داوری یکی از شیوه­های مسالمت­آمیز حل­وفصل اختلاف است که در اغلب نظام­های حقوقی، رقیبی جدی برای محاکم دادگستری محسوب می­شود. توافقی­بودن فرایند داوری، لازم­الاجرابودن رأی داوری، وجود سازوکار اجرای رأی همانند رأی دادگاه، رسیدگی تخصصی و فنی، آزاد بودن طرفین در رعایت مقررات شکلی دادرسی مدنی، کم­هزینه بودن آن نسبت به رسیدگی دادگاه­ها و سرعت بالای داوری از جمله مزایای این روش است. در اختلافات تجاری بین­المللی، داوری مهم­ترین شیوه حل­وفصل دعاوی است و اغلب اختلافات با این روش فیصله می­یابد. با این همه در حقوق داخلی ما، هنوز داوری نتوانسته جایگاه درخور توجه و شایسته­ای را کسب کند. در این خصوص دلایل متعددی را می­توان برشمرد: عدم آشنایی اغلب مردم با مزایای این شیوه حل­وفصل اختلاف، کمبود افراد و متخصصان آگاه و آشنا به قواعد و مسائل داوری، کم­اعتمادی مردم به این شیوه و وجود ابهامات زیاد در قواعد داوری و عدم حمایت کافی و وافی نظام حقوقی از این نهاد کارآمد. با وجود این مشکلات و مسائل، نباید نسبت به اهمیت و جایگاه داوری به مثابه یک روش کارآمد برای حل­وفصل اختلافات بی­اعتنا بود و در شناساندن آن به عموم مردم و گسترش بحث­های علمی در باب قواعد داوری کوتاهی نمود.

در زمینه داوری داخلی و بحث­های مربوط به فصل داوری قانون آیین دادرسی مدنی (مواد 454 تا 501) کتب فراوانی به نگارش درآمده است و مقالات زیادی نیز چاپ و منتشر شده است. بعضی از این کتب، به بحث­های تطبیقی (اغلب مقایسه با حقوق فرانسه) پرداخته­اند و بعضی بیشتر به نقل و شرح آرای برخی دادگاه­ها و رویه قضایی اختصاص دارند و برخی بیشتر منعکس­کننده نظریه­های اداره کل حقوقی قوه قضائیه هستند. کتبی هم وجود دارند که صرفاً مباحث آموزه­ای و آکادمیک را مطرح کرده­اند. علی­رغم زحماتی که نویسندگان حقوقی در این کتب متحمل شده­اند، علاوه بر وجود اختلاف نظر فراوان در باب برخی مسائل، سوالات و ابهامات فراوانی نیز در خصوص مقررات داوری وجود دارد که در این کتب مسکوت مانده است. کتابی که در دست دارید، هم مباحث دانشگاهی و اختلاف­نظرهای میان اساتید و حقوق­دانان را در باب مقررات و مسائل داوری منعکس می­کند و هم به رویه قضایی و نظریه­های مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه اشاره کرده است. در عین حال، هرجا از پرسش یا موضوعی در رویه و در کتب تألیف­شده سخنی به میان نیامده، به طرح آن پرداخته است.

البته ذکر این نکته لازم است که برای کاستن از حجم کتاب و با عنایت به وجود کتب اختصاصی آرای قضایی و همچنین با لحاظ تشتت و اختلاف­نظر فراوان در مسائل داوری، از نقل کامل آرای قضایی خودداری شده است. بنابراین وقتی در این کتاب از رویه قضایی یا آرای دادگاه­ها سخن به میان آمده است مقصود رأی­هایی بوده که نگارنده مستقیماً آنها را دیده و جمع­آوری کرده و یا آرایی است که در برخی از کتاب­ها نقل شده است و در نتیجه به هیچ وجه نوشتار حاضر ادعای بررسی همه آرای دادگاه­های ایرانی در زمینه داوری را ندارد و ممکن است نظرات و آرای مخالف و متفاوتی در آن زمینه خاص در حوزه­های قضایی مختلف وجود داشته باشد.

از این گذشته، کتاب سعی کرده است دو شیوه معمول تألیفات حقوقی را با هم تلفیق کند: از یک طرف بر اساس مباحث و عناوین کلی که در کتب آموزشی معمول است پیش رفته­ایم و ساختاری آموزشی را برگزیده­ایم و از سوی دیگر، ذیل هر عنوان به جای ارائه شرح و توضیح آن عنوان یا مبحث به صورت پیوسته و مرسوم، سعی شده است که بر اساس بیان نکات مربوط به هر ماده مرتبط با آن عنوان، مطالب توضیح داده شود به طوری­که به همه مواد مربوط به داوری اشاره شده است. بدین ترتیب، مخاطب این کتاب هم کسانی هستند که قصد دارند مطالب بیشتری در مورد داوری داخلی بیاموزند و بر دانش خود بیافزایند و هم کسانی که در حوزه داوری فعالیت می­کنند و ممکن است با پرسش­هایی در جریان کار مواجه گردند.

لازم به ذکر است که در موارد اختلافی و یا مواردی که پاسخی از سوی حقوق­دانان یا رویه قضایی یافت نشده، شیوه نگارنده این بوده است که نظری را ارجح داند و یا مطرح کند که اولاً با ماهیت توافقی بودن داوری هماهنگ باشد و تا جای ممکن پاسخ یا راه حل ارائه شده بر اساس تفسیر اراده احتمالی طرفین در زمان انعقاد موافقت­نامه داوری باشد و ثانیاً منجر به کاهش مراجعات طرفین به دادگاه شود و با نظم عمومی هم مخالفت نداشته باشد.

کتاب حاضر مدعی نیست که همه مطالب و چالش­ها و پرسش­های مربوط به داوری را پاسخ داده است و نگارنده خود بر کاستی­ها و کمبودهای علمی کتاب اذعان دارد ولی تلاش کرده که از بخش عمده ظرفیت علمی نویسندگان حقوقی و تولیدات علمی به زبان فارسی اعم از کتاب و مقاله استفاده شود و کمتر کتاب یا مقاله­ای در مورد داوری است که مطلبی از آن نقل نشده باشد. با وجود این، از ارائه هرگونه نظر انتقادی و یا پیشنهادی صاحب­نظران و اساتید و خوانندگان محترم استقبال می­شود.