مقدمه 13

فصل اول: شناخت مفاهيم و آثار و شرايط حضانت 15
مبحث اول: مفهوم حضانت 17
بند اول: مفهوم لغوي حضانت 17
بند دوم: مفهوم اصطلاحي حضانت 18
بند سوم: مفهوم فقهي 19
بند چهارم: مفهوم حقوقي 20
بند پنجم: پيشينه حضانت 21
بند ششم: فلسفه حضانت 22
بند هفتم ـ موادي از قانون مدني در ارتباط با حضانت 23
بند هشتم: موادي از قانون مجازات اسلامي در ارتباط با حضانت 25
بند نهم: موادي از قانون حمايت خانواده مصوب 1392 در ارتباط با حضانت 25
مبحث دوم: زمان حضانت 28
بند اول: دوران حضانت در حقوق ايران 28
بند دوم: دوران حضانت در فقه اماميه 29
مبحث سوم: دارندگان حق حضانت 30
بند اول: ابوين 30
بند دوم: حضانت در فقدان يكي از ابوين 31
بند سوم: طبقات دارندگان حضانت 31
مبحث چهارم: شرايط حضانتكننده 32
بند اول: اسلام 32
بند دوم: عقل 32
بند سوم: آزاد بودن 33
بند چهارم: امانت‌داري 33
بند پنجم: عدم ابتلا به بيماري واگيردار 33
بند ششم: ازدواج نكردن مادر 34
مبحث پنجم: حق يا تكليف بودن حضانت 35
مبحث ششم: ضرورت يا عدم ضرورت مباشرت در حضانت 36
مبحث هفتم: قلمرو حضانت (نسبت به نهادهاي حقوقي مشابه) 37
بند اول: قلمرو حضانت و ولايت 37
بند دوم: قلمرو حضانت، قيموميت و وصايت 39
مبحث هشتم: حضانت كودكان بي‌سرپرست و سر راهي 40
مبحث نهم: مقايسه حضانت و نهاد سرپرستي 42
بند اول: مشابهت‌ها 42
الف: ايجاد ولايت 42
ب: لزوم نفقه 42
ج: احترام 43
د: اداره اموال و نمايندگي قانوني 44
بند دوم: تفاوتها 45
الف: عدم وجود قرابت 45
ب: ارث 45
ج: نكاح 46
مبحث دهم: حضانت فرزندان تلقيحي 47
بند اول: تلقيح مصنوعي با نطفه شوهر 47
بند دوم: تلقيح مصنوعي با نطفه غيرشوهر 48
مبحث يازدهم: آثار مالي حضانت 50
بند اول: اجرت حضانت 50
بند دوم: اجرت حضانت در فقه اماميه 50
بند سوم: اجرت حضانت در حقوق ايران 51
بند چهارم: هزينه حضانت(نفقه) 52
بند پنجم: خويشان ملزم به انفاق كودك 53
مبحث دوازدهم: آثار غير مالي حضانت 54
بند اول: تكليف به نگهداري 54
بند دوم: شيردادن 54
بند سوم: تكليف به تربيت 55
الف: مفهوم تربيت 56
ب: نقش والدين در تربيت 56
ج: تأديب كودك 60
بند چهارم: حق ملاقات 61
الف: ملاقات طفل قبل از وقوع طلاق 62
ب: ملاقات طفل پس از وقوع طلاق 62
مبحث سيزدهم: حضانت طفل در زمان طلاق و فوت 63
بند اول: حضانت طفل در زمان طلاق در قانون مدني ايران 63
الف: حضانت طفل قبل از طلاق 63
ب: حضانت طفل بعد از طلاق 63
ج: حضانت طفل بعد از طلاق در فقه اماميه 64
بند دوم: حضانت اطفال در صورت فوت والدين 65
مبحث چهاردهم: قرارداد و حضانت 67
مبحث پانزدهم: حضانت در قوانين ديگر كشورهاي اسلامي 69

فصل دوم: شناخت مفاهيم و شرايط و وظايف و اختيارات قيم 71
مبحث اول: مفهوم قيم و قيموميت 74
بند اول: تعريف لغوي قيم 74
بند دوم: تعريف اصطلاحي قيم 75
بند سوم: تشكيلات اداره سرپرستي صغار و محجورين 76
مبحث دوم: شرايط و اوصاف قيم 77
بند اول: شرايط (اوصاف مثبت) 77
الف: اهليت استيفاء (بلوغ و رشد) 77
ب: اسلام 77
ج: توانايي 77
د: امانت 78
بند دوم: موانع (اوصاف منفي) 78
الف: سابقه مجرمانه 78
ب: محكوميت به ورشكستگي 79
ج: اشتهار به فساد 79
د: ورود در دعواي له يا عليه محجور 79
ه: قبول سمت قيموميت از طرف زن شوهردار 80
بند سوم: تعيين شخص حقوقي به عنوان قيم 81
بند چهارم: قيموميت طفل نامشروع 82
بند پنجم: تفاوت قيموميت با فرزندخواندگي 84
مبحث سوم: موارد نصب قيم و مبناي فقهي آن 86
بند اول: موارد نصب قيم 86
الف: موارد نصب قيم دائمي 86
ب: موارد نصب قيم موقت 86
ج: موارد نصب قيم اتفاقي 88
بند دوم: مبناي فقهي نصب قيم و موارد ثبوت آن 90
بند سوم: مقررات ويژه اقليت‌ها در نصب قيم 91
بند چهارم: تفاوت سرپرستي و قيموميت 92
مبحث چهارم: دادگاه صالح براي نصب و عزل قيم و صدور حكم حجر 93
بند اول: دادگاه صالح براي نصب و عزل قيم 93
بند دوم: دادگاه صالح براي صدور حكم حجر 93
مبحث پنجم: اشخاص تحت قيموميت (مولي عليه) 95
بند اول: صغير 95
بند دوم: سفيه و غير رشيد 96
بند سوم: مجنون (دائمي و ادواري) 97
مبحث ششم: اقدامات لازم براي حفظ حقوق محجور 98
بند اول: ابلاغ حكم قيموميت 98
بند دوم: تعدد قيم 98
بند سوم: نظارت بر اعمال قيم 99
بند چهارم: اخذ تضمين از قيم 100
بند پنجم: اجرت قيم 101
مبحث هفتم: رابطه قيموميت 103
بند اول: رابطه قيموميت با امانت 103
بند دوم: رابطه قيموميت با حضانت 104
مبحث هشتم: تفاوت اختيارات وليقهري و قيم 105
بند اول: تفاوت اختيارات وليّ قهري و قيم در اداره امور مالي مولّي‌عليه 105
بند دوم: تفاوت اختيارات وليّ قهري و قيم در اداره امور غير مالي مولّي‌عليه 115
الف: نكاح محجورين 115
ب: طلاق محجورين 119
بند سوم: تعيين وصي 121
مبحث نهم: محدوديت وليّ قهري و قيم و تفاوت آن 122
بند اول: محدوديت‌هاي قانوني 122
بند دوم: محدوديت‌هاي قضايي 122
مبحث دهم: وظايف و اقدامات ديگر قيم 124
بند اول: اقرار محجور 124
بند دوم: امور سجلي 125
بند سوم: امور ثبتي 127
بند چهارم: قصاص و ديه 128
بند پنجم: طرفيت دعاوي و اقامه دعوا 130
الف: وظيفه قيم در امور مدني 130
ب: وظيفه قيم در اموركيفري 131
مبحث يازدهم: وظايف و اختيارات قيم در كشورهاي اروپايي 133
بند اول: قيموميت در حقوق فرانسه 133
بند دوم: انواع قيم در حقوق فرانسه 134
بند سوم: وظايف قيم در آغاز قيموميت 135
بند چهارم: وظايف قيم در جريان قيموميت 136
بند پنجم: وظايف قيم در پايان قيموميت 136
بند ششم: اختيارات قيم با اجازه شوراي خانواده 137
بند هفتم: اعمال ممنوع قيم 138
بند هشتم: قيموميت در حقوق انگلستان 139
بند نهم: قيموميت در حقوق آلمان، سوئيس، ايتاليا 140

فصل سوم: مسئوليت دارندگان حضانت و ضمانت اجراهاي ناشي از آن 141
مبحث اول: مفهوم مسئوليت 143
بند اول: معني لغوي مسئوليت 143
بند دوم: معني اصطلاحي مسئوليت 143
بند سوم: مفهوم مسئوليت كيفري 144
بند چهارم: مفهوم مسئوليت مدني 145
مبحث دوم: مسئوليت حقوقي در برابر كودك 146
مبحث سوم: مسئوليت در برابر ديگران 148
بند اول: مسئوليت كيفري 148
بند دوم: مسئوليت مدني 149
مبحث چهارم: حضانت والدين طفل نامشروع 152
مبحث پنجم: مسئوليت پدر و مادر در تعليم و تربيت اطفال از نظر قانون مدني 153
مبحث ششم: مسئوليت پدر و مادر در مورد تربيت اطفال از نظر اسلام 154
مبحث هفتم: مسئوليت دولت و نهادهاي وابسته به آن در امر تربيت كودك 155
بند اول: مسئوليت مدرسه در امر تربيت كودك 155
بند دوم: مسئوليت نهادهاي فرهنگي در امر تربيت كودك 156
مبحث هشتم: ضمانت اجراهاي حضانت 157
بند اول: ضمانت اجراي مانع شدن از اعمال حق حضانت 157
الف: ضمانت اجراي مانع شدن از اعمال حق نگاهداري 157
ب: ضمانت اجراي مانع شدن از اعمال حق تربيت 158
بند دوم: ضمانت اجراي امتناع از اعمال حضانت 159
بند سوم: ضمانت اجراي جلوگيري از ملاقات با كودك 160
بند چهارم: ضمانت اجراي تنبيه شديد و ضرب و جرح خارج از حدّ متعارف 161
بند پنجم: ضمانت اجراي عدم پرداخت نفقه كودك 161
الف: ضمانت اجراي مدني 162
ب: ضمانت اجراي كيفري 162
ج: ضمانت اجراي نفقه در فقه 163
مبحث نهم: موارد رسيدگي دادگاه صالح و دخالت اشخاص در موارد سوء حضانت 164
بند اول: نوع صلاحيت دادگاه از لحاظ ذاتي 164
بند دوم: نوع صلاحيت دادگاه از لحاظ محلي 164
بند سوم: موارد رسيدگي دادگاه 166
الف: اختلاف زوجين در امر حضانت 166
ب: عدم مواظبت 167
ج: در معرض خطر جسماني 168
د: انحطاط اخلاقي 169
ه: امتناع از حضانت 169
مبحث دهم: تصميمات دادگاه در مورد حضانت 171
مبحث يازدهم: دخالت اشخاص در موارد سوء حضانت 172
بند اول: اقرباي طفل 172
بند دوم: قيم 173
بند سوم: دادستان 173
مبحث دوازدهم ـ چند نمونه پرونده در مورد حضانت 175
مبحث سيزدهم: آمارهاي مربوط به حضانت 178

فصل چهارم: مسئوليت قيم و شرايط و تحقق آثار آن 181
مبحث اول: مسئوليت قيم و اقسام آن 183
بند اول: مسئوليت مدني قيم 185
بند دوم: مسئوليت كيفري قيم 186
مبحث دوم: ماهيت مسئوليت قيم 189
مبحث سوم: مبناي تقصير در مسئوليت قيم 190
مبحث چهارم: مصاديق مصرح در قانون نسبت به مسئوليت قيم 192
بند اول: تخلف در تنظيم صورت دارايي محجور 192
بند دوم: تخلف در حفظ و نگهداري اسناد و اشياء قيمتي و نقدينه محجور 193
بند سوم: تبيين وجوه زايد بر احتياج محجور 194
بند چهارم: تصرف قيم در پول محجور به سود خود 195
بند پنجم: اعمال قيم برخلاف مصلحت مولّي عليه: 195
مبحث پنجم: شرايط عمومي تحقق مسئوليت قيم 196
بند اول: ورود ضرر 196
الف: مفهوم ضرر 197
ب: شرايط زيان قابل مطالبه 198
بند دوم: فعل زيانبار 198
بند سوم: رابطه سببيت 199
مبحث ششم: شرايط اختصاصي تحقق مسئوليت قيم 200
بند اول: تقصير قيم 200
الف: تقصير در تكليف مراقبت 200
ب: تقصير در تربيت 201
ج: تقصير در اجراي تعهدهاي مولي‌عليه 202
د: دعواي ورود زيان به اشخاص ثالث 203
بند دوم: تقصير طفل 205
بند سوم: مؤثر بودن شرط اقامت مشترك 206
مبحث هفتم: مسئوليت تضامني چند قيم 207
مبحث هشتم: مقايسه مسئوليت وليّ قهري و قيم و تفات آن 209
بند اول: مسئوليت مدني وليّ قهري و قيم و تفاوت هر يك 209
بند دوم: مسئوليت كيفري وليّ قهري و قيم 210
مبحث نهم: مسئوليت مقام قضايي رسيدگي‌كننده به امر قيموميت 212
بنداول: ضمانت اجراي وظايف دادستان 212
بند دوم: ضمانت اجراي وظايف قاضي محكمه 213
مبحث دهم: ضمانت اجراي قواعد قيموميت در حقوق فرانسه 214
بند اول: مجازات اركان قيموميت 214
الف: مجازات‌هاي مقرر عليه قيم 214
ب: مجازات‌هاي مقرر عليه ناظر 215
ج: مجازات‌هاي مقرر عليه اعضاي شوراي خانواده 216
د: مجازات مقرر عليه قاضي قيموميت ـ مسئوليت دولت 216
بند دوم: اعمال بر خلاف قانون 216
الف: اعمال نادرست قيم 217
ب: بطلان تصميمات شوراي خانواده به دليل عدم رعايت تشريفات قانوني 217
ج: اعمال نادرست صغير 218

فصل پنجم: خاتمه يافتن حضانت و قيموميت 219
مبحث اول: پايان حضانت 221
بند اول: سقوط حضانت 221
بند دوم: اسقاط حضانت 221
بند سوم: انتهاي مدت حضانت 222
مبحث دوم: خاتمه قيموميت 224
بند اول: زوال سبب حجر 224
بند دوم: زوال سمت قيم 224
الف: زوال سمت قيم به دليل عزل 225
ب: تغيير وضعيت نماينده قضايي (قيم) 226
ج: استعفاي قيم 226
بند سوم: مسائل فرعي مربوط به عزل قيم 227
الف: دادگاه صالح براي عزل 227
ب: درخواست عزل قيم از دادگاه 227
ج: نحوه دادرسي در چگونگي عزل قيم 228
د: ادامه وظيفه حفاظت 228

جمع‌بندي 229
فهرست منابع و مآخذ 235