امروزه جرم و بزهکاری یه یک معضل جدی در سراسر جهان تبدیل و این موجب نگرانی قانونگذاران، جرم شناسان، قضات، فعالان حقوق بشر و مردم شده است. گاه ضرورت‌های اجتماعی و امنیتی و حقوق بشری به خلق جرایم جدیدی می‌انجامد که در این زمینه جرم انگاری جرایم زیست محیطی و جرایم سایبری در این زمینه قابل ذکر اند. یکی از چالش‌های مهم امنیتی و حقوق بشری برای بسیاری از کشورها در جهان معاصر، جرایم ناشی از نفرت است. جرایم ناشی از نفرت به اقتضای برخی معضلات و مشکلات اجتماعی و حقوق بشری و کثرت وقوع از دهه 1980 مطرح و وارد قلمرو حقوق کیفری و جرم شناسی شده است. این جرایم توصیف جدیدی از پاره ای جرایم سنتی است که «انگیزه نفرت و تعصب» آن را از جرایم دیگر متمایز می‌کند.

اصطلاح" جرم ناشی از نفرت[1]" هرچند از دهه 1980 در آمریکا مطرح شد، اما مفهوم جدیدی نیست؛ خشونت‌ها، تنش‌ها و تبعیض‌های نژادی و قومی بین سیاه پوستان و سفیدپوستان و مهاجران در آمریکا، پیشینه طولانی دارد. در پی جنگ جهانی دوم و وقایع هولوکاست، توجه به کرامت انسانی و مبارزه با تبعیض‌های نژادی و قومی افزایش یافت و به همین خاطر، ترس از تکرار چنین وقایعی موجب شد تا جوامع غربی به مقابله جدی با تعصب و تنفر و بی عدالتی و تبعیض بپردازند. افزایش اقلیت‌های قومی و مهاجران در آمریکا، باعث چند فرهنگی شدن جامعه و در نتیجه به وجود آمدن تعارض فرهنگی شد و نوعی تعصب و نفرت نسبت به این اقلیت‌ها در گروه‌های اکثریت و حاکم پدید آمد و باعث شد گروه‌های اکثریت و حاکم با این اقلیت‌ها کنار نیایند و به خاطر ویژگی‌ها و هویت ذاتی اقلیت‌ها که خودشان در آنها نقشی ندارند، به آنها تعرض کنند. اصطلاح جرم ناشی از نفرت بیانگر چنین تعرض‌ها و جرایمی است که در آن، مرتکب عمدا قربانی را به خاطر ویژگی‌های هویتی او مانند قومیت، نژاد، مذهب، جنسیت، ملیت، زبان و سن، موردحمله قرار می‌دهد.

سالانه بسیاری از مردم غرب و خصوصا امریکا، قربانیان چنین جرایمی واقع می‌شوند و این موجب ایجاد ترس در افراد و گروه‌های مختلف شده و تهدیدی برای امنیت گروه‌های اقلیت است. بنابراین بعضی از قربانی‌ها هویت خود را پنهان کرده و سعی می‌کنند خود را آن کسی که هستند، معرفی نکنند. لذا جرم ناشی از نفرت، نوعی انکار انسانیت و کرامت انسانی و مظهری از تبعیض آشکار علیه گروه‌های خاص جامعه و نقض حقوق اساسی و انسانی افراد از طریق بی عدالتی و سوء استفاده و خشونت است.

در ایالات متحده امریکا، بیشتر این جرایم گاه با انگیزه نفرت نژادی و قومی علیه سیاه پوستان، اسپانیایی‌ها و دیگر مهاجران و گاه با انگیزه نفرت از همجنس گرایان و معلولان ارتکاب می‌یابد. در انگلستان، بیشترین جرایم ناشی از نفرت، علیه مسلمانان ارتکاب می‌یابد و موج اسلام هراسی و تنفر ضد اسلامی در لندن گسترده است. همچنین جنایات گروه‌های تروریستی داعش را نیز می‌توان جرم ناشی از نفرت دانست چون با انگیزه نفرت از دیگر مذاهب ارتکاب می‌یابند.

 این نوع جرایم، تاثیرات روانشناختی مخربی بر افراد، گروه‌های اقلیت دیگر و کل جامعه داشته و منجر به تنش و شورش و ناآرامی‌های مدنی می‌شود. بنابراین دولت‌ها تصمیم گرفتند این جرایم را از جرایم عادی بدون انگیزه تعصب، تفکیک کنند و با شدت بیشتری با این جرایم برخورد کنند چون مرتکبان این جرایم به کل گروه‌های جامعه، این پیغام را ارسال می‌کنند که این گروه‌ها باید از حق خود برای تشکیل بخشی از جامعه، محروم شوند. لذا قوانین جرایم ناشی از نفرت را تصویب کردند تا مجازات این جرایم را افزایش دهند و قربانیان را به گزارش این جرایم بیشتر تشویق کنند و به همین خاطر، تعداد زیادی کتاب و مقاله در کشورهای اروپایی و امریکایی درباره این جرایم نوشته شده است.

بحث‌های جرم شناسی پست مدرن در باب جرم و قانون، مرتبط با جرایم ناشی از نفرت است؛ بدین ترتیب که این جرم شناسی معتقد است قدرت حاکمیت با ایدئولوژی خاص خود، از ابزار قانون و کیفر برای سرکوب گروه‌های اقلیت استفاده می‌کند؛ از طرف دیگر هم جرایم ناشی از نفرت، بیشتر علیه گروه‌های اقلیت جامعه ارتکاب می‌یابد.

نقطه عطف بزه دیدگی اقلیت‌ها، جرایم ناشی از نفرت است که در کشورهای اروپایی و آمریکا برای جرایمی که به دلیل نژاد، قومیت، مذهب یا خاستگاه ملی بزه دیده ارتکاب می‌یابد، به کار می‌رود و کیفر افزونی از کیفر جرایمی که بدون انگیزه نفرت بار یا تعصب جویانه ارتکاب می‌یابد، پیش بینی می‌کند. با توجه به مشکلاتی که بزه دیدگان از جهت آثار بزه دیدگی یا دسترسی به دادگری با آن مواجه اند، نظام‌های حقوقی باید به حمایت ویژه از گروه‌های خاص بزه دیدگان بپردازند. در آغاز، این گونه شناسی به زنان و کودکان بزه دیده محدود می‌شد، اما از نیمه سده بیستم به این سو، ناتوانان و معلولان و اقلیت‌های قومی و نژادی و ملی و مذهبی را نیز در بر گرفت.[2]

جرم شناسی پست مدرن شاخه ای از جرم شناسی انتقادی معاصر است که تحت جنبش پست مدرنیسم و جنبش‌های رادیکال در دهه 1980 میلادی مطرح شد. این رویکرد، علاوه بر نقد عملکرد نهادهای نظام عدالت کیفری، مفاهیم قانون، جرم و مجازات‌های خشونت آمیز و مجازات حبس را زیرسوال برده و جرم را ناشی از قطع گفتمان‌های غیرغالب و نابرابری در توزیع قدرت در جامعه می‌داند و با یک دسته بندی جدید، جرایم را به دو دسته تقسیم بندی کرده است که عبارتند از: جرایم تقلیل دهنده و جرایم سرکوب کننده. جرایم سرکوب کننده اغلب به صورت جرایم ناشی از نفرت رخ می‌دهند و تاکید و تمرکز جرم شناسی پست مدرن، بیشتر بر شناخت و پیشگیری از این جرایم است. لذا ضروری است که در کنار جرایم ناشی از نفرت، به بررسی و شناخت جرم شناسی پست مدرن و آموزه‌های آن برای پیشگیری از این جرایم بپردازیم. باید دید جرم شناسی پست مدرن که ادعای پیشگیری و راه چاره برای نابرابری و تبعیض و جرایم ناشی از نفرت می‌کند، در عمل چگونه توانسته این کار را انجام دهد و چقدر موفق بوده است؟

این کتاب با هدف شناخت، بررسی و تحلیل حقوقی و جرم شناختی جرایم ناشی از نفرت و نیز نقش جرم شناسی پست مدرن در پیشگیری از این جرایم به رشته تحریر درآمده است. دست یافتن به اهداف مذکور، مستلزم یافتن پاسخ سوالات زیر است:

1-جرایم ناشی از نفرت چه نوع جرایمی هستند و چه ویژگی‌هایی دارند؟

2-وجوه افتراق و اشتراک جرایم ناشی از نفرت با جرایم دیگر چیست؟

3- چه عواملی در شکل گیری انگیزه نفرت و ارتکاب جرایم ناشی از نفرت نقش ایفا می‌کنند؟ به عبارت دیگر، علت و ریشه جرایم ناشی از نفرت در جامعه چیست؟

4- مهمترین راهکارهای پیشگیری از جرایم ناشی از نفرت چیست؟

5-چه ایرادهایی بر قوانین و مقررات موضوعه در ارتباط با جرایم ناشی از نفرت وارد است؟

کتاب حاضر با هدف یافتن پاسخ سوالات مذکور، به طور کلی به دو بخش تقسیم می‌شود: در بخش نخست پس از ذکر تاریخچه مختصر این جرایم و شناخت ویژگی‌های جرایم ناشی از نفرت، به بررسی و تحلیل حقوقی این جرایم همراه با ذکر پرونده‌های مرتبط می‌پردازد. در بخش دوم در کنار معرفی مکتب جرم شناسی پست مدرن و بررسی دیدگاه‌های جرم شناسان پست مدرن در رابطه با جرم، قانون کیفری، مجازات، پیشگیری از بزهکاری و نظام عدالت کیفری و تفاوت‌های آنها با دیدگاه‌های جرم شناسی سنتی و ارزیابی انتقادی این دیدگاهها، به بررسی و تحلیل جرم شناختی جرایم ناشی از نفرت می‌پردازد و علل و عوامل روانشناختی، اجتماعی و سیاسی جرایم ناشی از نفرت و راهکارهای پیشگیری از آنها را مورد بررسی قرار می‌دهد. هرچند این نوع قوانین در کشور ما ایران وجود ندارد و ایران هم تاکنون چندان درگیر این جرایم نشده است، اما در این کتاب به مناسبت مباحث حقوقی و جرم شناختی جرایم ناشی از نفرت، در خلال بحث‌ها و گفتارها به بررسی و تحلیل قوانین و مقررات کیفری تبعیض آمیز ایران در ارتباط با ویژگی‌های مذهبی، جنسیتی، قومی، نژادی و ناتوانی بزه دیده خواهیم پرداخت؛ زیرا این قوانین خود به طور بالقوه می‌توانند زمینه ارتکاب جرایم ناشی از نفرت و تعصب را فراهم سازند.