مقدمه 15
باب اول: كليات- مفهوم ورشكستگي و ويژگي‌هاي نظام ورشكستگي 23
فصل اول: مفهوم ورشكستگي و ارتباط و افتراق آن با مفاهيم مرتبط 24
مبحث اول: تعريف ورشكستگي 24
الف –معناي لغوي واژه ورشكستگي 24
ب- معناي اصطلاحي ورشكستگي 25
مبحث دوم: افلاس در فقه و حقوق اسلامي 28
الف– معناي لغوي افلاس 28
ب- معناي اصطلاحي افلاس در فقه 29
ج– شرايط مربوط به افلاس 31
د- آثار حكم افلاس 34
هـ – افلاس در مذاهب اهل سنت 38
مبحث سوم: ارتباط و افتراق ورشكستگي با اعسار در مقررات قانوني 39
الف – تعريف لغوي اعسار 39
ب – معناي اصطلاحي اعسار 39
ج- افتراق بين اعسار و ورشكستگي 41
د- علاقه و رابطه بين اعسار و ورشكستگي 42
مبحث چهارم: تصفيه شركت و ورشكستگي 43
الف – تعريف و مفهوم تصفيه شركت 43
ب– رابطه ورشكستگي با تصفيه شركت 45
فصل دوم: نظام ورشكستگي و سير تطور آن 47
مبحث اول: تطور تاريخي و قانوني نظام ورشكستگي 47
الف- مروري به مقررات جديد ورشكستگي در فرانسه 50
ب- مروري مختصر به مقررات ورشكستگي در حقوق انگليس 53
مبحث دوم: قوانين و مقررات موجود پيرامون ورشكستگي در ايران 55
مبحث سوم: طبيعت نظام ورشكستگي بازرگانان و شركت‌هاي تجاري و اهداف آن 56
الف- طبيعت نظام ورشكستگي 56
ب- اهداف نظام ورشكستگي 57
مبحث چهارم: خصوصيات مقررات ورشكستگي 59
مبحث پنجم: اقسام ورشكستگي 60

باب دوم: شروط موضوعي ورشكستگي 61
فصل سوم: تاجر بودن اشخاص حقيقي و شركت‌ها 62
مبحث اول: تاجر بودن شخص حقيقي 62
الف– تعريف و شروط تاجر حقيقي 62
ب- اثبات صفت تاجر حقيقي 64
مبحث دوم: صفت تجارتي شركت 65
الف- تعريف شركت تجاري 66
ب- ويژگي‌هاي قرارداد شركت‌هاي تجاري 67
ج- ملاك تشخيص شركت‌هايي تجاري 68
د- قواعد و مقررات حاكم بر شركت‌هاي تجاري 71
هـ– انواع شركت‌هاي تجاري 72
و– شخصيت حقوقي شركت‌هاي تجاري 75
فصل چهارم: توقف از تأديه دين 81
مبحث اول: تعريف و مفهوم توقف از تأديه دين 81
الف- نظريه سنتي در مفهوم توقف 81
ب- نظريه جديد در مفهوم توقف 83
مبحث دوم: مفهوم توقف در قانون تجارت ايران 85
مبحث سوم: شروط ديني كه از تأديه آن توقف حاصل شده 89
الف- نوع بدهي ورشكسته 90
ب– دين حال باشد 94
ج– دين محقق باشد 94
د– دين معلوم باشد 96
مبحث چهارم: اثبات توقف از پرداخت دين 97
فصل پنجم: اجتماع صفت تاجر و حالت توقف از تأديه دين 99
مبحث اول: صدور حكم ورشكستگي تاجر حقيقي متوفي يا معتزل 99
الف- صدور حكم ورشكستگي تاجر متوفي 99
ب- صدور حكم ورشكستگي تاجر معتزل 101
مبحث دوم: تقارن صفت تجاري شركت‌ها و حالت توقف از پرداخت دين 103
الف- شركت‌هاي منحله 104
ب- شركت‌هاي تحت تأسيس 105
ج- شركت‌هاي فعلي و باطله 106
باب سوم: آيين دادرسي ورشكستگي 111
فصل ششم: كيفيت اقامه دعوي ورشكستگي 112
مبحث اول: ماهيت دعوي ورشكستگي 112
مبحث دوم: اشخاصي كه مي‌توانند طرح دعوي ورشكستگي نمايند 113
الف- بستانكاران 113
ب – تاجر مديون 114
ج- دادستان يا مدعي العموم 117
د- محكمه 118
فصل هفتم: دادگاه صلاحيت دار و ويژگي‌هاي حكم ورشكستگي 120
مبحث اول: صلاحيت ذاتي و محلي 120
الف– صلاحيت ذاتي 120
ب- صلاحيت محلي 121
مبحث دوم: حكم ورشكستگي: مضمون، اعلان، و اجراي موقت 123
الف– مضمون حكم ورشكستگي 123
ب- اعلان حكم ورشكستگي 124
ج– اجراي موقت حكم ورشكستگي 124
مبحث سوم: شيوه‌هاي اعتراض و تجديد نظر خواهي نسبت به احكام ورشكستگي 126
الف- اعتراض به حكم ورشكستگي 126
ب- تجديد نظر خواهي 127
ج – اثر زوال حالت توقف از تأديه دين در موقع اعتراض و تجديد نظر خواهي 129
د– اثر زوال حالت توقف بعد از صدور حكم نهايي 130
مبحث چهارم: ماهيت حكم ورشكستگي 130
الف– اطلاق و عموميت حكم ورشكستگي 131
ب- اثر كاشف و اثر منشيء حكم ورشكستگي 131
ج– اصل وحدت ورشكستگي 133
د– اصل سرزميني بودن ورشكستگي 134

باب چهارم: آثار ورشكستگي 137
فصل هشتم: آثار ورشكستگي نسبت به شخص ورشكسته 138
مبحث اول: منع ورشكسته از اداره اموال و تصرف در آنها 138
الف- طبيعت قانوني منع ورشكسته از تصرف در اموال خود 139
ب- آغاز و پايان مدت ممنوعيت 142
ج- اموالي كه شخص ورشكسته از تصرف و انجام معامله بر روي آنها منع شده است 144
د- قلمرو منع مداخله شخص ورشكسته در اموال متعلقه 145
مبحث دوم: محروميت از حقوق اجتماعي و شغلي 150
مبحث سوم: اثر اعلان ورشكستگي شركت در موجوديت آن 152
فصل نهم: آثار ورشكستگي نسبت به ديون ورشكسته 155
مبحث اول: تأثير ورشكستگي بر آجال ديون 155
الف- اثر اعسار بر موعد ديون مدني 157
ب- انواع ديوني كه با ورشكستگي آجال آنها ساقط ميگردند 158
ج- تأثير ورشكستگي بر مال الاجاره محل دفتر 161
د- تأثير ورشكستگي بر ديون شرطيه يا ديوني كه معلق بر شرط هستند 162
مبحث دوم: تأثير ورشكستگي بر بهرههاي ديون 165
الف- ديون مؤجل و بهرههاي آنها 165
ب- دلائل وجود اصل توقف بهره بر ديون در نظام ورشكستگي 167
ج- دامنه اعمال اصل توقف تعلق بهره 167
د- چگونگي اعمال اصل توقف تعلق بهره بر ديون 169
هـ- حال شدن دين و موضوع خسارت تأخير تأديه 171
و- نقش حكم ورشكستگي مديون در حال شدن ديون مؤجله 174
فصل دهم: آثار ورشكستگي نسبت به معاملات ورشكسته در ادوار توقف، قبل از توقف، و بعد از صدور حكم ورشكستگي 175
مبحث اول: تصرفات و معاملات ورشكسته در دوره توقف 175
الف- مفهوم دوره توقف و مدت آن 175
ب- حكم تصرفات تاجر در دوره توقف 177
مبحث دوم: تصرفات و معاملات ورشكسته قبل از دوران توقف 193
الف – معاملات قابل فسخ 193
ب- معاملات صوري و تباني در معامله 194
مبحث سوم: تصرفات و معاملات ورشكسته بعد از صدور حكم ورشكستگي 199
مبحث چهارم: ورشكستگي اعلان نشده 202
فصل يازدهم: آثار ورشكستگي شركت بر شركاء و اعضاي آن 208
مبحث اول: شركتهاي اشخاص 209
الف- شركت تضامني 209
ب- شركت مختلط غير سهامي 215
ج– شركت نسبي 220
مبحث دوم: شركتهاي سرمايه 221
الف– شركتهاي سهامي 222
ب– شركتهاي با مسؤوليت محدود 222
مبحث سوم: شركتهاي تعاوني 223
مبحث چهارم: اثر ورشكستگي شركت بر اعضاي آن از حيث تكميل مقدار حصه و سهم خود در شركت 225
الف- اخذ كامل حصص 226
ب- استرداد سودهاي صوري 227
ج- ابطال كاهش غير قانوني سرمايه شركت 227
فصل دوازدهم: آثار حكم ورشكستگي بر مديران شركت 229
مبحث اول: مسؤوليت مدني مديران در قبال ورشكستگي شركت 230
الف- شروط تحقق مسؤوليت مدني مديران شركت 234
ب- دعوي مسؤوليت مدني عليه مديران شركت 234
مبحث دوم: سير تطور مسؤوليت مديران شركتهاي تجارتي در قبال ورشكستگي شركت در حقوق فرانسه 237
الف– مروري مختصر به تطور مقررات مربوط به مسؤوليت مديران 237
ب- مقايسه بين حقوق فرانسه و حقوق انگليس 239
ج- مواردي از خطاهاي مديران كه در احكام قضائي آمده است 240
د- سوء مديريت در اداره شركت 243
هـ- دعوي مكمل مسؤوليت 244
و- تعميم ورشكستگي شركت به مدير 244
فصل سيزدهم: آثار ورشكستگي شركت فرعي بر شركت مادر 249
مبحث اول: تعريف شركت مادر 249
مبحث دوم: تأثير ورشكستگي شركت فرعي بر شركت مادر 251
الف– مسؤوليت شركت مادر در حالت صوري بودن شركت فرعي 253
ب – مسؤوليت قهري شركت مادر در قبال ديون شركت فرعي 258
ج – مسؤوليت ناشي از تضمين شركت مادر در برابر ديون شركت فرعي 262
د- مسؤوليت شركت مادر به علت خلط ذمه مالي آن با ذمه مالي شركت فرعي 263
فصل چهاردهم: آثار ورشكستگي نسبت به بستانكاران ورشكسته 264
مبحث اول: پيدايش هيأت بستانكاران 264
الف- مفهوم هيأت بستانكاران و غايت وجودي آن 265
ب- شروط موجوديت يافتن هيأت بستانكاران 268
ج- اعضاي هيئت بستانكاران 269
د- شخصيت حقوقي هيأت بستانكاران 270
هـ- جايگاه قانوني هيأت بستانكاران در رابطه با ورشكسته 274
مبحث دوم: بازداشت و رهن اموال شركت ورشكسته به نفع هيأت بستانكاران 275
مبحث سوم: تأثير ورشكستگي بر بستانكاران در حالت تعدد متعهدين به بدهي 277
الف- اثر ورشكستگي يكي از بدهكاران بر بقيه متعهدين به پرداخت 277
ب- ورشكستگيهاي متعدد و نحوه تعيين مقداري كه به بستانكار ميرسد 279
مبحث چهارم: توقف دعاوي و اقدامات فردي عليه ورشكسته 280
الف- دامنه و قلمرو اعمال اصل توقف دعاوي و اقدامات فردي 283
ب- اثر حكم ورشكستگي بر حق بستانكار در اقامه دعوي 285
ج- اثر ورشكستگي بر حق بستانكار در اجراي حكم 288
د- دعاوي و اقداماتي كه از اصل توقف دعاوي و اقدامات فردي مستثني شده اند 289
فصل پانزدهم: تأثير ورشكستگي بر صاحبان حق حبس و حق فسخ 292
مبحث اول: حق حبس 292
مبحث دوم: حق فسخ 294
الف– قرارداد فروش كالا 296
ب- قرارداد اجاره محل تجارت خانه يا دفتر شركت 301
ج– قرارداد كار 302
مبحث سوم: محدوده زماني طرح دعوي صاحبان حقوق 303
فصل شانزدهم: حق مالك در استرداد 305
مبحث اول: مفهوم استرداد و شروط و نحوه اجراي آن 306
الف- مفهوم حق استرداد 306
ب- شروط حق استرداد 306
ج – تشريفات استرداد مال 306
مبحث دوم: موارد اعمال حق استرداد مالك در قانون تجارت 307
الف– استرداد اسناد تجاري و اسناد استيفاء نشده 308
ب– استرداد اوراق نقدي 309
ج- استرداد كالاي به امانت سپرده شده نزد ورشكسته 310

باب پنجم: اقدامات اجرائي ورشكستگي 315
فصل هفدهم: مسؤولين و اداره كنندگان امور ورشكستگي 316
مبحث اول: مدير تصفيه 317
الف- تعيين مدير تصفيه 317
ب- تكاليف مدير تصفيه 318
ج– طبيعت عمل مدير تصفيه 321
د– اجرت مدير تصفيه 325
هـ – اعتراض بر اقدامات مدير تصفيه 325
و– عزل مدير تصفيه 326
ز– مسؤوليت مدير تصفيه 326
مبحث دوم: عضو ناظر 329
الف– تعيين عضو ناظر 330
ب– تكاليف عضو ناظر 330
ج – اعتراض به اقدامات و تصميمات عضو ناظر 332
د– تغيير عضو ناظر 333
هـ– حق الزحمه عضو ناظر 333
مبحث سوم: دادگاه صادر كننده حكم ورشكستگي 333
مبحث چهارم: دادستان 335
مبحث پنجم: تاجر ورشكسته 336
مبحث ششم: اداره تصفيه امور ورشكستگي 338
الف– قانون اداره تصفيه و امور ورشكستگي 338
ب– اداره تصفيه و امور ورشكستگي 339
فصل هجدهم: جوانب وجوبي و سلبي ورشكستگي يا اقدامات اجرائي مقدماتي 344
بخش اول: جنبه وجوبي ورشكستگي:حصر و اداره اموال تاجر ورشكسته 345
مبحث اول: حصر اموال ورشكسته 345
الف- مهر و موم 345
ب- تهيه ليست از اموال 348
ج- رفع مهر و موم و نحوه صورت برداري 351
د- بستن دفاتر تجارتي 352
هـ- تهيه ترازنامه توسط مدير تصفيه 353
و- تحويل گرفتن مكاتبات ورشكسته توسط مدير تصفيه 353
ز- فوت ورشكسته 354
ح- گزارش مدير تصفيه در مورد وضعيت ورشكستگي 355
مبحث دوم: اداره اموال ورشكسته 355
الف- اقدامات تأميني 355
ب- تحصيل حقوق ورشكسته از بدهكاران 356
ج- فروش اموال ورشكسته در خلال دوره اقدامات مقدماتي 357
د- دعاوي قضائي و صلح 361
هـ- استمرار تجارت ورشكسته 363
و- ايداع نقود حاصله در جريان ورشكستگي 367
ز- ارائه حساب و دادن گزارش در مورد وضعيت ورشكستگي 368
بخش دوم: جنبه سلبي ورشكستگي: بررسي و تحقيق پيرامون ديون 368
مبحث اول: اعلام طلب از سوي بستانكاران 369
الف– مطالبات قابل اعلام 369
ب- مطالبات مستثني از اعلام 372
ج– اثرات حقوقي اعلام طلب 372
د- تأخير در اعلام مطالبات 373
مبحث دوم: بررسي و تحقيق پيرامون مطالبات 374
مبحث سوم: اختلاف و منازعه در مورد طلب 377
مبحث چهارم: پذيرش مطالبات 380
الف– نحوه و اقسام قبول مطالبات 380
ب– ماهيت حقوقي قبول سند طلب 381
فصل نوزدهم: بستن و قفل ورشكستگي 383
مبحث اول: بستن ورشكستگي به علت انتفاء منافع بستانكاران 383
الف– مفهوم بستن ورشكستگي به دليل انتفاء منافع دائنين 384
ب- اهميت قفل ورشكستگي به دليل انتفاء مصالح دائنين 384
ج– شروط اقفال عمليات ورشكستگي به دليل منتفي شدن منافع بستانكاران 387
د – ديون قابل پرداخت در هنگام اقفال عمليات ورشكستگي به دليل انتفاء مصالح دائنين 387
هـ – آثار بستن ورشكستگي به دليل انتفاء مصالح دائنين 387
مبحث دوم: بستن ورشكستگي به دليل عدم كفايت دارائي ورشكسته يا تصفيه اختصاري 388
الف– مفهوم اقفال ورشكستگي به دليل عدم كفايت موجودي 388
ب- شروط و آثار قفل ورشكستگي به دليل عدم كفايت موجودي 389
فصل بيستم: قرارداد ارفاقي 392
مبحث اول: انواع سازشهاي مرتبط با ورشكستگي 392
الف– سازش و تسويه مسالمت آميز Concordat amiable 393
ب- قرارداد سازش بازدارنده ورشكستگي Concordat préventif 398
ج – قرارداد صلح بر ترك اموال Concordat par abndon 402
مبحث دوم: قرارداد ارفاقي 404
الف- مفهوم قرارداد ارفاقي 404
ب- تفاوت قرارداد ارفاقي با صلح مدني 406
ج – خصوصيات و فوائد قرارداد ارفاقي 407
د– ماهيت قرارداد ارفاقي 409
هـ- تشريفات قرارداد ارفاقي 411
و– شروط مربوط به انعقاد قرارداد ارفاقي 414
ز– آثار قرارداد ارفاقي 418
ح- پايان قرارداد ارفاقي 424
مبحث سوم: قرارداد ارفاقي با شركت ورشكسته 431
الف– قرارداد ارفاقي با شركت‌هاي اشخاص 432
ب– قرارداد ارفاقي با شركت‌هاي سرمايه 436
ج– قرارداد ارفاقي با شركت‌هاي منحله 438
فصل بيست و يكم: عمليات تصفيه و تفريغ 439
مبحث اول: تمهيدات عمليات تصفيه و تفريغ 442
مبحث دوم: تكاليف مدير تصفيه قبل از عمليات تصفيه و تفريغ 443
الف- ادامه فعاليت تجاري روي اموال ورشكسته 443
ب- تعيين تكليف اموال مورد اجاره ورشكسته 447
ج- اقدام به انجام فعاليت‌هاي معلق شده 448
مبحث سوم: فروش اموال ورشكسته 449
الف– مدير تصفيه و تكليف فروش اموال ورشكسته 450
ب– شرايط فروش مال ورشكسته 451
ج– تعيين تكليف وجوه حاصله از فروش 454
مبحث چهارم: تقسيم اموال ورشكسته بين بستانكاران 456
الف- تقسيم اموال ورشكسته قبل و بعد از تصفيه و تفريغ 456
ب– ترتيب و تنظيم تقسيم اموال ورشكسته بين بستانكاران 457
ج – نحوه تقسيم وجوه حاصله از فروش اموال ورشكسته بين بستانكاران 464
د- واگذاري دعاوي مشكوك 469
هـ – ظهور غريم جديد بعد از تقسيم اموال ورشكسته 469
مبحث پنجم: پايان ورشكستگي 470
الف- آثار مترتب بر خاتمه ورشكستگي 472
ب- خاتمه ورشكستگي در قانون اداره تصفيه 474
فصل بيست و دوم: ورشكستگي شركت‌هاي بيمه، بانك‌ها و مؤسسات اعتباري 475
مبحث اول: ورشكستگي مؤسسات بيمه 475
الف- چگونگي ورشكسته شدن مؤسسات بيمه 475
ب- ورشكستگي مؤسسات و شركت‌هاي بيمه در قوانين و مقررات ايران 477
مبحث دوم: ورشكستگي بانك‌ها و مؤسسات اعتباري 479
الف– اهميت ورشكستگي بانك‌ها 479
ب- ورشكستگي بانك‌ها در قوانين و مقررات ايران 481
فصل بيست و سوم: جرائم و مجازات‌هاي مربوط به ورشكستگي 483
مبحث اول: جرائم شخص ورشكسته 485
الف- ورشكستگي به تقصير 488
ب- ورشكستگي به تقلب 495
ج – مجازات‌هاي معينه در باره ورشكستگي به تقصير و ورشكستگي به تقلب 502
د- محروميت اجتماعي و شغلي ناشي از ورشكستگي به تقصير و به تقلب 503
هـ- عدم جواز انعقاد قرارداد ارفاقي با ورشكسته به تقلب 504
و- جرم استنكاف از ارائه دفاتر 505
مبحث دوم: جرائم اشخاص غير ورشكسته 505
الف – مديران شركت‌هاي تجاري 505
ب- شركاي شركت 514
ج- شركاي شخص ورشكسته در ارتكاب جرم 514
د- مدير تصفيه 515
هـ– بستانكاران شخص ورشكسته 516
و- بدهكاران شخص ورشكسته 517
ز– بستگان ورشكسته 517
ح– اشخاصي كه با نام مستعار و موهوم تجارت مي‌كنند 517
فصل بيست و چهارم: اعاده اعتبار تجاري 520
مبحث اول: تعريف و مفهوم اعاده اعتبار تجاري 520
مبحث دوم: موارد و حالات اعاده اعتبار تجاري 522
الف- اعاده اعتبار وجوبي 522
ب- اعاده اعتبار جوازي 523
ج – شروط اعاده اعتبار در انواع ورشكستگي 524
مبحث چهارم: تشريفات اعاده اعتبار تجاري 528
فهرست منابع 531