1- نگاهي به مفاهيم تحريم و سلامت عمومي
2- سلامت عمومي، مفهوم و ضرورت آن
3- مفهوم تحريم و گونههاي آن
4- سوابق و جوانب مختلف تحريم
5- اهداف تحريمها عليه ايران
6- قانون دامـاتو و تقابل آن بااصل تساوي حاكميت دولتها
7- تاثير تحريمها بر سلامت عمومي
8- تاثير تحريمها بر مناسبات بهداشتي بينالمللي و مسئوليت بينالمللي ناشي از نقض آن
9- تحريم و تاثير آن بر برنامهها و سياستهاي سازمان جهاني بهداشت
10- مسئوليت بينالمللي ناشي از نقض حق بر بهداشت از رهگذر تحريم
سلامت و بهداشت انسان یک سرمایه به حساب می آید و خدمات بهداشتی و درمانی و افزایش سطح سلامت انسانها و جایگزین کردن سلامت از دست رفته در اثر بروز بیماری و یا حوادث جایگزین از جمله موارد مهمی است که پرداختن به آنها نقش اساسی در زندگی و مرگ و میر انسان دارد .تعریف ابتدایی از سلامت را صرفا در فقدان بیماری خلاصه میکنند اما تعریفی که در سال 1975 توسط سازمان بهداشت جهانی ارائه شد، سلامت را به عنوان وضعیتی از رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی تعریف میکند.
تحریمهای اقتصادی ابزاری برای اعمال اجباری سیاست خارجی می باشد و از سال 1940 که روزولت تحریمهایی را علیه ژاپن وضع کرد، استفاده می شوند. اغلب این تحریمها شکل مبادلات دو جانبه را به خود می گیرند.
تحریمها بیش از آنکه فشار بر دولتها وارد کنند، مردم را در تنگنا قرار می دهند و موجب تضعیف وضعیت اقتصادی، رفاهی ،سلامت جسمی و بهداشت روانی افراد یک جامعه می شوند . تحریمهای همه جانبه ای که علیه ایران وضع شده اند، از این قاعده جدا نیستند.
فشارهای اقتصادی را میتوان با صرفه جویی بیشتر و اتکا به تولید داخلی تحمل کرد و حتی می توان گفت تحریم از این نظر شاید اثرات مثبتی را هم در قالب جایگزینی کالاهای مصرفی داخلی، به اختصاص سهم بیشتر بازار به تولیدات داخلی در برداشته باشد؛ اما در مورد بخش بهداشت و درمان، این مسئله با مشکلات فراوانی همراه است. کالاها و خدمات قابل تولید و ارائه در بخش بهداشت و درمان عمدتا کشش پذیری پایینی دارند و نسبت به قیمت حساس نیستند؛ بنابراین نمی توان گفت که با افزایش قیمت ، بیماران می توانند در مصرف دارو و دریافت خدمات درمانی و تشخیصی، صرفه جویی کنند و بسیاری از این خدمات هم قابل جایگزینی نیستند و امکان به تعویق انداختن مصرف برای آنها وجود ندارد.بنابراین باید راهکارهایی پیدا کرد که اولا با توجه به کمبودهای موجود کمترین خطر متوجه ی سلامتی افراد باشد و با کنترل عوامل اقتصادی، اجتماعی و ژنتیک، ذخیره ی سلامت افراد حفظ شود و میزان بیماریها در کشور کاهش یابد و ثانیا اقداماتی را انجام داد که کمترین فشار و هزینه به بیماران تحمیل شود. اثرات تحریمهای اقتصادی همه جانبه در حوزه محیط زیست ،خود را به شکل آلودگی آب و هوا نشان می دهد. بر اثر این تحریمها بیماریهای صعب العلاجی همچون سرطان، بیماریهای زنان و بیماریهای نوزادان در کشور افزایش یافته است . همچنین این تحریمها به منابع آب کشور آسیبهایی وارد کرده است که به محدودیت در استفاده از فناوریهای روز در کارخانهها ،بازیافت پسابها و پس ماندهها مربوط می شود .بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، آلودگی هوا سالیانه ملیونها نفر مرگ زود رس را شامل شده و حدود 74 میلیون سال زندگی سالم از دست رفته را سبب می شود که از این میان هزاران نفر بر اثر سرطان ریه ، بیماریهای قلبی عروقی و تنفسی ناشی از آلودگی هوا فوت می کند .طبق گزارش همین سازمان بیشترین میزان ریسک، مربوط به کشورهای در حال توسعه ی آسیایی می باشد. بر طبق گزارش بانک جهانی ،ایران سالیانه 8/2 برابر بیشتر از سایر کشورهای خاورمیانه بر اثر آلودگی هوا خسارت می بیند. از هنگام پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون آمریکا در مراحل مختلف تحریمهای متعددی را علیه ایران اعمال کرده است، این تحریمها به لحاظ تاریخی عبارتند از: دوره ی کارتر ،ریگان ،بوش پدر و پسر. تحریمها چه به صورت یک جانبه و چه چند جانبه از زمان انقلاب اسلامی ایران، هسته ی اصلی سیاست ایالات متحده در قبال ایران بود.
رییس جمهور حاضر آمریکا ، زمانی که برای نخستین بار وارد کاخ سفید شد، تاکید کرد قصد دارد تعامل با ایران را دنبال کند اما در دوران ریاست جمهوری وی نیز سخت ترین تحریمهای تاریخ آمریکا علیه ایران وضع شد.
استراتژی تحریم ، رشد اقتصادی و صنعتی ایران را کاهش داده ، سرمایه گذاری خارجی را محدود کرده ، ریال را ضعیف کرده و نرخ تورم را چند برابر کرده و همچنین تولید و صادرات نفت و گاز را کاهش داده است .
به این ترتیب اگر هدف تحریمها صدمه زدن به مردم ایران بوده این هدف تا حدودی موفق بوده اما در صورتی که تحریمها به منظور راضی کردن ایران به جهت دست کشیدن از برنامههای هسته ای اش ، طراحی شده باشند ، آنها شکست خورده و در واقع به فعالیتهای موجود شتاب بخشیدند .
پیشرفت هسته ای ایران در زمان اعمال تحریمها نشان می دهد که اجبار غرب عامل مهمی در سوق دادن جمهوری اسلامی به سمت خود کفایی در تکنولوژی هسته ای بوده است . در طی سده ی گذشته، شاهد شکل گیری روابط بینالمللی و در نتیجه ی آن ایجاد همکاریهای بینالمللی و ایجاد سازمانهای بینالمللی بوده ایم که بسیاری از آنها به توسعه ی بهداشت عمومی در سطح بینالمللی می پردازند. تحریمهای یک جانبه و همه جانبه بر این مناسبات بهداشتی بینالمللی تاثیرات مخرب بسیاری داشته اند.سازمان بهداشت جهانی براي تامين، حفظ و ارتقاي سلامت و سيستم بهداشت عمومي، وظايف استراتژيك و مهمي را به عهده دارد كه اركان عمده آن عبارتند از :
تعيين نيازهاي بهداشتي و شناسايي عوامل و خطراتي كه سلامت فرد و جامعه را تهديد میكند اولويت بندي نيازها و تعيين سياستها و برنامهها و همچنین اقدام براي پاسخ به نياز مربوطه، ارزشيابي وضعيت بهداشتي جامعه و يافتن نقاط قوت و ضعف آن تعيين سياستها و برنامههاي كوتاه و درازمدت و هماهنگ با تدابير سازمان جهاني بهداشت براي تامين، حفظ و ارتقاي سلامت فرد و جامعه تامين منابع و امكانات و تربيت نيروي انساني ،حرفههاي براي ارائه خدمات، انجام پژوهش و اجراي آموزش همگاني در راستاي سلامت فرد و جامعه سالم سازي محيط زيست، افزايش سطح آگاهيهاي بهداشتي جامعه، بيماريابي و مهار بيماريهاي واگير و پيشگيري از ابتلاء به بيماري.
ارتقاي سطح و تغيير سبك زندگي و اصلاح رفتارهاي خطرساز فردي و اجتماعي در جهت تامين رفاه جسمي، رواني و اجتماعي که براي تحقق، حفظ و ارتقاي سلامت و توسعه ی جامعه با توجه به راهبردهاي هفتگانه ی فوق، طيف وظايف بهداشت عمومي، در ايجاد توسعه ی پايدار جامعه، اهميت يافته و بر حسب هريك از راهبردهاي محوري و برنامههاي اعلام شده توسط سازمان جهاني بهداشت تعداد وظايف آن، روز به روز متحول تر شده و گسترش مییابد.
امید است کتاب حاضر که با رویکرد تاثیر تحریم که یکی از مجازاتهای دشوار پیش بینی شده در منشور ملل متحد می باشد بر یکی از حقوق اساسی و بلامنازع بشر یعنی حق بر سلامتی و بهداشت، به رشته تحریر در آمده، بتواند به تاثیر مخرب دو سویه در عرصه بینالملل یعنی از یک سو عدم انعطاف و اجرای درست دولتمردان در بازی نقش خود در عرصه بینالملل به عنوان مجری مقررات بینالمللی و از سوی دیگر تحمیل رنج و صدمات جبران ناپذیر بر مردم بیگناه، مفید واقع شود و در عمل خوانندگان بتوانند مسایل بینالمللی را با نگاهی چندگانه مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند.