پيش‌گفتار 15

فصل اول: معناشناسي اصطلاحات تجارت الكترونيكي 21
مقدمه 21
مبحث نخست: واژه‌شناسي اصطلاحات كنوانسيون ECC و قانون تجارت الكترونيكي ايران 22
گفتار نخست: واژه‌شناسي اصطلاحات كنوانسيون ECC 22
الف.داده‌پيام (Data Massage) 22
ب.مراسله (Communications) 22
ت.مراسلة الكترونيكي (Electronic Communications) 23
ث.منشأ مراسلة الكترونيكي (Origin of Electronic Communications) 23
ج.مخاطب مراسلة الكترونيكي (Addressee of Electronic Communications) 23
ح.سيستم اطلاعاتي (Information system) 23
خ.سيستم پيغام خودكار (Automated Message System) 24
د.محل كسب و كار (Place of Business) 24
گفتار دوم: واژه‌شناسي اصطلاحات قانون تجارت الكترونيكي ايران 24
الف.ارجاع در داده‌پيام (Incorporation By Reference) 25
ب.تماميت داده‌پيام (Integrity of Data Massage) 25
ت.سيستم رايانه‌اي (Computer System) 25
ث.سيستم اطلاعاتي مطمئن (Secure Informatiom System) 25
ج.روية ايمن (Secure Method) 26
ح. امضاي الكترونيكي (Electronic Signature) 26
خ. امضاي الكترونيكي مطمئن (Secure Electronic Signature) 26
د.امضاكننده (Signatory) 26
ذ.شخص (Person) 27
ر.سنجش عقلاني (Reasonableness Test) 27
ز.مصرف‌كننده (Consumer) 27
س.تأمين‌كننده (Supplier) 27
ش.وسايل ارتباط از راه دور (Communicapion Means of Distance) 27
ص.عقد از راه دور (Distance Contract) 27
ض. واسط بادوام (Durable Medium) 28
ط.داده‌پيام‌‌هاي شخصي (Private Data Massage) 28
مبحث دوم: تعريف عقد الكترونيكي 29
مبحث سوم: تحصيل معناي تجارت الكترونيكي از حقوق ايران و الكترونيكي 33
گفتار نخست: معناي تجارت الكترونيكي در حقوق ايران 33
الف.شموليت تعريف لغوي بيع فيزيكي نسبت به تجارت الكترونيكي 33
ب.شموليت تعريف اصطلاحي بيع فيزيكي نسبت به تجارت الكترونيكي 37
گفتار دوم: معناي تجارت الكترونيكي در حقوق تجارت الكترونيكي 37
گفتار سوم: قلمرو معناي تجارت الكترونيكي 50

فصل دوم: پيشينة تجارت الكترونيكي در مقررات حقوق الكترونيكي 53
مقدمه 53
مبحث نخست: پيشينة تجارت الكترونيكي در اسناد بين‌المللي 54
مبحث دوم: پيشينة تجارت الكترونيكي در اسناد ملي ايران 57
مبحث سوم: پيشينة نمايندگي الكترونيكي در ايجاد ارتباطات الكترونيكي 60
گفتار نخست: استفاده از نمايندگي الكترونيكي در تشكيل تجارت الكترونيكي 60
گفتار دوم: نحوة انتساب عمليات نمايندگي الكترونيكي به طرفين تجارت الكترونيكي 65
الف.نمايندگي الكترونيكي به‌منزلة شخصيت حقوقي 67
ب.نمايندگي الكترونيكي به‌منزلة نمايندگي حقوقي 69
ت.نمايندگي الكترونيكي به‌منزلة وسيلة تبادل ارتباط 70

فصل سوم: ويژگي‌هاي تجارت الكترونيكي و تفكيك آن از عقود مشابه 73
مقدمه 73
مبحث نخست: ويژگي‌هاي تجارت الكترونيكي 73
گفتار نخست: امضايي بودن تجارت الكترونيكي 73
گفتار دوم: لزوم عقد تجارت الكترونيكي 75
گفتار سوم: معوض بودن تجارت الكترنيكي 80
گفتار چهارم: تمليكي بودن تجارت الكترونيكي 80
گفتار پنجم: حاكميت اراده بر عقد تجارت الكترونيكي 82
الف.قلمرو حاكميت اراده بر تجارت الكترونيكي 83
ب.عوامل محدودكنندۀ حاكميت اراده بر عقد تجارت الكترونيكي 85
1.مخالفت عرف و عقلا 85
2.مخالفت كتاب و سنت يا قانون 86
3.مخالفت اخلاق حسنه 90
4.مخالفت نظم عمومي 90
گفتار ششم: مغابني بودن تجارت الكترونيكي 91
گفتار هفتم: مال بودن عوض در تجارت الكترونيكي 101
گفتار هشتم: عين بودن مُعَوَّض در تجارت الكترونيكي 104
مبحث دوم: تفكيك عقد تجارت الكترونيكي از عقود مشابه 106
گفتار نخست: تفكيك تجارت الكترونيكي از اجاره 106
گفتار دوم:تفكيك تجارت الكترونيكي از عقد معاوضي خاص 107
گفتار سوم: تفكيك تجارت الكترونيكي از عقد قرض 109
گفتار چهارم: تفكيك تجارت الكترونيكي از عقد هبه 109
گفتار پنجم: تفكيك تجارت الكترونيكي از عقد صلح 111

فصل چهارم: تفكيك فسخ تجارت الكترونيكي از نهادهاي مشابه 113
مقدمه 113
مبحث نخست: تفكيك فسخ الكترونيكي از رجوع، خيار و جواز 115
گفتار نخست: فسخ و ماهيت آن در عقود و ايقاعات 116
گفتار دوم: رجوع و ماهيت آن در عقود و ايقاعات 119
گفتار سوم: خيار و ماهيت آن در عقود 120
گفتار چهارم: جواز و ماهيت آن در عقود و ايقاعات 121
گفتار پنجم: تشابهها و تفاوتهاي فسخ، جواز، رجوع و خيار 125
مبحث دوم: تفكيك فسخ تجارت الكترونيكي از حق، ملك و حكم 128
گفتار نخست: نظرية حكم انتزاعي 128
گفتار دوم: نظرية ملكيت 131
گفتار سوم: نظرية سلطنت 133
گفتار چهارم: نظرية اختصاص 135
گفتار پنجم: نظريۀ اضافۀ بياني 135
فصل پنجم: فسخ تجارت الكترونيكي 139
مقدمه 139
مبحث نخست: فسخ تجارت الكترونيكي در قانون تجارت الكترونيكي ايران 140
گفتار نخست: نهاد فقهي و حقوقي 140
گفتار دوم: مفهوم عام معامله در خيار حق انصراف 140
گفتار سوم: مفهوم عام راه دور در خيار حق انصراف 141
گفتار چهارم: حداقل زمان خيار حق انصراف 142
گفتار پنجم: آغاز حق انصراف 142
گفتار ششم: مورد خيار حق انصراف 144
گفتار هفتم: آمره بودن خيار حق انصراف 145
گفتار هشتم: تفكيك جريان خيار حق انصراف در بخشهاي يك معامله 150
گفتار نهم: عدم توقف خيار حق انصراف به دليل خاص 151
گفتار دهم: نسبيت خيار حق انصراف 151
مبحث دوم: فسخ تجارت الكترونيكي در كنوانسيون ECC 155
گفتار نخست: معناي انصراف از ارتباط الكترونيكي 155
گفتار دوم: نسبيت حق انصراف از ارتباط الكترونيكي 157
گفتار سوم: آغاز حق انصراف از ارتباط الكترونيكي 158
گفتار چهارم: مورد حق انصراف در ارتباط الكترونيكي 159
گفتار پنجم: تكميلي بودن حق انصراف از ارتباط الكترونيكي 160
گفتار ششم: فوريت اعمال حق انصراف از ارتباط الكترونيكي 163
گفتار هفتم: محدوديت حق انصراف از ارتباط الكترونيكي 165

فصل ششم: قلمرو فسخ تجارت الكترونيكي 167
مقدمه 167
مبحث نخست: قلمرو فسخ تجارت الكترونيكي در اسناد حقوق ملي ايران 167
گفتار نخست: حكم جريان خيار مجلس در تجارت الكترونيكي 168
گفتار دوم: حكم جريان خيار حيوان در تجارت الكترونيكي 170
گفتار سوم: حكم جريان خيار شرط در تجارت الكترونيكي 171
گفتار چهارم: حكم جريان خيار كالاهاي مصرفي روزانه در تجارت الكترونيكي 172
گفتار پنجم: حكم جريان خيار تأخير ثمن در تجارت الكترونيكي 176
گفتار ششم: حكم جريان خيار رؤيت و تخلف از وصف در تجارت الكترونيكي 177
گفتار هفتم: حكم جريان خيار غبن در تجارت الكترونيكي 180
گفتار هشتم: حكم جريان خيار عيب در تجارت الكترونيكي 181
گفتار نهم: حكم جريان خيار تدليس در تجارت الكترونيكي 184
گفتار دهم: حكم جريان خيار شركت يا تبعّض صفقه در تجارت الكترونيكي 187
گفتار يازدهم: نتيجه 188
مبحث دوم: قلمرو فسخ تجارت الكترونيكي در اسناد بين‌المللي 190
گفتار نخست: قلمرو فسخ تجارت الكترونيكي در كنوانسيون ECC 191
گفتار دوم: قلمرو فسخ تجارت الكترونيكي در كنوانسيون بيع بين‌المللي كالا 193
مبحث: سوم: نقد و ارزيابي قلمرو فسخ تجارت الكترونيكي در دو كنوانسيون 201

فصل هفتم: مباني فسخ تجارت الكترونيكي 207
مقدمه 207
مبحث نخست: مباني حق انصراف قانون تجارت الكترونيكي ايران 207
گفتار نخست: حفظ نظم و امنيت تجارت الكترونيكي 208
گفتار دوم: جلوگيري از ورود ضرر به مصرفكننده 211
گفتار سوم: تبعيت تشريع از مصلحت و مفسده 212
مبحث دوم: مباني حق انصراف از ارتباط الكترونيكي در كنوانسيون ECC 215
گفتار نخست: رفع ضرر يا تَرَوِّي براي رفع عيوب اراده و اشتباه 215
گفتار دوم: حمايت از استفاده‌كنندگان از ارتباط الكترونيكي 219

فصل هشتم: روش‌هاي فسخ تجارت الكترونيكي 225
مقدمه 225
مبحث نخست: روش‌هاي فسخ تجارت الكترونيكي در قانون تجارت الكترونيكي ايران 226
گفتار نخست: روش فيزيكي فسخ تجارت الكترونيكي 226
گفتار دوم: روش الكترونيكي فسخ تجارت الكترونيكي 228
مبحث دوم: روش فسخ تجارت الكترونيكي در كنوانسيون ECC 232
گفتار نخست: تصحيح خطاي پيش‌آمده در ارتباط الكترونيكي 232
گفتار دوم: اعلام خطا و انصراف از ارتباط الكترونيكي به مخاطب 233
گفتار سوم: اجراي ساير مقررات بر آثار اشتباه 235

 
فصل نهم: آثار فسخ تجارت الكترونيكي 239
مقدمه 239
مبحث نخست: آثار فسخ تجارت الكترونيكي در قانون تجارت الكترونيكي ايران 240
گفتار نخست: آثار فسخ تجارت الكترونيكي نسبت به گذشته 241
الف.اثر فسخ تجارت الكترونيكي نسبت به خود عوض 241
ب.اثر فسخ تجارت الكترونيكي نسبت به نمائات 243
1.نظريه‌هاي انتقال و عدم انتقال ملك در دوران خيار 244
2.بررسي حكم ثمن و مثمن در مسئله 247
3.آثار نظريه‌هاي مالكيت عوض عقد خياري بر نمائات در دوران خيار 249
4.آثار نظريه‌هاي مالكيت عوض عقد خياري بر تصرفات حقوقي در دوران خيار 253
5.نتيجه 263
گفتار دوم: آثار فسخ تجارت الكترونيكي نسبت به آينده 265
الف.زوال تجارت الكترونيكي 265
ب.استرداد ثمن به مشتري 266
ت.استرداد مبيع به بايع 266
گفتار سوم: ضمانت طرفين عقد نسبت عوضين مأخوذ 267
الف.معني و مفاد ضمان مقبوض به عقد مفسوخ 268
ب.قلمرو ضمان مقبوض به عقد مفسوخ 271
ت.شروط تحقق ضمان عوضين به عقد مفسوخ 275
1.غصب 275
2.استيلا 277
3.عدوان 279
4.حق غير 281
بند نخست: حق 281
بند دوم: غير 282
ث.مستندات ضمان مقبوض به عقد مفسوخ 283
1.اجماع 283
2.اصل استصحاب 284
3.روايت نبوي 285
4.شرط ضمني 286
5.سيرة عقلايي 287
ج.نتيجه 287
مبحث دوم: آثار فسخ تجارت الكترونيكي در كنوانسيون استفاده از ارتباطات الكترونيكي در قراردادهاي بين‌المللي 2005 289
گفتار نخست: آثار فسخ تجارت الكترونيكي نسبت به گذشته 291
الف.استرداد عوضين 291
ب.استرداد منافع مستفات از عوضين 292
گفتار دوم: آثار فسخ تجارت الكترونيكي نسبت به آينده 293
الف.زوال قرارداد الكترونيكي 293
ب.بقاي بخشي از تعهدات طرفين بعد از فسخ تجارت الكترونيكي 293
ت.آثار تبعُّض فسخ در تجارت الكترونيكي 295
ث.هزينة استرداد مبيع 296
ح.حق حبس 296
گفتار سوم: جبران خسارت 298
الف.بهره و خسارات ديركرد تأديه 298
ب.دريافت بدل مبيع 299
ت.حفظ و نگهداري ثمن و مثمن 300
ث.دريافت هزينه‌هاي حفظ و نگهداري كالا 301
نتيجة مباحث فصل 303

فصل دهم: مسقطات فسخ تجارت الكترونيكي 307
مقدمه 307
مبحث نخست: مسقطات حق فسخ تجارت الكترونيكي در قانون تجارت الكترونيكي 309
گفتار نخست: اسقاط خيار پيش از عقد 310
گفتار دوم: اسقاط خيار در ضمن عقد 314
گفتار سوم: اسقاط خيار بعد از عقد 317
گفتار چهارم: امضاي لفظي عقد خياري 319
گفتار پنجم: اسقاط خيار با تصرف مالكانة ذوالخيار در مورد عقد 322
گفتار ششم: قبض مبيع از سوي مشتري 332
گفتار هفتم: مطالبة مبيع از سوي مشتري 335
گفتار هشتم: اسقاط خيار با جعل شرط تَبَعُّض صَفْقَه در رد ثمن و مثمن 337
گفتار نهم: سقوط و عدم سقوط خيار با رفع ضرر 340
گفتار دهم: عدم اعمال فوري خيار در موارد فوريت آن 341
مبحث دوم: مسقطات حق انصراف از ارتباط الكترونيكي در كنوانسيون ECC 343
گفتار نخست: عدم اعمال فوري حق انصراف از ارتباط الكترونيكي 345
گفتار دوم: بهره‌برداري از كالا و خدمات 345
گفتار سوم: تحصيل سود از كالا و خدمات 346
گفتار چهارم: تحصيل ارزش عمده از كالا و خدمات 347
گفتار پنجم: سقوط حق انصراف از ارتباط الكترونيكي مشتري با تلف و اتلاف مبيع 348

فصل يازدهم: نتايج و پيشنهادات 351
مبحث نخست: نتايج 351
مبحث دوم: پيشنهادات 366

ضميمه 371
متن كامل كنوانسيون ارتباطات الكترونيكي در قراردادهاي بين‌المللي
مصوب مجمع عمومي سازمان ملل متحد در 23 نوامبر 2005 (ECC) 371
فصل نخست: قلمرو اجرايي 371
فصل دوم: مقررات كلي 372
فصل سوم: به كارگيري ارتباطات الكترونيكي در قراردادهاي بين المللي 374
فصل چهارم: مقررات نهايي 378

كتاب‌نامه 383
اول: منابع فارسي 383
دوم: منابع عربي 387
سوم: منابع لاتيني 390