هاي بيولوژيك و شيميايي 174
مبحث اول: سلاح‌هاي بيولوژيك 175
بند اول: تلاش‌هاي بين‌المللي در راستاي ايجاد محدوديت 175
بند دوم: كنوانسيون سلاح‌هاي بيولوژيك: معاهدۀ خلع سلاح با اهدافي بشردوستانه 178
بند سوم. ماهيت آمرانه قواعد محدوديت زا در زمينۀ سلاح‌هاي بيولوژيك 181
بند چهارم: ممنوعيت تسليحات بيولوژيك، گامي در جهت ارتقاي "امنيت انساني" 184
بند پنجم: پيشرفت بيوتكنولوژي و مهندسي ژنتيك به مثابه تهديدي براي امنيت انساني 185
مبحث دوم: سلاح‌هاي شيميايي 189
بند اول: تعريف سلاح‌هاي شيميايي 190
بند دوم: محدوديت‌هاي حقوق لاهه در زمينۀ سلاح‌هاي شيميايي 191
بند سوم: ملاحظات بشردوستانه سرعت بخش روند مذاكرات منع جامع سلاح‌هاي شيميايي 193
بند چهارم: ارتباط كنوانسيون سلاح‌هاي شيميايي و حقوق بشردوستانۀ بين‌المللي 196
گفتار دوم: خلع سلاح هسته اي 199
مبحث اول: "امنيت دولت- محور"، پارامتر مقاومت كننده در برابر خلع سلاح كامل هسته اي 204
بند اول: نقش پر رنگ سلاح هسته اي در سياستگذاري‌هاي امنيتي دولتها: 204
بند دوم: شكست رهيافت امنيت دولت- محور در نيل به خلع سلاح كامل هسته اي 205
مبحث دوم: نقش كنترل تسليحات هسته اي در ارتقاي امنيت انساني 209
بند اول: سلاح هسته اي بزرگترين منبع تهديد امنيت انساني 209
بند دوم: سلاح هسته اي به مثابه تهديدي براي حق حيات 212
الف: نقض حق حيات: مبناي ممنوعيت كامل تسليحات هسته اي 212
ب: حقوق بشردوستانۀ بين‌الملل: چارچوبي براي تفسير حق حيات در جنگ 213
مبحث سوم: كنترل تسليحات هسته اي به كمك اصول حقوق بشردوستانۀ بين‌المللي 214
بند اول: ممنوعيت "استفاده" از سلاح‌هاي هسته اي: گام اوليه براي خلع سلاح 214
بند دوم: مزيت اتخاذ رهيافت بشردوستانه در كنترل تسليحات هسته اي 217
بند سوم: اصول حقوق بشردوستانه منبع ايجاد محدوديت در استفاده از سلاح‌هاي هسته اي 222
الف: حكومت اصول حقوق بشردوستانۀ بين‌المللي بر استفاده از سلاح هستهاي 222
ب: قابليت اعمال اصول حقوق بشردوستانه: رويا يا واقعيت؟ 225
مبحث چهارم: وضعيت "فقدان قاعده" و ارائۀ راهكار بشردوستانه براي حل آن 227
بند اول: تعريف حقوقي وضعيت "فقدان قاعده" 227
بند دوم: وضعيت "فقدان قاعده" در زمينۀ منع تسليحات هسته اي (با تكيه بر رأي ديوان) 229
بند سوم: حقوق بشردوستانۀ بين‌المللي: پر كنندۀ خلاء‌ هاي نظام حقوقي تسليحات هسته اي 234
فصل سوم: تحديد حاكميت دولتها در توليد سلاح‌هاي جديد و تجارت اسلحه 238
گفتار اول: سلاح‌هاي كوچك وسبك 239
مبحث اول: اتخاذ رهيافت امنيت انساني در كنترل تسليحات كوچك وسبك 241
بند اول: ويژگي‌هاي سلاح‌هاي كوچك و سبك 241
بند دوم: ملاحظات بشردوستانه: عامل اصلي محدوديت 244
مبحث دوم: تلاشهاي ملل متحد در زمينۀ كنترل سلاح‌هاي كوچك وسبك 248
بند اول: ملاحظات كلي 248
بند دوم: نمايي كلي از تعهدات مندرج در "برنامه" 249
گفتار دوم: تأثير اصول حقوق بشردوستانه در امر "انتقال تسليحات متعارف" 250
مبحث اول: تحديد حاكميت دولتها در امر انتقال تسليحات 251
بند اول: ملاحظات كلي 251
بند دوم: قواعد معيار در زمينۀ انتقال تسليحات(توصيه‌هاي كميتۀ بين‌المللي صليب سرخ) 254
مبحث دوم: مسئوليت دولت و اشخاص در زمينۀ رعايت معيارهاي بشردوستانه در انتقال تسليحات 256
بند اول: مسئوليت دولت 256
بند دوم: مسئوليت كيفري فردي 257
گفتار سوم: بررسي سلاح‌هاي جديد از منظر اصول حقوق بشردوستانۀ بين‌المللي 259
مبحث اول: ملاحظات كلي 260
بند اول: مبناي حقوقي بررسي مشروعيت سلاح‌هاي جديد 260
بند دوم: تأثير غير مستقيم تعهد مندرج در مادۀ 36 در امر توليد تسليحات 263
بند سوم: رويۀ دولت‌ها 264
الف: ايالات متحدۀ آمريكا 265
ب: نروژ 265
مبحث دوم: آيين ارزيابي 266
بند اول: قواعد معيار در فرايند ارزيابي 266
الف: ممنموعيت سلاح‌هايي كه موجب درد ورنج غير ضرور و فوق العاده مي‌شوند 266
ب: ممنوعيت سلاح‌هايي كه داراي آثار قابل تفكيك هستند 267
ج: ممنوعيت سلاح‌هايي كه داراي آثار منفي نسبت به محيط زيست هستند 268
بند دوم: منابع اطلاعاتي مرجع بازنگري 268
الف: اطلاعات ارسالي از سوي شركت توليد كنندۀ تسليحات 268
ب: گزارش كارشناسان 269
ج: گزارش پزشكي 269
بند سوم: جايگاه حقوقي رأي مرجع بازنگري 269

فرجام 271
منابع و مآخذ 279