ديباچه 11
مقدمه 15

فصل اول: چارچوب مفهومي و بنيان هاي نظري 23
1.1. مفاهيم و فلسفه‌ي وجودي 23
1.1.1. مفهوم كيفر حبس 24
1.1.1.1. مفهوم لغوي كيفر حبس 25
2.1.1.1. مفهوم اصطلاحي كيفر حبس 27
2.1.1. ماهيت و فلسفه‌ي وجودي كيفر حبس 28
1.2.1.1. ماهيت كيفر حبس 29
1.1.2.1.1. كيفر حبس از منظر حقوقي 29
2.1.2.1.1. كيفر حبس از منظر كيفرشناختي 30
2.2.1.1. فلسفه‌ي وجودي كيفر حبس و اهداف اساسي آن 33
1.2.2.1.1. تنبيه و تأديب 34
2.2.2.1.1. پيشگيري فردي و عمومي 35
3.2.2.1.1. اصلاح و درمان 39
4.2.2.1.1. نظارت و كنترل 42
2.1. پيشينه‌ي كيفر حبس و تحولات آن در نظام‌هاي حقوقي 43
1.2.1. پيشينه‌ي كيفر حبس در ادوار تاريخي 44
1.1.2.1. حبس در دوره¬ي باستان 45
2.1.2.1. حبس در دوره‌ي قرون وسطي 48
3.1.2.1. حبس در عصر كنوني 50
2.2.1. تحول كيفر حبس در نظام‌هاي بزرگ حقوقي و نظام عدالت كيفري ايران 53
1.2.2.1. حبس در نظام حقوقي غرب 55
2.2.2.1. حبس در نظام حقوقي اسلام 61
3.2.2.1. حبس در نظام حقوقي ايران 64
1.3.2.2.1. حبس پيش از انقلاب اسلامي 66
2.3.2.2.1. حبس پس از انقلاب اسلامي 69

فصل دوم: مباني نظري راجع به مشروعيت كيفر حبس؛ مقتضيات و موانع اجراي آن در نظام‌هاي حقوقي 75
1.2. مباني مشروعيت كيفر حبس 75
1.1.2. مباني حقوقي مشروعيت كيفر حبس 76
1.1.1.2. ادله¬ي موافقان مشروعيت كيفر حبس 78
2.1.1.2. ادله¬ي مخالفان مشروعيت كيفر حبس 80
2.1.2. مباني فقهي راجع به كيفر حبس 87
2.2. مقتضيات و موانع اجراي كيفر حبس در نظام‌هاي حقوقي 93
1.2.2. مقتضيات قانوني و نظري اجراي كيفر حبس 93
1.1.2.2. وجود تضمينات و تأمينات حقوق بشري در مواجهه با زندانيان؛ با تأكيد بر اصل كرامت 94
2.1.2.2. تأمين امكانات مادي و معنوي مناسب به‌منظور كاهش آثار منفي حبس بر زندانيان 98
3.1.2.2. كاربست الگوهاي مناسب و جايگزين حبس با توجه به سياست فردي سازي كيفر 100
1.3.1.2.2. كيفرهاي جايگزين تبديلي 101
2.3.1.2.2. كيفرهاي جايگزين تحديدي يا تقييدي 107
3.3.1.2.2. كيفرهاي جايگزين تكميلي 110
4.1.2.2. وضع ضمانت اجراهاي قاطع جزايي در قبال تخلف از حدود و ثغور قانوني مقرر براي زندانيان 118
2.2.2. موانع و كاستي¬هاي نظام حبس و راههاي برون‌رفت از آن 120
1.2.2.2. موانع تربيتي، پيامدهاي غيراخلاقي و آثار غيرفرهنگي زندان بر زندانيان 121
2.2.2.2. موانع رشد فكري - فرهنگي و پيامدهاي منفي رواني 123
3.2.2.2. تقابل كيفر حبس با حقوق اساسي 125
4.2.2.2. تحميل هزينههاي سنگين اقتصادي بهنظام عدالت كيفري 127
5.2.2.2. فقدان سازوكارهاي حمايتي كارا از زنداني و خانوادهي وي؛ چه درزمان حبس و چه پسازآن 128

فصل سوم: تحليل جرم شناختي آثار كيفر حبس بر زندانيان؛ در پرتو نظريه¬هاي ياددهي ـ يادگيري و با تأكيد بر قوانين سه‌گانه‌ي گابريل تارد 133
1.3. جايگاه نظريه‌ي گابريل تارد در جرم‌شناسي نظري 134
1.1.3. ماهيت و اهميت نظريهي گابريل تارد 135
2.1.3. ارتباط نظريه¬ي گابريل تارد با ديگر نظريههاي جرم شناختي 137
2.3. قوانين سه‌گانه‌ي گابريل تارد و نقش آن‌ها در تبيين آثار زندان بر زندانيان 140
1.2.3. قوانين سهگانهي گابريل تارد 140
1.1.2.3. قانون اول: تقليد از نزديكان 141
2.1.2.3. قانون دوم: تقليد فرودستان از فرادستان 149
3.1.2.3. قانون سوم: تقليد از الگوي نوين 156
2.2.3. مباني و مؤلفه‌ي نظريه‌ي معاشرت‌هاي ترجيحي و اثر توجيهي آن در تبيين آثار حبس بر زندانيان 165
1.2.2.3. مباني و مؤلفه¬هاي اساسي نظريه ي معاشرت¬هاي ترجيحي 166
1.1.2.2.3. اكتسابي بودن بزهكاري؛ درنتيجهي يادگيري 167
2.1.2.2.3. تقليدگرايي انسان در رفتار ارتكابي 168
3.1.2.2.3. تأثير عامل مدت، شدت و اولويت در فراگيري رفتار مجرمانه 170
4.1.2.2.3. وحدت نياز مجرم و غير مجرم 172
2.2.2.3. چگونگي و روند تأثيرگذاري حبس بر زندانيان در پرتو قوانين تقليد 173
3.2.2.2.1. يادگيري و الگوبرداري رفتارهاي نابهنجار درنتيجهي همنشيني 174
2.2.2.2.3. تأثيرات محيط زندان بر زندانيان و سوق¬دهي به تقليد اعمال خلافكارانه 175

نتيجه گيري و پيشنهادها 177
نتايج 177
پيشنهادها و راهكارهاي علمي – عملي 186

ضميمه: جداول و نمودارها 189
توزيع سني كل آزمودني‌ها 189
توزيع سني آزمودني‌ها به تفكيك استان‌هاي مورد تحقيق 189
نمودار ميله¬اي توزيع سني گروه¬ها به تفكيك استان‌ها 190
توزيع وضعيت تحصيلات كل آزمودني‌ها 191
توزيع وضعيت تحصيلات آزمودني‌ها به تفكيك استان‌ها 191
نمودار ميله¬اي توزيع تحصيلات گروه¬ها به تفكيك استان‌ها 192
توزيع وضعيت تأهل كل آزمودني‌ها 193
توزيع وضعيت تأهل آزمودني‌ها به تفكيك استان‌ها 193
نمودار ميله¬¬اي توزيع وضعيت تأهل گروه ها به تفكيك استان‌ها 194
توزيع وضعيت سكونت كل آزمودني‌ها 195
توزيع وضعيت سكونت آزمودني‌ها به تفكيك استان‌ها 195
نمودار ميله¬اي توزيع وضعيت سكونت گروه ها به تفكيك استان‌ها 196
توزيع وضعيت سابقه محكوميت كل آزمودني‌ها 197
توزيع وضعيت محكوميت آزمودني‌ها به تفكيك استان‌ها 197
نمودار ميله¬اي توزيع وضعيت محكوميت گروه¬ها به تفكيك استان‌ها 198
ميزان آثار سوء اخلاقي در زندان براي زنداني 199
ميزان فاقد بازدارندگي زندان در رابطه با تكرار جرم 200
ميزان مؤثر بودن بازدارندگي زندان از تكرار جرم، در صورت داشتن مديريت صحيح و تخصصي 201
ميزان منطبق بودن طبقه¬بندي زندانيان با اصول علمي و كيفرشناختي 202
ميزان تأثير كاهش استفاده از حبس و محدود كردن آن در كاهش تكرار جرم در بين زندانيان 203
ميزان تأثيرگذاري استفاده از جايگزين‌هاي حبس در كاهش آثار سوء مخرب حبس 204

منابع و مآخذ 205