چكيده 23
علايم اختصارى 24
پيش گفتار 25
مقدمه 26

بخش اول: بررسى نظرى نظم حاكم بر حقوق مالكانه در برابر
طرح‌هاى عمومى شهردارى

فصل اول: مفاهيم مرتبط 40
مبحث اول: مفهوم حقوق مالكانه 40
قسمت اول: تعريف و اوصاف حقوق مالكانه 41
گفتار اول: تعريف حقوق مالكانه 41
بند اول: تعريف حق 41
الف: تعريف لغوى 41
1 ـ تعريف لغوى در زبان عربى 41
2 ـ تعريف لغوى در زبان فارسى 42
ب: تعريف اصطلاحى 42
1 ـ تعريف حق در علم اصول و فقه 43
2 ـ تعريف حق در علم حقوق 43
بند دوم: تعريف مال 44
الف: تعريف لغوى 44
1 ـ تعريف فارسى 45
2 ـ تعريف در ديگر زبانها 45
ب: تعريف اصطلاحى 46
1 ـ مفيد بودن 46
2 ـ قابليت اختصاص 47
گفتار دوم: اوصاف حقوق مالكانه 48
بند اول: وصف قابليت مبادله با پول 48
الف: مقايسه حقوق مالكانه با حقوق غير مالى 48
1 ـ تفاوت 48
2 ـ تشابه 49
ب: ملاك تشخيص 50
1 ـ ملاك شخصى 50
2 ـ ملاك نوعى 50
بند دوم: وصف تعلق بر اشياء 51
الف: مفهوم شى 52
1 ـ تعريف 52
2 ـ اقسام شى 52
ب: مقايسه حقوق مالكانه با حقوق دينى 53
1 ـ اقسام حق دينى 53
2 ـ اركان حق دينى 54
قسمت دوم: اقسام حقوق مالكانه 54
گفتار اول: اقسام حقوق مالكانه نسبت به اموال مادى 55
بند اول: اقسام مال مادى 55
الف: اموال منقول و غير منقول 55
1 ـ اموال منقول 55
2 ـ اموال غير منقول 56
ب: اموال اختصاصى و عمومى 57
1 ـ معناى واقعى اين تقسيم 57
2 ـ معناى ظاهرى اين تقسيم و فوايد آن 58
بند دوم: اقسام حقوق مربوطه 58
الف: حق عينى اصلى 60
1 ـ حق مالكيت 60
2 ـ حقوق ديگر 62
ب: حق عينى تبعى 65
1 ـ حق رهن 65
2 ـ حق الامتياز 66
گفتار دوم: اقسام حقوق مالكانه نسبت به اموال غير مادى 67
بند اول: اقسام مال غير مادى 68
الف: ادبى و هنرى 68
1 ـ ادبى 68
2 ـ هنرى 69
ب: تجارى و صنعتى 69
1 ـ تجارى 69
2 ـ صنعتى 70
بند دوم: حقوق مربوطه 70
الف: ماهيت حق 70
1 ـ حق مالكيت 71
2 ـ حق خاص 71
ب: مالى و غير مالى بودن 71
1 ـ بعد غير مالى 72
2 ـ بعد مالى 72
مبحث دوم: مفهوم طرح‌هاى عمومى شهردارى 72
قسمت اول: مفهوم طرح‌هاى عمومى 73
گفتار اول: تعريف طرح 73
بند اول: طرح در معناى عام كلمه 73
الف: مقايسه طرح با عناوين مشابه 75
1 ـ مقايسه طرح با كاربرى 75
2 ـ مقايسه طرح با نقشه 76
ب: جهات طرح 77
1 ـ شهرسازى و عمرانى 77
2 ـ فرهنگى، اجتماعى 78
بند دوم: طرح در معناى خاص كلمه 78
الف: طرح جامع 79
1 ـ تعريف و اهداف 79
2 ـ مراحل و مرجع تصويب 81
ب: طرح‌هاى ديگر 82
1 ـ طرح تفصيلى 82
2 ـ طرح هادى و ديگر طرح‌ها 85
گفتار دوم: محدوده اجراى طرح 86
بند اول: شهر 86
الف: از ديدگاه جامعه شناسى 86
1 ـ عامل جهان بينى 86
2 ـ عامل اقتصادى و محيطى 86
ب: از ديدگاه حقوقى 87
1 ـ ضابطه تشخيص 87
2 ـ مرجع تشخيص 88
بند دوم: حدود شهر 89
الف: محدوده خدماتى و قانونى 89
1 ـ محدوده خدماتى 89
2 ـ محدوده قانونى 90
ب: محدوده شهر و حريم 90
1 ـ محدوده شهر 90
2 ـ حريم 91
قسمت دوم: مفهوم شهردارى 94
گفتار اول: ماهيت حقوقى 94
بند اول: قراردادى يا قانونى بودن شهردارى 95
الف: قراردادى بودن شهردارى 95
1 ـ از ديدگاه مضيق 95
2 ـ از ديدگاه موسع 95
ب: قانونى بودن شهردارى 96
1 ـ وضعيت شهردارى قبل از انقلاب مشروطه 96
2 ـ وضعيت شهردارى بعد از انقلاب مشروطه 97
بند دوم: دولتى يا عمومى بودن شهردارى 99
الف: دولتى بودن شهردارى 99
1 ـ در تشكيل شهردارى‌ها و انتخاب شهردار 99
2 ـ انجام معاملات و امور مالى 100
ب: عمومى بودن شهردارى 100
1 ـ مفهوم عمومى بودن 100
2 ـ شخصيت حقوقى 101
گفتار دوم: وظايف 103
بند اول: حدود وظايف شهردارى‌ها 103
الف: ديگر كشورها 103
1 ـ در انگليس و بلژيك 103
2 ـ در مالزى 103
ب: ايران 104
1 ـ وظايف مربوط به نوسازى و عمران 104
2 ـ وظايف ديگر 104
بند دوم: طرق تأمين مالى انجام وظايف 105
الف: منابع اصلى 105
1 ـ عوارض 105
2 ـ جرايم 106
ب: منابع فرعى 106
1 ـ درآمدهاى حاصل از اموال شهردارى 106
2 ـ درآمدهاى ديگر 106

فصل دوم: بررسى مبانى و منابع نظم حاكم بر حقوق مالكانه در برابر طرح‌هاى عمومى شهردارى 107
مبحث اول: مبانى 107
قسمت اول: مبانى تقدم حقوق مالكانه بر حقوق عمومى 109
گفتار اول: مبانى فقهى 110
بند اول: مبانى مويد سلطه 110
الف: قاعده تسليط 111
1 ـ مستندات اين قاعده 111
2 ـ مفهوم اين قاعده 112
ب: نقش اين قاعده در حقوق ايران 114
1 ـ نقش اين قاعده در مقررات عمومى 114
2 ـ نقش اين قاعده در مقررات خاص 114
بند دوم: مبانى مويد لزوم رفع تجاوز 115
الف: قاعده ضمان يد 116
1 ـ مستندات اين قاعده 116
2 ـ مفهوم اين قاعده 117
ب: نقش اين قاعده در حقوق ايران 118
1 ـ نقش اين قاعده در مقررات عمومى 118
2 ـ نقش اين قاعده در مقررات خاص 119
گفتار دوم: مبانى غير فقهى 120
بند اول: مبانى مويد اصالت فرد 121
الف: نظريه حقوق طبيعى(حقوق فطرى) 121
1 ـ مستندات اين نظريه 121
2 ـ مفهوم اين نظريه 123
ب: نقش اين نظريه در حقوق ايران 124
1 ـ نقش اين نظريه در مقررات عمومى 124
2 ـ نقش اين نظريه در مقررات خاص 125
بند دوم: مبانى مويد قراردادى بودن حكومت 126
الف: نظريه نيابتى بودن حكومت 126
1 ـ مستندات اين نظريه 126
2 ـ مفهوم اين نظريه 127
ب: نقش اين نظريه در حقوق ايران 128
1 ـ نقش اين نظريه در مقررات عمومى 128
2 ـ نقش اين نظريه در مقررات خاص 129
قسمت دوم: مبانى تقدم حقوق عمومى بر حقوق مالكانه 130
گفتار اول: مبانى فقهى 130
بند اول: مبانى مويد ولايت 131
الف: قاعده ولايت بر ممتنع 131
1 ـ مستندات اين قاعده 131
2 ـ مفهوم اين قاعده 132

ب: نقش اين قاعده در حقوق ايران 134
1 ـ نقش اين قاعده در مقررات عمومى 134
2 ـ نقش اين قاعده در مقررات خاص 135
بند دوم: مبانى مويد نفى ضرر 136
الف: قاعده لا ضرر 137
1 ـ مستندات اين قاعده 137
2 ـ مفهوم اين قاعده 138
ب: نقش اين قاعده در حقوق ايران 139
1 ـ نقش اين قاعده در مقررات عمومى 139
2 ـ نقش اين قاعده در مقررات خاص 140
گفتار دوم: مبانى غير فقهى 141
بند اول: مبانى مويد حاكميت مطلق 142
الف: نظريه حاكميت ماورايى- الهى 142
1 ـ مستندات اين نظريه 142
2 ـ مفهوم اين نظريه 143
ب: نقش اين نظريه در حقوق ايران 144
1 ـ نقش اين نظريه در مقررات عمومى 144
2 ـ نقش اين نظريه در مقررات خاص 145
بند دوم: مبانى مويد اصالت اجتماع 146
الف: نظريه حقوق اجتماعى 146
1 ـ مستندات اين نظريه 146
2 ـ مفهوم اين نظريه 147
ب: نقش اين نظريه در حقوق ايران 148
1 ـ نقش اين نظريه در مقررات عمومى 148
2 ـ نقش اين نظريه در مقررات خاص 149
مبحث دوم: منابع 150
قسمت اول: منابع عمومى 151
گفتار اول: منابع اصلى 151
بند اول: مجلس 152
الف: قانونگذارى 152
1 ـ قبل از انقلاب 1357 هـ.ش 153
2 ـ بعد از انقلاب 1357 هـ.ش 154
ب: طرق ديگر 155
1 ـ تفسير قانون 155
2 ـ نظارت بر مصوبات هيأت دولت 155
بند دوم: ساير نهادها 156
الف: مجمع تشخيص مصلحت نظام 156
1 ـ رفع اختلاف 157
2 ـ مشاوره با رهبرى 157
ب: شوراى نگهبان 158
1 ـ قوانين بعد از تصويب قانون اساسى 158
2 ـ قوانين قبل از تصويب قانون اساسى 159
گفتار دوم: منابع فرعى 160
بند اول: هيأت دولت 161
الف: تهيه لوايح قانونى 161
1 ـ لوايح ماهوى 161
2 ـ لوايح شكلى 162
ب: تصويب آيين نامه 162
1 ـ آيين نامه‌هاى اجرايى 162
2 ـ آيين نامه‌هاى مستقل 163
بند دوم: ساير منابع فرعى 164
الف: رويه قضايى 164
1 ـ هيأت عمومى ديوان عالى كشور 165
2 ـ هيأت عمومى ديوان عدالت ادارى 166
ب: عرف و دكترين 167
1 ـ عرف 167
2 ـ دكترين 168
قسمت دوم: منابع خاص 170
گفتار اول: شوراى عالى شهرسازى و معمارى 171
بند اول: جايگاه قانونى و ساختار 172
الف: جايگاه قانونى 172
1 ـ قانون تأسيس شوراى عالى شهرسازى و معمارى 172
2 ـ قوانين ديگر 173
ب: ساختار 173
1 ـ اعضاء 173
2 ـ حد نصاب تصميم‌گيرى 174
بند دوم: وظايف و اختيارات 174
الف: نوع 174
1 ـ تصويب طرح‌هاى جامع شهرى 174
2 ـ ساير وظايف و اختيارات 174
ب: حدود اختيارات 175
1 ـ تحديد حقوق مالكانه 176
2 ـ سلب حقوق مالكانه 176
گفتار دوم: ساير منابع خاص 177
بند اول: كميسيون ماده پنج 177
الف: جايگاه قانونى و ساختار 178
1 ـ در شهر تهران 179
2 ـ در ساير شهرها 179
ب: وظايف و اختيارات 180
1 ـ حدود اختيارات 180
2 ـ واگذارى اختيارات 182
بند دوم: شوراى شهر 183
الف: جايگاه قانونى و ساختار 183
1 ـ جايگاه قانونى 183
2 ـ ساختار 185
ب: وظايف و اختيارات 185
1 ـ وظايف و اختيارات در تصويب طرح 186
2 ـ وظايف و اختيارات در مرحله اجراى طرح 187

بخش دوم: بررسى كاربردى نظم حاكم بر حقوق مالكانه در برابر
طرح‌هاى عمومى شهردارى

فصل اول: شناسايى حقوق مالكانه در برابر اجراى طرح‌هاى
عمومى شهردارى و چگونگى تأمين آن 192
مبحث اول: شناسايى حقوق مالكانه 193
قسمت اول: جنبه ثبوتى 194
گفتار اول: حقوق عينى 194
بند اول: حق مالكيت 195
الف: حق مالكيت بر عين 195
1 ـ حق مالكيت به صورت كامل 196
2 ـ حق مالكيت به صورت ناقص 196
ب ـ حق مالكيت بر منافع 198
1 ـ حق مالكيت بر منافع محل‌هاى تجارى مجاز 199
2 ـ حق مالكيت بر منافع محل‌هاى تجارى غير مجاز 202
بند دوم: ساير حقوق 203
الف: حق انتفاع و حق ارتفاق 204
1 ـ حق انتفاع 204
2 ـ حق ارتفاق 207
ب: حقوق ديگر 207
1 ـ حق زارعانه 207
2 ـ حق رهن 209
گفتار دوم: حقوق ذهنى 210
بند اول: ديدگاه قانونى 211
الف: حقوق ادبى و هنرى 211
1 ـ قوانين سابق 211
2 ـ قوانين جديد 211
ب: حقوق تجارى و صنعتى 212
1 ـ قوانين سابق 212
2 ـ قوانين جديد 213
بند دوم: وضعيت عملى 213
الف: قابليت يا عدم قابليت انفكاك 214
1 ـ قابليت انفكاك 214
2 ـ عدم قابليت انفكاك 214
ب: ارزيابى 214
1 ـ تاريخى بودن 215
2 ـ منحصر به فرد بودن 215
قسمت دوم: جنبه اثباتى 216
گفتار اول: اسناد 216
بند اول: نقش اسناد رسمى 216
الف: نقش اسناد رسمى در معناى عام كلمه 217
1 ـ احكام دادگاهها 217
2 ـ نامه‌هاى ادارى 218
ب: نقش اسناد رسمى در معناى خاص كلمه 219
1 ـ اسناد مربوط به قراردادها و ايقاعات 219
2 ـ اسناد مالكيت 220
بند دوم: نقش اسناد عادى 221
الف: در خصوص حقوق مالكانه نسبت به اموال غير منقول 221
1 ـ حقوق مالكانه راجع به اموال غير منقول ثبت نشده 221
2 ـ مالكيت منفعت بر اموال غير منقول 222
ب: در خصوص حقوق مالكانه ذهنى 223
1 ـ اصل 223
2 ـ استثناء 223
گفتار دوم: دلايل ديگر 224
بند اول: امكان يا عدم امكان استناد به دلايل ديگر 225
الف: نظريه مخالفين 225
1 ـ قوانين عام 225
2 ـ قوانين خاص 225
ب: نظريه موافقين 226
1 ـ قوانين عام 226
2 ـ قوانين خاص : 227
بند دوم: اقسام و موارد استفاده 227
الف: اقسام 227
1 ـ شهادت 227
2 ـ تصرف 228
ب: موارد استفاده 230
1 ـ املاك ثبت نشده 230
2 ـ املاك در جريان ثبت 230
مبحث دوم: تأمين حقوق مالكانه 231
قسمت اول: موارد و روش‌هاى تأمين 232
گفتار اول: موارد تأمين 232
بند اول: موارد منجر به محدوديت حقوق مالكانه 232
الف: موارد واقع در مجاورت عرفى طرح 233
1 ـ قوانين عمومى 233
2 ـ قوانين خاص 234
ب: موارد واقع در حريم طرح 234
1 ـ ماهيت 235
2 ـ اثر 236
بند دوم: موارد منجر به سلب حقوق مالكانه 238
الف: عناوين مشابه 239
1 ـ مصادره 239
2 ـ ملى كردن 240
ب: سلب در اجراى طرح 241
1 ـ سلب رايگان 242
2 ـ سلب معوض 245
گفتار دوم: روش‌هاى تأمين 247
بند اول: تأمين توافقى 248
الف: موارد توافق 249
1 ـ توافق در قيمت 249

2 ـ توافق در انتقال 251
ب: شرايط توافق 252
1 ـ وجود اعتبار 252
2 ـ وجود مجوزهاى لازم 252
بند دوم: تأمين غير توافقى 253
الف: قاعده 254
1 ـ عدم توافق در قيمت 255
2 ـ عدم توافق در واگذارى حقوق 257
ب: استثنائات 260
1 ـ استثناء اول 260
2 ـ استثناء دوم 262
قسمت دوم: وسايل تأمين و آثار آن 264
گفتار اول: وسايل تأمين 265
بند اول: وسايل مذكور در قانون 266
الف: پول 266
1 ـ پرداخت نقدى 267
2 ـ پرداخت اقساطى 268
ب: مثل 269
1 ـ شرايط 270
2 ـ موارد 271
بند دوم: ساير وسايل 271
الف: اعطاى تراكم 273
1 ـ تعريف تراكم 273
2 ـ موارد 275
ب: تغيير كاربرى 276
1 ـ تعريف 276
2 ـ موارد 277
گفتار دوم: آثار تأمين 279
بند اول: انتقال 279
الف: صحت 281
1 ـ فسخ 282
2 ـ اقاله 284
ب: فساد 285
1 ـ بطلان 286
2 ـ عدم نفوذ 289
بند دوم: تنظيم سند و تحويل 291
الف: تنظيم سند 291
1 ـ به صورت ارادى 292
2 ـ به صورت اجبارى 292
ب: تحويل 293
1 ـ به صورت ارادى 294
2 ـ به صورت اجبارى 294

فصل دوم: حل‌اختلاف ناشى از اجراى طرح‌هاى عمومى شهردارى 296
مبحث اول: حل اختلاف در مراجع عمومى 297
قسمت اول: دعاوى شهردارى 298
گفتار اول: تعيين كارشناس 299
بند اول: ماهيت و موارد 302
الف: ماهيت 302
1 ـ ماهيت درخواست شهردارى 303
2 ـ ماهيت تصميم دادگاه 304
ب: موارد 306
1 ـ در مورد امتناع و عدم توافق 307
2 ـ در موارد ديگر 307
بند دوم: روش ارزيابى 308
الف: ملاك‌هاى ارزيابى 309
1 ـ تأثير طرح 309
2 ـ موارد ديگر 310
ب: ارايه نظريه 312
1 ـ مهلت 312
2 ـ نصاب اعتبار 313
گفتار دوم: تنظيم سند و تحويل 315
بند اول: تنظيم سند 315
الف: زمان طرح ادعا 315
1 ـ قبل از اجراى طرح 316
2 ـ بعد از اجراى طرح 317
ب: مرجع درخواست الزام به تنظيم سند 318
1 ـ دادستان 318
2 ـ دادگاه 319
بند دوم: تحويل 319
الف: ماهيت و مبناى تحويل 320
1 ـ مسئوليت قراردادى 320
2 ـ مسئوليت قهرى 320
ب: مرجع درخواست الزام به تحويل 321
1 ـ دادستان 321
2 ـ دادگاه 322
قسمت دوم: دعاوى دارنده حق 323
گفتار اول: اعاده وضع 324
بند اول: طرق حقوقى 325
الف: دعوى خلع يد 325
1 ـ مبناى اين دعوى 326
2 ـ صدور حكم در اين دعوى 328
ب: دعاوى ديگر 329
1 ـ دعوى تصرف عدوانى 330
2 ـ دعاوى ممانعت از حق و مزاحمت 331
بند دوم: طرق كيفرى 333
الف: شكايت تصرف عدوانى، ممانعت از حق و مزاحمت 334
1 ـ تفاوت دعوى با شكايت تصرف عدوانى، ممانعت از حق و مزاحمت 334
2 ـ عناصر تحقق اين جرايم 335
ب: ساير طرق 336
1 ـ شكايت تخريب 336
2 ـ شكايت عدم اجراى قوانين مملكتى و دستورات قضايى 337
گفتار دوم: مطالبه معوض 338
بند اول: موارد و مبناى اين دعوى 338
الف: موارد اين دعوى 339
1 ـ از حيث زمان طرح دعوى 339
2 ـ از حيث نوع درخواست 340
ب: مبناى اين دعوى 341
1 ـ مسئوليت قراردادى 341
2 ـ مسئوليت قهرى و قانونى 341
بند دوم: تشريفات رسيدگى به اين دعوى 344
الف: تشريفات مربوط به طرح دعوى و رسيدگى به آن 344
1 ـ طرح ادعا 344
2 ـ رسيدگى به دعوى 345
ب: تشريفات مربوط به صدور حكم و اجراى حكم 347
1 ـ صدور حكم 347
2 ـ اجراى حكم 349
مبحث دوم: حل اختلاف در مراجع ديگر 350
قسمت اول: حل اختلاف در ديوان عدالت ادارى 352
گفتار اول: شكايات ابطال اقدامات راجع به تصويب طرح 354
بند اول: طرح شكايت و جهات آن 354
الف: طرح شكايت 354
1 ـ طرف شكايت 354
2 ـ خواسته 355
ب: جهات شكايت 356
1 ـ مخالفت با قوانين و يا مقررات اسلامى 356
2 ـ مصوبات خارج از حدود اختيارات 356
بند دوم: رسيدگى و صدور رأى 357
الف: رسيدگى 357
1 ـ قاعده 357
2 ـ استثناء 357
ب: صدور رأى 358
1 ـ نصاب 358
2 ـ آثار 358
گفتار دوم: شكايات ابطال اقدامات راجع به مرحله اجراى طرح 359
بند اول: شكايت ابطال عمليات تملك 360
الف: از حيث روش تأمين حقوق مالكانه 360
1 ـ ابطال عمليات تملك توافقى 360
2 ـ ابطال عمليات تملك غير توافقى 362
ب: از حيث قانون مورد استناد 362
1 ـ عدم رعايت مقررات ل.ق.ن.خ 363
2 ـ عدم رعايت مقررات قوانين خاص 364
بند دوم: ساير شكايات 366
الف: شكايت ابطال عمليات غير قانونى شهردارى در اجراى طرح 366
1 ـ مبناى شكايت 367
2 ـ صدور رأى 368
ب: شكايت ابطال عمليات غير قانونى شهردارى در عدم اجراى طرح 369
1 ـ مبناى شكايت 369
2 ـ صدور رأى 370
قسمت دوم: حل اختلاف در ساير مراجع 371
گفتار اول: مراجع معين قانونى 372
بند اول: مراجع مربوط به حل اختلاف بين دستگاههاى عمومى 372
الف: مراجع داراى صلاحيت عام 373
1 ـ مستندات 373
2 ـ خصوصيات 374
ب: مراجع داراى صلاحيت ويژه 376
1 ـ مستندات 376
2 ـ خصوصيات 377
بند دوم: مراجع مربوط به حل اختلاف بين اشخاص و شهردارى‌ها 378
الف: صلاحيت و تركيب اعضاء 379
1 ـ صلاحيت 379
2 ـ تركيب اعضاء 380
ب: نحوه رسيدگى و اتخاذ تصميم 380
1 ـ نحوه رسيدگى 381
2 ـ اتخاذ تصميم 381
گفتار دوم: داورى 382
بند اول: جايگاه قانونى داورى در مورد اموال عمومى 383
الف: وضعيت در قوانين سابق 383
1 ـ در مورد دستگاههاى دولتى 383
2 ـ در مورد شهردارى‌ها : 383
ب: وضعيت در قوانين فعلى 384
1 ـ قانون اساسى 384
2 ـ قوانين ديگر 385
بند دوم: جايگاه قانونى داورى در مورد اختلافات ما بين شهردارى
و دارندگان حقوق مالكانه 386
الف: توجيهات 386
1 ـ توجيه اول 387
2 ـ توجيه دوم 387
ب: اصل و آثار 388
1 ـ اصل 388
2 ـ آثار 389

فهرست منابع 390
ضمايم 408