مقدّمه 11

فصل اوّل: مفاهيم مقدّماتي 17
مبحث اول: معناي لغوي و اصطلاحي حاكم 19
مبحث دوم: واژگان مشابه حاكم 22
1. امام 22
2. فقيه 23
3. سلطان 24
4. ناظر 26
5. نائب الغيبه 28
6. والي 28
مبحث سوّم: اصطلاح «حاكم» در روايات 30
مبحث چهارم: اصطلاح حاكم در فقه 36
مبحث پنجم: اصطلاح حاكم در حقوق موضوعه 37
گفتار اول: استعمال اصطلاح حاكم در قانون مدني 37
گفتار دوم: استعمال اصطلاح حاكم در قانون مجازات اسلامي مصوب 1375 40
مبحث ششم: شرايط و صفات حاكم اسلامي 42
1. عقل و درايت 42
2. ايمان 43
3. عدالت 43
4. اعلميّت 44
مبحث هفتم: حاكميّت مطلق خداوند 46
مبحث هشتم: حدود اختيارات حاكم اسلامي 50
1ـ حكم و قانونگذاري 50
2ـ افتاء در مسائل شرعي 51
3. قضاوت و داوري 51
4ـ ولايت بر سهمين خمس 52
5ـ ولايت بر اخذ زكات 52
6ـ ولايت بر موقوفات عامه 53
7ـ امامت نماز جمعه 53
مبحث نهم: احكام حكومتي و جايگاه حاكم 63
مبحث دهم: تفاوت حكم حكومتي با احكام اوليّه 66
1ـ جايگاه حكم حكومتي و ولايت در افتاء 67
2ـ جايگاه حكم حكومتي و ولايت در قضا 68
3ـ جايگاه حكم حكومتي و ولايت در حكومت 68
مبحث يازدهم: دخالت حاكم اسلامي در احكام غير الزامي 71
مبحث دوازدهم: دخالت حاكم اسلامي در احكام الزامي 73

فصل دوّم: اختيارات حاكم درحدود 75
مبحث اول: حاكم و عمل براساس علم خود 77
گفتار اول: تعريف لغوي و اصطلاحي علم 77
گفتار دوّم: بررسي اقوال فقها پيرامون علم حاكم 79
گفتار سوم: ادلّه اعتبار علم حاكم 91
1ـ3. روايات 91
2ـ3. اجماع 95
3ـ3. اولويّت علم قاضي نسبت به بيّنه 96
4ـ3. استلزام توقف يا فسق حاكم در صورت امتناع از صدور حكم 98
5ـ3. آيات 98
6ـ3. ادلّه اجراي حدود 99
گفتار چهارم: ادلّه عدم اعتبار علم حاكم 102
گفتار پنجم: مفهوم حقّ الله و حقّ الناس 105
گفتار ششم: تحليل حقوقي علم حاكم 110
1ـ6. تحليل مواد قانون مجازات اسلامي مصوب 1375 و 1392 110
2ـ6. تحليل ماده 120 ق.م.ا. مصوب 1375 118
مبحث دوم: اختيار حاكم در كيفيّت مجازات لواط 131
گفتار اول: تحليل فقهي اختيار حاكم در كيفيّت قتل لواط كننده 131
گفتار دوم: بررسي مستندات روائي كيفر لواط 139
1ـ2. روايات دالّ بر وجوب قتل مطلقاً 139
2ـ2. روايات دالّ بر قتل محصن، و تازيانه غير محصن 140
3ـ2. روايات دالّ بر سنگسار محصن، و تازيانه غير محصن 140
گفتار سوم: تحليل حقوقي ماده 110 ق.م.ا. مصوب 1375 142
مبحث سوم: حاكم و رجم زاني اقراركننده 146
گفتار اول: تحليل فقهي و بررسي اقوال فقها 146
گفتار دوم: تحليل حقوقي ماده 99 ق.م.ا. مصوب 1375 150
مبحث چهارم: حاكم و اعلام حدّ زناكار 153
گفتار اول: مجوّز شرعي اجراي علني حدود 153
1ـ1. قائلين به وجوب اجراي علني حدود 154
2ـ2 قائلين به استحباب اجراي علني حدود 157
گفتار دوم: ادلّه جواز اجراي علني حدود 158
گفتار سوم: گستره اجراي علني حدود 161
گفتار چهارم: ادلّه مخالفين اجراي علني حدود 163
گفتار پنجم: تحليل حقوقي ماده 101 ق.م.ا. مصوب 1375 169
گفتار ششم: رويّه قضايي 171
مبحث پنجم: اجراي حدّ و تعزير زاني توسط حاكم 177
گفتار اول: تحليل فقهي و بررسي اقوال فقها 177
گفتار دوم: تحليل حقوقي ماده 106 ق.م.ا. مصوب 1375 180
مبحث ششم: حاكم و اجراي حدّ زاني مريض 183
گفتار اول: تحليل فقهي و بررسي اقوال فقها 183
گفتار دوم: تحليل حقوقي ماده 94 ق.م.ا. مصوب 1375 186
مبحث هفتم: اقرار به زنا يا لواط نزد حاكم 188
گفتار اول: تحليل فقهي اقرار به زنا يا لواط نزد حاكم 189
گفتار دوم: تحليل مستندات روايي اقرار به زنا يا لواط نزد حاكم 193
گفتار سوم: تحليل حقوقي مواد قانون مجازات اسلامي 1375 و 1392 201
گفتار چهارم: اقرار نزد حاكم 205
مبحث هشتم: عفو از توبه نزد حاكم 208
گفتار اول: معنا و مفهوم توبه 209
گفتار دوم: ادلّه فقهي سقوط مجازات توسط توبه 210
1ـ2. آيات 210
2ـ2. روايات 211
گفتار سوم: آثار فقهي توبه 211
1ـ3. بازگشت عدالت و قبول شهادت 211
2ـ3. سقوط مجازات 212
گفتار چهارم: اقوال فقها پيرامون اختيار عفو توسّط حاكم 213
1ـ4. در حدود شرعي 213
1ـ1ـ4. حقّ عفو در صورت ثبوت جرم با علم حاكم 217
2ـ1ـ4. تخفيف يا تبديل كيفر 217
2ـ4. در حقوق الناس 219
3ـ4. در تعزيرات 221
ـ موارد تخفيف يا سقوط مجازات در جرائم تعزيري 224
4ـ4. در قصاص و ديات 226
گفتار پنجم: مستندات روايي اختيار عفو توسّط حاكم 227
گفتار ششم: حقّ عفو براي حاكم يا قاضي؟ 231
گفتار هفتم: تحليل حقوقي اختيار حاكم در عفو مجرمان 232
ـ تحليل مواد قانون مجازات اسلامي مصوب 1375 و 1392 233
مبحث نهم: حاكم و اجراي حدود در عصر غيبت 244
گفتار اول: اهميّت اجراي حدود 244
گفتار دوم: اقوال فقها پيرامون اجراي حدود 247
1ـ2. بررسي ادلّه موافقين اجراي حدود 250
2ـ2. بررسي ادلّه مخالفين اجراي حدود 255
مبحث دهم: اذن حاكم در اجراي قصاص 263

فصل سوّم: اختيارات حاكم در تعزيرات 269
مبحث اول: معنا و مفهوم تعزير 271
1ـ1. تعزير در قرآن 273
2ـ1. تعزير در روايات 273
مبحث دوم: فرق حدّ و تعزير 275
مبحث سوّم: حاكم و نوع مجازات تعزيري 278
گفتار اول: نقش زمان و مكان در اجراي تعزيرات 284
گفتار دوم: توسعه قلمرو تعزيرات 285
1ـ2. دفع افساد في ‌الأرض 286
2ـ2. قاعده ثانويّه 287
3ـ2. احكام حكومتي 287
گفتار سوّم: نمونه‌هايي از مجازات تعزيري توسّط امام يا حاكم 291
1. تعزير اقرار كننده مجمل به عمل موجب حدّ 291
2. تعزير اقراركننده كمتر از چهار مرتبه به زنا 292
3. تعزير زناكار نابالغ 292
4. تعزير زناكار با ميّت 292
5. تعزير زناكار در زمان يا مكان شريف 293
6. تعزير مرد و زن برهنه در يك رختخواب 293
7. تعزير دو مرد برهنه در يك رختخواب 293
8. تعزير دو زن برهنه در يك رختخواب 294
9. تعزير مرتكب عملي غير از زنا با زن بيگانه 294
10. تعزير ازاله كننده بكارت دختر با انگشت 294
11. تعزير بوسيدن پسر نابالغ با شهوت 295
12. تعزير استمناءكننده 295
13. تعزير وطي كننده حيوانات 295
14. تعزير حلال شمردن مسكر غير از خمر 296
15. تعزير كودك قاذف يا مجنون قاذف 296
16. تعزير دو نفر دشنام دهنده كافر 296
17. تعزير نبش كننده قبر 297
18. تعزير كلاهبردار 297
19. تعزير مبنّج و مرقد 297
20. تأديب كودك سارق 298
21. تعزير آدم‌ربا 298
22. تأديب مجنون سارق 298
23. تعزير وليّ دم قصاص كننده بدون اذن سلطان 299
24. تعزير پدر قاتل فرزند خود 299
25. تعزير زن سقط كننده جنين 300
26. تعزير مالكِ قاتل عبد خود 300
27. تعزير ترك كننده نماز 300
28. تعزير مفطر روزه ماه رمضان 300
29. تعزير زوج وطي كننده همسر در زمان حيض 301
30. تعزير مرد وطي كننده با همسر ميّت خود 302
31. تعزير مرتكب حرام و تارك واجب 302
32. تعزير شاهدان دروغين 303
33. تعزير تقلّب كننده در ازدواج 303
مبحث چهارم: نحوه تعيين مجازات تعزيري 304
گفتار اول: بررسي مستندات روايي 307
گفتار دوم: بررسي اقوال فقها 308
مبحث پنجم: اختيارات حاكم در تعزيرات در قانون مجازات اسلامي 1375 و 1392 311
گفتار اول: كاربرد قاعده در آراء ديوان عالي كشور 320
گفتار دوم: تعزيرات و مجازات‌هاي بازدارنده 321

منابع 339