امروزه یکی از پیچیده‌ترین و پویاترین ابزارهای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله است. یک سهام قرضه‌ی دولتی که تنوعی از صندوق‌های مشترک را تهیه می‌کند. تنها در پنجاه سال گذشته تعداد این صندوق‌ها در دنیا به 600 مؤسسه رسیده است؛ که بیشتر توسعه‌ی این مؤسسات در بیست سال اخیر اتفاق افتاده است. لذا با توجه به نوپا بودن آنها با خلأ وضع قوانین و مقررات روبه‌رو هستیم.

‌‌در ایران نیز، صندوق ETF طرح جدیدی است که در سال 1399 که به مستند قانونی جزء دو بند الف تبصره دو قانون بودجه سال 1399 کل کشور کلید خورده است.

این کتاب درصدد است تا یک توصیف مفهومی از این صندوق‌ها عرضه کند. در بررسی ساختار، مزایا و کمبودهای ای‌تی‌اف‌ها، این نوشتار بیان می‌دارد که این صندوق‌ها پاسخی مثبت برای کاستی‌های صندوق‌های مشترک هستند. آنها از نظر ساختاری مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری متقابل هستند، اما نقدینگی ای‌تی‌اف‌ها بسیار بالاتر از صندوق‌های سرمایه‌گذاری متقابل است؛ یعنی راحت‌تر معامله می‌شوند و سریع‌تر به پول تبدیل می‌شوند. ارزش خالص دارایی‌ها و قیمت صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در پایان روز محاسبه می‌شود و بعد از این محاسبات قابل خرید و فروش هستند، اما ای‌تی‌اف‌ها این محدودیت‌ها را ندارند و مانند سایر سهام‌ها در طول روز محاسبه می‌شوند. در کنار این مزایا، انتقادهایی مانند حق دلالی و زیان‌های تجاری کوتاه‌مدت وجود دارد. به‌علاوه، آنها ابزارهای خلاقانه‌ی سرمایه‌گذاری هستند که به عنوان پدیده‌ای نوین در بازار سرمایه محسوب می‌شوند.

در واقع در این روش به جای اقدام مستقیم مردم به سرمایه‌گذاری در بورس که غالباً تخصص کافی درخصوص پیچیدگی‌ها و رویه‌های سرمایه‌گذاری در بورس ندارند، تلاش می‌شود تا سرمایه پس‌انداز آنها در اختیار نهادهای مالی با تخصص‌های لازم و البته مجوزهای قانونی مربوطه قرار گرفته، تا ‌ به این شکل افراد از مزایای بازار سرمایه و بازدهی‌های متعارف در آن بهره‌مند شوند. در این مدل منابع اشخاص در یک صندوق تجمیع و توسط مدیریت حرفه‌ای به دارایی‌های مشخص شده در اساسنامة صندوق تخصیص می‌یابد. چندین مدل سرمایه‌گذاری وجود دارد که هرکدام ویژگی‌های مخصوص به خود را دارند. بنابراین، همه می‌توانند با هر مقیاس درآمد و دانش که دارند صندوق متناسب برای نوع سرمایه‌گذاری دلخواه را با در نظر گرفتن سطح ریسک مناسب پیدا کنند. متداول‌ترین صندوق‌های سرمایه‌گذاری برمبنای ترکیب دارایی آنها است؛ به این معنی که صندوق‌های سرمایه و منابع تجهیز شده از افراد را در دارایی‌های مختلفی سرمایه‌گذاری می‌کنند. این دارایی‌ها می‌توانند گزینه‌های کم‌ ریسک مانند سپرده بانکی و اوراق با درآمد ثابت یا گزینه‌های با ریسک بیشتر مانند سهام باشند. بنابراین ترکیب دارایی هر صندوق نشان از نحوه مدیریت دارایی‌ها و رویکرد مدیریت صندوق دارد. سرمایه‌گذاران با بررسی ترکیب دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توانند صندوق مورد نظر خود را انتخاب کنند که عمدتاً متناسب با سطح پذیرش ریسک ایشان و بازدهی مرتبط با آن می‌باشد.[1]

‌  دلیل اینکه ای‌تی‌اف‌ها به این سرعت تخصصی شده‌اند بسیار ساده است، در دنیای مدیریت فعال سرمایه، داشتن عملکرد بهتر می‌تواند یک پیشنهاد سرمایه‌گذاری در دنیای ETF باشد، جایی که استراتژی‌های غیرفعال چیره است؛ ای‌تی‌اف‌ها یک پله‌ی مهم در انقلاب سرمایه‌گذاری هستند که در سال 1924 با پیشنهاد اولین صندوق متقابل با پایان باز تاسیس شده‌اند. از آن زمان تغییرات بسیاری در این صندوق‌ها صورت گرفته است که در محیط قانون‌گذاری به شدت زیر نظر بوده است. ایده‌ی ETF در هسته و مرکز امر، بسیار ساده است؛ آنها یک سبد از اوراق بهادار را نشان می‌دهند که می‌تواند در بازار بورس سهام، مورد خرید و فروش واقع شوند؛ اگرچه در زیر کاپوت ای‌تی‌اف‌ها ساختار پیچیده‌ای وجود دارد که نیاز به مطالعه‌ی بیشتری برای فهم این موضوع است و باعث می‌شود تجزیه، تحلیل و انتخاب آنها از سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری، به‌خصوص صندوق‌های مشترک پایان باز سخت‌تر شود. اینکه ای‌تی‌اف‌ها برای پرتفوی شما کارآیی خواهند داشت یا نه، بستگی به درک شما از این محصول و یک ارزیابی بدون تعصب از مزایا و معایب این صندوق دارد.

یکی از انتقادهای مربوط به ای‌تی‌اف‌ها، ادعاهای بیهوده‌ای است که تعدادی از شرکت‌ها تبلیغ می‌کنند؛ بعضی از شرکت‌ها پیام‌هایی برای سرمایه‌گذاران صادر می‌کنند که شاخص سنتی صندوق‌ها از شاخص سهام ETF آنها بسیار کمتر بازگشت‌پذیری دارند. این ادعاها برای بازگشت‌پذیری بیشتر در مورد ای‌تی‌اف‌ها بسیار اغراق‌آمیز هستند. امکان پس‌انداز اندک در مورد آنها وجود دارد اما آنقدر نیست که باعث اختلاف فاحشی در بازگشت سرمایه شود؛ تفاوت‌های بسیاری برای شاخص‌هایی که ای‌تی‌اف‌ها دنبال می‌کنند وجود دارد اما استراتژی برتری که بتواند بازگشت‌پذیری را همواره تضمین کند وجود ندارد. زیرا ای‌تی‌اف‌ها یک حساب ساختاری هستند، نه یک استراتژی سرمایه‌گذاری. البته، این ساختار ETF نیست که باعث بازگشت منفی یا مثبت سرمایه اشخاص می‌شود، بلکه استراتژی‌ای که یک ای‌تی‌اف دنبال می‌کند، منجر به این امر می‌شود. در این کتاب سعی می‌شود که ضمن پرداختن به ساختار این صندوق‌ها، توضیحاتی نیز در مورد این استراتژی‌ها و شاخص‌ها داده شود.

با این حال، مهمترین امر درمورد ای‌تی‌اف‌ها ساختار و عملکرد خاص آن‌ها است؛ اینکه چگونه رویه‌ی آنها می‌تواند هزینه‌های سرمایه‌گذاری کمتری را به همراه بیاورد، شامل مالیات‌ها و افزایش کارآمدی تجارت. این فاکتور می‌تواند منجر به افزایش بازگشت سرمایه شود، اما در مورد این افزایش نباید بیش از اندازه تأکید شود و باعث شود که شما سرمایه‌تان در صندوق‌های دیگر را بفروشید و اقدام به خرید ETF کنید.