ایران و ترکیه کشورهایی مهم و با نفوذ در منطقه خاورمیانه می­باشند که ژئوپلیتیک منحصر به فردشان، اهمیت بیشتری به وزن و جایگاه­شان در نظام بین­الملل بخشیده است. ایران و ترکیه، طی سال­های طولانی رابطه پر فراز و نشیبی را طی نموده­اند. سطح رابطه افتان و خیزان دو کشور بیانگر حساسیت ویژه رابطه دارد. در واقع این روابط همیشه به دشمنان ضروری و دوستان طبیعی معروف بوده است. پس از روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه و محمود احمدی نژاد در ایران، فصل جدیدی از روابط میان دو بازیگر رقم خورد و جزو معدود دورانی بود که در همه سطوح روابط ارتقا یافت. بخش اعظمی از این ارتقای روابط متأثر از نگاه دولت عدالت و توسعه ترکیه به همسایگان به ویژه ایران و رویکرد اقتصادمأبانه آنها بوده است. شکوفایی اقتصاد ترکیه در طول دوران نخست وزیری اردوغان و برخی رفتارهای اسلام­گرایانه و غرب ستیزانه وی جایگاه ترکیه را نزد ملت­های خاورمیانه ارتقا بخشید. در حالی که در سوی مقابل اقتصاد ایران به دلیل تحریم­های جهانی، اوضاع نامناسبی را تجربه می­نمود؛ به همین علت نزدیکی دو دولت به یکدیگر خردمندانه بوده است. در حقیقت مشی تاجرمأبانه دولت اردوغان و فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم­ها در دولت احمدی­نژاد (به ویژه در دوره دوم ریاست جمهوری) منجر به نزدیکی دو کشور در همه سطوح گردید اما به دلیل شکنندگی تک بُعدی بودن این وضعیت، به راحتی نوسان­هایی در روابط پیش آمد که تحولات سوریه بزنگاه آن بوده است. تحولات جهان عرب و سپس سوریه، شکاف دیدگاه دو کشور به منطقه را بیش از پیش نمایان ساخت که در نهایت به روابط دوجانبه تسری یافت. موضوع سوریه نشان داد که دو کشور نیازمند بینش اساسی­تر در خصوص تحولات منطقه و نزدیکی به یکدیگر برای مدیریت بحران هستند. اشتباه استراتژیک دولت اردوغان در نگاه به تحولات سوریه، نه تنها منافع و امنیت ترکیه را با تهدید مواجه ساخت بلکه منجر به از دست دادن زحمات چندین ساله استراتژی به صفر رساندن مشکلات با همسایگان شد. این رویکرد ضمن دور نمودن ترکیه از ایران، در نهایت موضوع مدیریت بحران منطقه­ای خاورمیانه توسط قدرت­های دورن منطقه­ای را با تردیدهایی روبرو کرد. تقلیل سطح روابط ایران و ترکیه، بدون شک بر جایگاه هر دو بازیگر در زیرسیستم منطقه­ای خاورمیانه اثر منفی می­گذارد. واقعیت این است که غرب و به ویژه آمریکا و برخی از کشورهای عربی منطقه از نزدیکی ایران و ترکیه استقبال نمی­نمایند و نزدیکی دو همسایه را در تقابل با منافع ملی خود ارزیابی می­کنند. بنابراین گزاره­ها و عوامل متعدد داخلی و بیرونی بر روابط ایران و ترکیه اثرگذار است که هر کدام به تنهایی موضوع یک پژوهش جدا می­باشد. بدین منظور اثر حاضر سعی نموده است بر اطلاعات، یافته­ها و داده­هایی تأکید نماید که خواننده با خواندن کتاب، کلیات و چارچوب مشخصی از روابط دو کشور بین سال­های مورد مطالعه کسب نماید. بر این اساس کتاب حاضر از 10 فصل و یک نتیجه­گیری کلی تشکیل یافته است. در فصل نخست کلیات و پیشینه تحقیق مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در فصل دوم چارچوب نظری بحث شامل نظریات رئالیسم، نئورئالیسم و رئالیسم نئوکلاسیک و همچنین رهیافت پیوستگی چند سطحی و رهیافت التقاطی چندلایه می­باشد که به عنوان چارچوب کلی بحث در فرآیند پژوهش مورد استفاده قرار می­گیرد. در این فصل همچنین مفاهیم اساسی پژوهش به فراخور موضوع طرح و معرفی می­گردد. در فصل سوم سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در خاورمیانه بین سال­های 2002 تا 2013 طرح و بررسی می­شود. هدف اصلی در این فصل ارائه مباحثی است که مطابق با اصول کلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران باشد که نگاه پایه­ای حفظ گردد اما با این حال با توجه به سال­های مورد مطالعه در این تحقیق، سیاست خارجی ایران در دولت احمدی­نژاد نیز طرح و بررسی می­شود و همچنین در این فصل نقصان­ها و چالش­های سیاست خارجی ایران نیز مورد اشاره قرار می­گیرد. در فصل چهارم، سیاست خارجی جمهوری نوین ترکیه و حزب عدالت و توسعه شامل اصول و چارچوب­ها مورد واکاوری قرار می­گیرد، چارچوب فکری نخبگان حزب عدالت و توسعه نیز مورد اشاره قرار می­گیرد. در فصل پنجم روابط سیاسی ـ دیپلماتیک و امنیتی ایران و ترکیه مورد تجزیه و تحلیل قرار می­گیرد و همچنین در این فصل در گفتاری مجزا، مخالفان منطقه­ای و بین­المللی تعاملات سطح بالای ایران و ترکیه نیز مورد بررسی قرار می­گیرد. فصل ششم به روابط اقتصادی و فرهنگی ایران و ترکیه اختصاص دارد. روابط اقتصادی به دلیل ماهیت دولت تاجر بودن دولت اردوغان در دوره مورد بررسی، از اهمیت بالایی برخوردار است. در فصل هفتم عوامل مؤثر در روابط ایران و ترکیه مانند اسلام و مذهب، تحولات اخیر جهان عرب، تحولات سوریه، مسأله فلسطین و برنامه هسته­ای ایران و عوامل مؤثر دیگر طرح و بررسی می­گردد. فصل هشتم به رهیافت پیوستگی چند سطحی ایران به تحولات خاورمیانه بین سال­های 2002 تا 2013 اختصاص دارد که در آن 5 متغیر فرد، نقش، بوروکراسی، اجتماع و سیستم بین­الملل در ارتباط با سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مورد واکاوی قرار خواهد گرفت. همین روند در فصل نهم در قبال جمهوری ترکیه مورد تجزیه و تحلیل قرار می­گیرد. در فصل دهم مقایسه­ای میان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه در منطقه خاورمیانه طی سال­های 2002 تا 2013 در موضوعاتی مانند کشورهای عربی خاورمیانه، تحولات اخیر جهان عرب، مناقشه فلسطین ـ اسرائیل، الگوبخشی، اقتصاد، قدرت نرم و غیره انجام می­شود و در گفتاری، تأثیر ساختار نظام بین­الملل بر سیاست خارجی دو کشور نیز بررسی می­گردد. در پایان یک نتیجه­گیری کلی از مباحث کتاب ارائه می­شود و یافته­های پژوهش در ارتباط با پرسش و فرضیه اصلی ارائه می­شود. نگارنده در این کتاب سعی نموده است نگاهی کلی به روابط ایران و ترکیه بین سال­های 2002 تا 2013 داشته باشد و از ارائه جزئیات صرف نظر کرده است و خوانندگان محترم به خوبی واقفند که هر یک از عناوین و تیترها به دلیل تفصیل در موضوع، نیازمند پژوهشی جدا هستند.